Our Columnists

Vidpuia Hrahsel

David Lalromawia hi HS Lalremruata leh Lalrammawii te fa niin July ni 2,1997-ah a piang a, unau pathum zinga a upa ber a ni. Tunah hian Electric Veng Aizawlah an cheng mêk. Zirna lamah St. Mary's School Electric Vengah bul tanin, KG-1 aṭanga Class-VIII a zo va, High School hi Govt Mizo High School ah a zo va, Hss hi Govt Mizo Hss aṭangin a zo bawk. Govt Mizo High School a luh lai hian NCC-ah telin Mizo High School Pipe Band ah a tel a, kum 2013 khan New Delhi-ah Republic Day hmangin an zuk kal nghe nghe. Kum 2019 khan B.A. (Political Science) Govt Aizawl North College atangin a zo a, M.A. (Tribal Studies & Ethnomedicine) hi Mizoram University aṭangin kum 2021 khan a zo bawk. Electric Veng Branch YMA Chanchinbu 'Tuitu' Editor ni mekin, kum 2022, 2023 ah leh kum 2024 atan tlawmngaia chelh tura ruat nawn leh a ni. Govt Aizawl North College a luh laiin Student's Union Asst General Secretary a ni ṭhin a, hemi hnu hian Mizo Zirlai Pawl ah inhmang chho in, 2022 khan Mzp Chanchinbu Editor atan ruat a ni a, tunah hian Editor a la ni mek a ni. Thu leh Hla a tui ve tak a ni a, a thuziak hrang hrang hi Aizawl Chanchinbu hrang hrang leh College hrang hrang Annual Magazine-ah te a chhuah ve fo tawh thin a ni.

Laldinpuia Tlau

Thiamna lamah MA (History) leh LLB a ni. School hrang hrangah a thawh hnuin kum 2008-ah Mizoram Judicial Service a zawm a. Lawngtlai leh Mamit-ah CJM ni tawhin tunah hian Joint Registrar, Gauhati High Court, Aizawl Bench a ni mek. Lehkha chhiar zau, thu leh hlaa tui tak a ni a. Lehkhabu 2 a tichhuak tawh a. AIR, Aizawl Station-ah vawi eng emaw zat dan chungchang a sawi tawh a. Training leh programme hrang hrangah Resource Person atana sawm hlawh tak a ni. Assam Judicial Academy, Guwahati-ah MJS lut tharte Mizoram thil dan a zirtir tawh a ni. Mizoram Legal Services Authority tih chhuah ‘Dan leh Hrai’ chanchinbuah Editor a ni mek bawk. A phak ang tawka Kohhrana inhmang a ni a. Kohhran hrang hrang Chawhnu tleirawl inkhawm/Youth for Christ-ah thusawia sawm thin a ni a. Bial Senior Meet leh Pavalai Meet-ah Speaker a ni tawh. Vanlalthlani nen inneiin fanu pahnih a nei a. Kanan Veng, Aizawlah a cheng mek a ni.

