DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
ASSAM RIFLES TE HI TUTE NGE AN NIH?
Nov 07, 2022

Kan thupuia zawhna kan hmuh hi lo chhang dawn ta ila, bul han tanna tur ngaihtuah thiam a har thei fu awm e. A hmasa in Assam Rifles-te hian  kum 38 lai kal ta kum 1984 khan kum 100-na (Centenary) an lo lawm tawh atangin kan thupui chhanna atan chuan hma la ta ila, behchhan mumal kan nei thei awm e.

I. “CACHAR LEVY’ atangin bul an tan:-

Kum 1834 laiah khan North East Frontier Railway hi an lo siam tan tawh a. Hetih hunah hian Silchar khua chu hmun pawimawhah hmangin heng Railway siamna tura bungrua rit pui pui te Calcutta (Kolkata) lawng chawlhna atanga lokalin Chitagong lawngchawlhna kaltlangin Tuiruang (Barak) dungah meilawng (River Steamer) in an lo chho a. Heng bungrua te hi Silchar khawlaiah an chhep zel zul mai si a. Heng bungrua te hi thil rit leh liantham tak tak te ni mahse lo enkawl a, vengtu dahte an ngaih avangin Silchar vela Gurkha-ho (Nepalese) te chu heng bungruate veng tur chuan rawih an ni ta a. An hmingah ‘Cachar Levy’ tia vuah an ni a. Uniform atan anmahni thawmhnaw hak lai bakah savun kawnghren leh lukhum bial (fawngte lukhum) chu an form neih a ni. 

Hun lokal zelah mamawhna zau zawk a lo awm zel a. anmahni mamawh pawh a lo tam zel bakah changkang zawk a thuam that chhoh zel an ni a. An inthuam naah Kukri (Khukri) chem leh silai te hial hman a lo tul takah chuan Police Force-ah chawikang (Promote) chhovin ‘Frontier Police’ ti a thlak an ni leh ta a ni.

Kum 1890 kum tir lam khan Silchar Deputy Commissioner, Lieutenant Governor of Bengal thupek a Lushai Territory-a hmun rawn enfel tura rawn tirh Mr. W.W. Daly-a leh British Officer 3 leh 43rd Gurkha Rifles Doctor Dr. Coleman leh Frontier Police 400 rual nen lokalin Aizawl hmun hi an lo thleng a. Tuna Assam Rifles Hospital atanga Officer’s Club inkar lai zawng hi ‘AIJAL FORT’ atan an enfel pui hnuah Frontier Police Platoon khat emaw lek hnutchhiahin an haw leh tak thu hriat a ni.  

Kum 1891 a lo vei chuan kum tawp lam November thlaah chuan heng ‘Frontier Police, AIJAL FORT’ a awmte rawn ho (Command) turin 3rd Gurkha Regiment a mi Scot tlangval Capt. Granville Henry Loch chu a lo chhuak a. Hetia Capt. Loch a lo awm chinah hian Frontier Police-te pawh hmingthar ‘Surmah Valley Military Police’ tia thlak a ni a, Battalion puitling sipai 350 awm theihna a siam a ni ta a ni.

Capt. G.H. Loch Lushai Hills-a a rawn awm hun hi Lusei Lalte leh British Army-te in ep boruak daih hlim deuh lai, Political Officer hmasa ber Capt. H.R. Brown 6th September 1889-a Political Officer-a lo awm chu 5th May, 1890 khan kahhlum anih avanga boruak sang tak kara lo chhuak a ni. October ni 5, 1890 a Nagaland atang lo chhuak Lusei Lalte nen a inhmachhawn hun lai leh remna zawnga Khamliana Sailo leh a upate’n hlawhtlinna an hmuh, inremna an siam hlim chhawn lai a ni bawk nen, Capt. Loch-a tan pawh indo lam aiin sipai leh Political Officer Mr. R.B. Macabe, ICS te zingah pawh officer la naupang deuh mah nise, rilru nei leh tumruh takin sipai ho awmna tur hna chu chak taka lain, a chhuatah leh bangah lung hmangin a sa ta hlawm a. A senso tam dan tur Political Officer chuan a hriatin Nagaland-ah pawh lung an hman loh thu leh a senso tur ngaihtuah in tul a tih loh thu chu sawi mahse he Scot tlangval hian sipai hote chu lungchher thiam (Mason)-ah tam tak a chher chhuak a. ‘Aijal Fort’ daivel chu chipchiar taka enchiang (Survey)-in lung lakna tur pawh a hmai lo hle a. Tuna PHE Dept. Chief Engineer Office ruam hi lung lakna hmun a ni a, a lungkhur pawh  ‘CHAR NUMBAR’ tih thin a ni. Kum 1960 thleng khan lung lakna a ni thin.

Capt. G.H. Loch hian ‘AIJAL FORT’ a din puitlin mai bakah Lushai Hills a Military outpost dahna tur leh kalkawng leh Bangla te engemaw zah kum 1891 - 1914 chhung khan he kan zoram tan hian a lo thawk a. A hnuhma tlangpui te chu hetiang hian han tarlang ta ila.

II. Hmar lam atangin i thlir teh ang:

1. Laipuitlang khi Signal (Morse Code) Hqtr. ah a siam a. Champhai a Jemadar tlang leh Sialsuk tlang, Ramzo tlang Lungleh, Sairep tlang leh Tuipang Outpost te chu signal a in phet thei turin a siam.

2. Tuna Embassy Hotel chung hi Target hmun a hmangin Zarkawt hnuai Power Department Southern Gate atanga Dr. C.L. Rema te in Chandmary inkar pheiah hian Firing Range Yard 100, 200, 300, 400, 600 thlengin a siam.