Lallunghnema

Lallunghnema hi Mizoram a Consumer Movement bul tantu leh sulsutu pawimawh tak zinga mi a ni a. Thil leitu leh hmangtute(Consumer-te) Dikna leh Chanvo humhalhna kawnga hma latu, a hun tam zawk senga inhmang mek a ni a. Thangkhat lian zet zawt Consumer Right a vahvaihpui tawh a ni a. A hmalakna zarah mi tam tak harsatna te sutkiansak an niin mi thahnem tak Hnema hian a lo tanpui tawh thin a. Tun thleng hian a hnenah hian thil lei tu leh hmangtu (Bazara bungraw leinaahte, Service chi hrang hrang, Electric, Tui, Gas, Ration, Thlawhtheihna ticket, Taxi, Bus, etc) chungchanga harsatna tawk ten a hnenah an harsatna an thlen thin a. Ama sum sengin a theih ang angin a lo tanpui thin a ni. Mi dangte tan malsawmna a ni chho mek zel a. Hetianga Consumer-te tan a, a inpekna avang hian sumdawng leh dawrkai tam tak chuan tunah hian anmahni dawrtu consumer te lakah that an chhuah phah a ni. A - Nihna Chelh tawh: 1) Mizoram Consumer Union: Founding Member. MCU Secy& Advisor. 2) Member, Aizawl District Consumer Disputes Redressal Commission. 3) Member, Federation of India Consumer Council. 4) Member, State Roads Transport Development Committee B - Nihna Chelh mêk te: i) Member: State Advisory Committee(JERC) ii) Member: Consumer Grievances Redressal Forum: Aizawl Circle Power & Electricity Dept. iii) Coordinator: Consumer Advocacy Group(Mizoram) iv) Founder Chairman: Centre For Consumer Education. C- Consumer Awareness Lehkhabu Published tawh te: 1) Consumer Eng - 2004 2) Consumer Right leh Keimah - 2011, 2012 3) Consumer Puitu - 2015 4) Mipui Chanvo - 2017 5) Consumer te Thian - 2019 6) Consumer 2020-2021 7) Consumer te Zalenna - 2024 (Release tur) D - Consumer Protection( Article on Consumer Right & Issues): Article za eng emaw zat chanchinbu leh magazine -ah a ziak tawhin, a la ziah chhunzawm zel a ni. * Mizoram hmun hrang hranga Consumer -ten harsatna an tawhin Pu Hnema hi an hrilh thin a. Lawmman engmah beisei lovin a lo pui thin a ni. CENTER FOR CONSUMER EDUCATION REPUBLIC, MUALVENG CHUNG, AIZAWL, MIZORAM Pin code:796001 Contact Number : 9862288182/9402321590

T. Lalnunsiama

Name : T. Lalnunsiama @ Patea Profession : Advocate Law Firm : Selrunpui Legal, Below Vanapa Hall, Treasury Square, Aizawl, Mizoram Professional Experience/Social activities:  Advocate at Gauhati High Court, Aizawl Bench and District Courts in Mizoram.  Asst. Professor (Part-Time), Govt. Mizoram Law College.  Giving legal awareness/lectures/seminar in more 200 institutions/places.  President, Centre for Peace and Development (CPD), Tuikhuahtlang, MG Road, Aizawl, Mizoram  Legal Cell Member, Mizoram State Commission for Women  Legal Adviser, Mizo Zirlai Pawl (MZP)  Treasurer, Mizo Writers Association  Executive Member, Mizoram Amateur Taekwando Association Literary Works  ‘Sisil Hipson Leh Kei’ (A novel written in Mizo language), Published in 2007  Mihring Hmanga Sumdawnna (Human Trafficking), Hna Leh Zirna Kawngah Engtin Nge Kan Him Ang (A booklet published by Central KTP in 2014)  Handbook (It comprises relevant Acts and Rules in Mizoram), Published in 2015.  Chakkhai (It is a collection of laws relating to women and children prepared in Mizo), Published in 2015.  Legal Forum Vol-II (Co-edited), Published in 2015.  Wrote Articles and Essays numbering about 120.

Thanglai Pa

Laltlanthanga Pachuau hi kum 1959 khan Liantawna leh Chalngeni inkarah Lunglei Rahsi Veng ah a piang a, zirna lamah Boys (sikul sen ) ah pawl 6 zovin Govt Mizo high school atangin kum 1979-ah Matric zovin Aizawl College atangin P.U a pass chhuak. Kum 10 mi a nih atangin rimawi lam a buaipui tan in 1975 Mizoram Beat Contest hmasa berah The Lovers Band-a singer niin a tel a, consolation prize dawng in kum 1975-ah MRHG Band-ah sikul kal chungin a lut a, kum 1983-ah IMFA (Music & Fine Arts ) din a nihin Music Instructoriin a lut a, Art &Culture Deptt 1989 a din khan IMFA chu A&C-ah sengluh a ni a , tun thleng hian chu institute ah chuan a la thawk a, Senior instructor (head of Institution) ni in he hna hi a la thawk mek He Institute in a mamawh vangin Music zirna "A Guide to the simple method of Music" chu 1987-ah a siam a, kim chang zawkin 2006-ah Mizoram Publication Board in a chhuah leh bawk. He Music zirna bu hi he Institute-ah hian Music Theory zirlai bu ah hman reng a la ni. 1994 khan Centenary Comic a siam a (hei hi mimalin Cyclostyle ni lo a, Mizo.Comic siam hmasak ber a ni), copy 2000 tih ral a ni. Theatre Arts lamah nasa takin state pawn program-ah inhmang in International Theatre Festival-ah te pawh a script ziah leh Direct te chhuah a lo ni tawh bawk. Theatre Arts avang chuan NEZCC-in 2014-ah Zirtirtu puitling nihna GURU title an lo pe tawh a, Music & Arts-a hmalakna vangin kum 2016-ah Mini Ratna Title an lo hlan tawh bawk heng title te hian sum fai thahnem tham tak a keng tel.. Mizoram-a HIV Aids a lo luh a, Play inziahsiak Health Dept leh MAL-in an buatsaih a lawmman pakhatna a lo lakna chu MAL (Mizo Academi of letters) in "I dawt ngam leh dawt rawh" tih thupui neiin a bu-in a lo siam tawh bawk. Kum 2013 khan play bu "Keimi leh Zawlaidi" tih copy 1600 a siam chu reilote ah hralh zawh a ni bawk. "Mizo Tual chhuak damdawi" tih khatih laia Health Minister C Chawngkunga hmingin a buatsaih leh bawk. Kum 1986-ah Lalmuanpuii nen inneiin Fapa 2 leh Fanu 2 an nei a, Upper Republic Thanglai kawn ah an cheng mek..

Rinngaia Colney

May 10, 1949-ah Hlimen khua ah ka lo piang a, a pa Vanlallawma niin a nu Rosiami a ni. Unau pali an ni a, ka pa thih hma avangin a pi Zathluaii hovin an awm thin. A pu, a nu nau Thanghleia, Sumsuih zirtirtu hnenah school pawl-6 a zo a. Manipur Churachanpur-ah a pa V.L.Lawma (Dr.Bualsaia) hnenah lehkha zir chhunzawm turin a chho leh a ni. Kum 1970-ah nupui Zachhungi nen an innei a. Kum 1972-ah Mizoram ah an hawng leh a. Hlimen kan vengah bawk an inbengbel zui ta a ni. Kum 1973-ah chhandam piantharna a chang a, Hlimen Branch KTP, Kohhranah na a tal lut tan ta a ni. Pastor Bial KTP ah hruaitu hna te chanvo pawimawh a chelh chho tan. Hlimen Kohhran Mipa Zaipawl kum 1979 All India Radio hla an record tan a, hla 30-lai a ni. Hla hi 30-zet chu a phuah a ni. Kum 1980-atangin Bawng a vulh tan a, Antam thlai dang te, bakah Serthlum huanah hlawhtlinnna a nei chho, kum enge maw zah chu hei hi eizawnna atan a hmang. Horticulture Department lam pawhin a serthlum hi New Delhi thlengin an ken sak a ni. A hlawhtlinna avang hian Radio leh LPS lam ten a huan pawh hi an hmuhpuiin hun pawh an hmanpui tawh. Synod Committee pawimawh ah hna enge maw chen a lo tel ve tawh a- thulh ngai lo leh tlai ngai lo a ni. Synod inkhawmpui nuam ti leh inkhawm zawng zawng tel tluan thin a ni Hlimen vengchhung leh Pastor Bial Sovernior leh article lamah thawh hlawk tak a ni. Hlimen Quarry Chim 1992 leh Mizoram Damdawi In chanchin te a tihchhuah tawh bakah Harhna chungchang a ziak mek bawk.

Malsawmzuala Ralte

Malsawmzuala Ralte hi R. Nelsona leh Chathangi te fa niin April 28, 1978-ah a piang a. Unau 5 zinga a upa ber dawttu a ni. Zirna lamah M.A. Applied History niin, Loyola College, Chennai atanga zir chhuak a ni. Kum 2016, Jauary 7 ah Lalchhandami Mission veng nen inneiin tunah hian an nupain Mission vengah an cheng mek. Kum 2011 atangin The Answer Departmental store Mission vengah siamin a enkawl a. 2018-ah an sawmna angin ZPM party a zawm a, ZPM Thalai President a ni mek, kum 2021 AMC inthlanah ZPM ticket-in Ward 18-na Councillor atan thlan tlin a ni. Kristian nun kawng kaihruai thei tur thu tha lehlin a, mi chhiar theih tura phochhuah hi phaia lehkha a zirlai atangin a ti ve zauh zauh a. Kum 2020 atang khan Pathianni tina chhiar theih turin a thu lehlin regular takin a phochhuak ve thin. A phak tawka Pathian rawngbawlna awlsam ni a a hriat avangin tih zui zel pawh a tum bawk. Tunah hian a thu tawi lehlin ho hmangin lehkhabu a buatsaih ve mek bawk.