3. Assam Rifles Hospital atanga tuna Assam Rifles Officer’s Club inkara Building-te hi a hun laia mi a ni deuh vek a. Lammual hmun (A.R. Ground) hi sipaite nena Rs 1,217/- sengso va an siam a ni a. Civil miten engmah tih ve kan nei lo. Tin, hetih hunlai hian Sorkar hnathawk tih loh mi (Civil) an la awm ve lo.

4. Tuna PHE hoin Tuikhuahtlang a tui an pump khawlna khi Capt. G.H. Loch leh a hote siam a ni a. A tuikhuahna (Reservoir) hual khian zau takin Rangva zarin van ruah tla an dawng khawl a. Tuikhhuahtlang a tuizem lian 2 atang hian     Sorkar hmun pawimawh te leh kum 1901 a thi Queen Victoria, British Lalnu hriatrengna Bazar kawngphei, tuna Hauva & Sons Building leh Lalhema & Sons Building inkar, P.S. Bhogal & Family hmun awmna a mi chu tui pipe a zawmin (Fountain) chung lamah a arh zawnga inphuh chhuak seng sengin an siam bawk. (Tunah City Park-ah sawn chhuah a ni)

5.Tuna Khatla venga Police Headquarters hmunah hian Family Lane in sei pui pui an siam a. A sei zawng in ang vek lo, a vang hawiin in 10 (sawm) awm theihna chu a sei ber niin, in 5 (nga) awm theihna tlem berin, in 6 (ruk) an siam a. JCO Quarters 3 (pathum) leh Maternity Hospital (Loch Hospital) khum 4 (pali) awm theihna leh Nurse Quarters 2 (pahnih) leh Sweeper Quarter 1 (pakhat) a siam bawk

Khatla Area-ah hian hmun zau tak tuna Capital Complex kan tih a kawn zau High Court Building thar panna zawl hi Hand Granite vawm zirna hmun a ni a. Kum 1960 atang khan Aizawl-ah mihring an lo pem luh  zel chinah Chand kahna (Chandmary) nen chhuahsanin Chite lui ruamah an insawn ta a ni.

Tuna 23-Sector Assam Rifles Hqtr. leh a hnung lam a an awmna hi kum 1950 - 55 chho kha chuan Recruiting Centre niin hmun rem leh tha a ni. G.H. Loch khan a lo survey hneh hle tih a ngaihruat theih awm e.

Khatla Area-ah hian tuikhur tha Pucca tuikhur tih thin chu siam a ni bawk a, a tuikhur chu a la tha a. Mahse Vety Dept. Compound chhungah enkawl lohin hun rei tak a awm tawh a, tunah enkawl tura tihfel a ni. Tin ‘Aijal Fort’ a tuichhunchhuah awmchhun chu tunah pawh a la awm a, Pu R.K. Buaia (L) Ex- District Council Court Magistrate fate a hmunah hian an awm a, a la tangkai hle.

6. Assam Rifles hming an put hma mah nise an Commandant hmasa ber G.H. Loch hian Deputy Commissioner’s Office (Office kang zo ta) leh Treasury Building (Original) leh Raj Bhawan Building (Original) leh Loch House a lungrem chinte hi a kut chhuak an ni bawk.

7.  Capt. G.H. Loch hunlai hi Lusei Lalte an la hmin chian hma a nih avangin kalkawng pawimawh Aijal-Lungleh, Aijal-Champhai, Aijal-North Vanlaiphai leh Aijal-Silchar te Survey hna hi an lo thawk a ni. Hetih hunah hian Public Works Department an la awm lo.

8. Mipui vantlang tana an thawh pawimawh em em mai dang leh chu tuna Raj Bhawan Southern Gate leh Sikulpuikawn inkar kawng an laih leh ‘Lungremsei’ tuna BSNL Building atanga Pu Tlangtinkhuma building, Khatla inkara kawng-thlang lam Retaining Wall an siamte kha a ni a. Heng lungrem thlang lam sirah hian Tlaizawng kung an phun phei vek bawk a. Heng Tlaizawng par avang hian ‘Khawivah’ leh ‘Pi Khawizu’ te an vi reng a. Pu Vankhama’n hla “TLAIZAWNG PAR” min phuahsak takna kha a ni.

9. A tawp ber atana ka han sawi leh duh chu Thakthing Dam Veng leh Kulikawn inkar  kawng phei kawngpui min sialsak leh Saikhamakawn inkar kawng min sialsak hi a ni.

Zofate hian hetiang hmun harsa han sut hi tun hnu thleng hian kan rilru huaisenna leh tumruhna leh rotling tura mipui vantlang tana hun leh tha kan hman hi a tlem hle awm e.

Hun hmasa lama Aijal Bazar pawh a awm hma, Civil mite kan la tel ve hma a, Tuikual kama chawhmeh (Sobji) huan an lo siam chu, Union Territory Ministry Mizo Union Party siam Ministry hmasa khan Congress-ah Merged an nih hnu khan a lo chhuhsak tawh a. Tunah sangha dilah an siam ta hlawm a ni.

Assam Rifles-te hmun hi an chhuah hma a mipui vantlang tana tangkai taka hman a nihna tur Road Map emaw Project Plan hi Sorkar hian Assembly House-ah meuh sawi tlan a, House-in a passed hunah chauh an chhuahna hi chinfel nise, mipuiin kan tuar thiam deuh tur. Rorelna dik leh tha nei tur hian hmabak kan la nei deuh chu a ang mange.

Latest News & Chhiar Hlawh