Dr. C. Lalhrekima

Dr. C. Lalhrekima hi December ni 18, 1968 ah Khawbung khuaah a piang a. A pa chu Rev. C. Rosiama a ni a, a nu chu B. Lalthlamuani a ni. Unau paruk, mipa hlir zinga a upa ber dawttu a ni. 1992 kum tirah RMC, (RIMS ni zui ta) Imphal atangin MBBS zovin, 1993 atangin Mizoram sawrkar hnuaiah Medical Officer hna a chelh tan a. 1996 ah College ngaiah Post Graduate (MD, Psychiatry) zir lehin, 1999 ah a zo a. Tunah hian Head, Dept of Psychiatry, Kulikawn & Civil Hospital, Aizawl hna a chelh mek a ni. Mental health chungchanga Mizote rilru sukthlek a danglam theih nan te, rilru lam natna chungchanga ngaihdan dik zawk kan neih theih nante mipui zirtirna kawngah theihtawp a chhuah thin. 'Depresion lalpa' tia koh fiam hlawh khawpin rilru hriselna lam pawimawhna chawilartu a ni ve a ni. Nunna ngaihlutu a nih avangin mahni intihhlum venna lamah theihtawp a chhuah thin a. Mahni intihlum duh hial khawpa mangang, biak tur leh kal ngaihna hre lote tana biak theih turin a phone number hi kum tam tak chhung mipui tan a tlangzarh tawh a. Rilru lama harsatna nei ten ni tin zan tin an be nasa hle. Daktawr hna thawk chungin khawtlang leh kohhranah a theih ang angin a inhmang ve a. KTP hruaitu (OB) ah kum 7 a tang a, Br YMA executive com member a ni thin bawk. Tunah hian Mission veng kohhran upa a ni mek. Thusawiah leh thuziak tura sawm hlawh ve tak a ni a. Article thahnem tak bakah Lehkhabu panga (5) a ziak ve tawh a. Chungte chu : 1. Tleirawlte Tan (2008),2. Thuruk 90 (2009)3. Tleirawlte Thuruk (2013)4. Zu (2017 -Dr. Laldinliana Varte nena ziah dun)5. A ho tlat (2018) Vulmawi Award 2018 - 'Writer of the Year' a dawng tawh a ni. Mizoram Govt. Doctors' Associations ah hian kum 2004 atanga tun thlengin OB (kum 16 chhung)a la ni ngar ngar a. Kum 4 lai President hna chelh tawhin tunah (2021) hian Vice President a ni mek. Pawl hrang hrang dangah pawh hruaitu nihna chelh thin leh chelh mek a ni. A nupui Marilyn Zoramthangi leh fate pahnih, C. Lalchhanhima leh C. Lalremruati nen, Sikulpuikawn, Mission Veng Aizawla anmahni inah an cheng mek a ni.

Lalthlamuana Ralte

Lalthlamuana Ralte hi R.L. Buatsaiha leh C.Zonunthari (L) te fa pathum zinga mi lai niin May 15, 1977 ah North Vanlaiphai-ah a piang.P/S-II, North Vanlaiphai ah zirna bul a tan a, Govt. Oriental Middle School ah chhunzawmin, North Vanlaiphai leh Govt. N.Vanlaiphai High School atangin Matric a pass. Pachhunga University College-ah zirna chhunzawmin PU(Sc) leh BA(Eco) a zo leh a. Kum 2000 khan NEHU, Shillong atangin MA(Eco) a zo a. Tunah hian Economics Department, MZU ah Ph.D a ti mek bawk.Kum 2001 atangin Economics Department, Pachhunga University College-ah Guest Lecturer-ah a tang a. Kum 2005 atangin a nghet zui a, vawiin thlengin he hna hi a la thawk. Kum 2015 khan Lalsangliani nen an innei a, tunah hian fa pahnih, hmeichhia leh mipa pakhat ve ve an nei a. Tuikual South, Aizawl-ah an cheng mek.

Dr. Chawnglungmuana

Doctor ka Zawhna - Dr. Chawnglungmuana hian MBBS hi NRS Medical College and Hospital, Kolkata atangin a zir zova. Civil Hospital Surgery Department-ah Housemanship rei vak lo a tih hnuah BRTF hnuaiah a thawk a, chumi hnuah SHALOM (NGO) ah Medical Officer in a thawk chhunzawm. Guwahati ah short course training on Ultrasound a zo leh a, Ultrasound hi Mizoram Health Care-ah a en thin. SHALOM ah hian tunah Chief Executive Officer in a awm mek a, Indian Medical Association, Mizoram-ah General Secretary hna chelh mekin, Dawrpui ah a nupui fanaute nen an cheng mek a ni.

Chhuanliana BVT

Chhuanliana BVT hi March 8, 1929-ah Mission Veng-ah a piang a, A pa hi zirtirtu hmasa Ch. Pasena niin a nu hi Chawntuahi a ni. Amah hi Chawngthu hnam a ni Mizoram pawna lehkhazir hmasa zingami niin, 1943-ah Shillong St Anthony's-ah pawl sarih a zir a, 'Ka pass nge pass lo pawh ka hre lo," tih chu ama sawi thin dan a ni a, 1945 -ah Sipai-ah kum tling lovin a lut a, Indopui pahnihna zawh hnu lawk 1947 khan ban a ni leh zui a, amah hian, "Tling lovin sipai-ah ka lut a, tling lo bawkin ka bang," tiin a sawi thin. Pu Chhuanliana hian Forest Guard hna te pawh a lo chelh thin a, he hna a thawh lai hian Bilkhawthlir-ah Pu Bawktaia Sai kah a chan thu a sawi thin a, Forest Guard tih a mawi lo a ti hi tun thleng hian fiamthu thawh nan a la hmang thin. Malaria avangin he hna hi a bansan a, Aizawl lama a rawn chuanchhuah leh hnuah Mission Vengah bawk a let leh a, hetihlai hian Mission Veng nula zawng zawng a rimchhuah vek thu hi tun hnu thleng a titi pakhat a ni a, khatihlaia tu tlangval mahni an rim ngam loh te thleng a rim chu tun thlenga a uanna pakhat a tling. 1953 atang khan Ralleng ram (Nagaland) a district thar Tuensang-ah LDC hna a thawk a, 1961-ah a Pa (Ch. Pasena) a thih tak avangin a bang a, chhuk leh lovin Aizawl Civil Surgeon office-ah LDC hna bawk ka thawk leh a, he hna hi head clerck a nih thlengin a chelh a, 1989 khan a pension a ni. Buai lai khan hek anih avangin jail hrang hrangah a tang kual nasa hle a, khatihlaia Assam Chief Secretary KN Kidwan pawh a thubuai avang hian tum tam tak a hmu a, he CS hian a hming pawhin a ko thei hial a, parole phalsak an tum loh pawhin a nupui leh fate pali hruaia lo enkawl sak tura ngen chawt mai kha a ni a, CS pawh hian tih vak ngaihna a hre lo a. Parole hi a dil chuan a pe zel mai thin. Sipai bang a nih avangin ('Ka lo nih khanglang avangin,' tih chu a sawi duh dan a ni) tuna a chenn, Bethlehem Vengthlanga a huan hi Bawrhsap LL Peters kha a pe a ni. Chu chu ti hian tun thlengin a awmchilh ta a ni. Chhuanliana hian unau pianpui 10 neiin puitlin thleng dam chu hmeichhia 2 leh mipa paruk an ni. 1956 khan Zahmingthangi d/o Upa Rokunga, Mission Veng nen inneiin, fa hi hmeichhia pahnih leh mipa pahnih a nei a, an la dampui vek. Lehkhabu pahnih, Chawhchawrawi leh Chawhchawrawi Rawi Lehzual tih a ziak tawh.

K. Lalrinchhana

K Lalrinchhana hi Neihthangmawii leh K Zonghinga te fa upa ber niin kum 1980, August 4 ah Samthang khua, Champhai district-ah a lo piang a, nau mipa pakhat leh hmeichhia pahnih a nei a ni.Zirna lam: Samthang Primary School-ah zirna bul tanin, kum 1997 khan Samthang High School atangin matric a pass a. Government Mizo Higher Secondary School, Aizawl-ah zir chhun zawmin, kum 1999 khan pawl 12 (HSSLC) a pass a, Mizoram-ah pahnihna a ni. Government Aizawl College atangin B.A. (History) a zo leh a, kum 2005 khan Mizoram University atangin M.A. (History) a pass leh a, an batch-ah pakhatna niin Gold medalist a ni. Hemi kum vekhian UGC NET exam chu a through nghal bawk. Eizawnna: Kum 2007 ah Government Serchhip College-ah Lecturer hna a zawm a, tunah hian Assistant Professor (Stage-3) ni mekin History department-ah Head of Department a ni mek bawk. Government Serchhip College-ah hian MCTA (Mizoram College Teachers Association) branch-ah kum 2014 atang khan Secretary hna a chelh bawk. Chhungkaw dinhmun: Kum 2008 October 8 ah Lalvurzeli d/o Thangchungnunga, Dinthar Vengthlang nen an innei a. An inneih atanga kum 6 naah an fa hmasaber Isak Vanlalpeka chu kum 2014, October 21 khan a lo piang a. An fa pahnihna K Vanlalmawizuala chu kum 2019, November 21 khan an neileh a, tunah hian New Serchhip, College raod-ah an chhungkuain an khawsa mek a ni. Thu lehhla lama a sulhnu: K Lalrinchhana hian thu leh hlalamah sulhnu chhuan tham a nei lo a, kum 2013 leh 2014 khan New Serchhip Bazar Branch YMA Chanchinbu ‘Chhemdam’-ah Editor a ni a, Vanglaini chanchinbu ah leh magazine-ah te article a ziak zauh zauh bawk. Kum 2018 atang khan Facebook-a a wall-ah kar tin, Thawhtan tuk apiangin article a ziak thin a, kum 2019 August thla atangin Zalen chanchinbu-ah columnist a ni tan a, a column hming chu ‘Kamchhuak’ tih a ni. Tunah hian UGC referred journal-ah publication pathum a nei tawh bawk. A thu ziak ziarang: K Lalrinchhana hian a phak ang tawkin mihring nun siamthatna lam hi a ngaipawimawh hlea, mizo thalaite hian ngaihsan tur dik ngaisang ila, ngaihhlut tur dik ngaihlu ila, entawn tur dik entawn ila, kan nuam tih vanga kan hmalam hun atana tangkaina nei lo Kohhran leh khawtlang thila kan inhmanna puarpawleng tam zawk hi ban san ila, hnam changkang leh hmasawn zawk te tih dan thalaite chu i entawn zawk ang u tih hi a duh dan a ni. Mitin zikchhuahna chhungkaw nun a dah pawimawh hle bawk. Nupa inkungkaihna leh seilenna chhungkaw boruakin a tha lamin emaw a chhe zawng pawh a mihring nun a nghawng nasat theih dante, naupang seilenna tlak chhungkaw boruak hrisel nei tura nu leh pa pawimawhna te a thu ziakah hian hmuh tur a awm nual bawk. Tin, ram inrelbawlna tha duh mi a ni a, politics tha loin mihring chhungril nun (morality) a tih chhiat theih dan te, mihring inkungkaihna leh ram leh hnam inpumkhatna hial pawh a khawih pawi theih dan te, politics tha lo chu ram leh hnam tlukchhiatna hmahruaitu a nih theih dante pawh a ziak lang thin bawk. Tuna kan lehkha zir dan phung, zirna bul tan phat atanga naupangte sap tawng (English) a kan zirtir nghal mai te,mahni pianpui tawng (mother tongue) kan mausam ta lutuk te, naupang school kan luh hma tir lutuk te, a tir phat atanga zirna pangngai (formal education) kan pe nghal mai hi a ngaimawh hle a,zirna in a tum bulpui ber chu mihringa pianpui theihna (inborn/innate capacity) hai chhuah a, hman tangkai a, rilru themthiamna (creative mind) nei tura inkaihhruai leh mihring hman tlaka inchherchhuah te a nih laia exam oriented a kan inzirtir nasa lutuk te, exam result chu zirna tha tehfung pawimawh bera kan hmang te, a bulfuma zirlai hriatthiamna tak (conceptual clarity) nei sil oa by-heart system kan uar lutuk te hi a ngaimawh hle a, helam hawi hi a article-ah hmuh tur a awm nual bawk.