- Lalchhandama Colney Kan thupui awmzia hi ti hian han dah ve dawn ta ila, “thilpek/phut let engmah awm lova pe/hlan,” han ti ila, a awmzia a thelh lutuk lo vang chu maw? Tun hma, kum 20 dawn lai chu a liam tawh ang a, Africa ramah khuan tam nasa takin a tla a, mi tam tak ei tur neih loh vangin an thi a, a thi lote pawh ruh hlir hi an ni ringawt mai, an khawngaihthlak hle a ni. Tichuan leh, sapho beng a lo thleng ta a, sap zaithiam rualte chuan hriat loh der mai mai chi a ni lo, tih an lo hria a, vehbur khawn nan khawvela concert ropui ber, a tluk awm thei tawh lo tur, “Live Aid Concert” chu an han buatsaih ta a, a ropui cher cher ngei mai le! Khawvela zaithiam lar ber ber tena, “We are the world, we are the children..,” tih hla a ruala an han sa mai phei chu a mawiin a awmzia hre vak lote pawh kan rilru a hneh ve hle a nih kha. Hetiang pui pui harsatna hi chu a thleng tawh em lo vang a, mihring tungchho zelah hian vanduaina tawk, manganna tawk, kan duh vang pawh ni chuang bik lo hi, anchhedawng khawvel kan nih tawh miau vangin, kan awm lo thei thin lo va, heng mite hian hrehawm tak leh khawhar takin min lo thlir reng a ni. Kan hre theuh ang a, tunlai khawvel, atomic age kan tih tawhah pawh a ang chiah tuman an la siam thiam loh -thisen tangkaizia leh pawimawhzia hi. Thisen hi Bible pawh hian a sawi nasa hle a, Thuthlung Hlui hunah te phei kha chuan ei pawh kha a phal miah lo a ni. Sual ngaihdam nan/Pathian hnena inthawi nan ran thisen kha hman thin a ni. Hei vang hian a zahawmin kan nunna ber a ni. Thisen hi kan taksa khawl hrang hranga mamawh zawng zawngte sem kual thintu a ni a, a pawimawh hle a ni. Kan thisen a lo tlem/chhuah nasat chuan a dang kan nei leh vat a nih loh chuan kan nunna atan a hlauhawm thei hle a ni. Miin thisen a tlakchham chuan ai nenkawl thuai thuai a ngai - kan taksa tan thil tha lo tak a thlen thei a ni. Miin accident vang emaw zaipuia tawk a nih chuan a taksa atanga thisen chhuak ngaiawhtir leh turin thisen unit tam tak a mamawh thin a ni. Hrisel tha pangngaiah chuan thisen hi a pek deuh reng theih a ni, Doctor-te phei chuan pek ve zeuh zeuh reng hi a tha zawk an ti a ni. Thisen kan han pek hian nunna hlu tak mawltein kan chhanhim a lo ni reng a ni. Thisen hi nunna a ni a, kan han pek phei hi chuan mi dangte tan pawh nunna a lo ni reng a ni. Pawisa chu hmasang atang tawh mi tin mamawh, ram leh sawrkar pawhin a mamawh thin a ni. Pawisa tel lo chuan ram a awm thei lo va, hmasawnna leh defence lam atan hlei hlei a pawimawh a ni. Ramin pawisa a neih loh pawn a puk tal a ngai thin a ni. Mi mal leh chhungkuaah pawh tlem azawng tal kan hum reng a ngai a ni. Pawisa hian nunna a lei thei lo va; mahse, kan nun zelna atan erawh a serh zinga a mei ang a ni. Mihringte chu chi hrang hrang awmkhawm kan ni a, a then hausa deuh, rethei deuh, rethei takte kan ni hlawm a. Retheih chhante hi han sawi dawn ila, chi hrang hrang a awm thei awm e, kan duh reng vang, ti hi chu kan awm meuh awm lo ve. Hetih lai hianmihring kan nih ve tho avangin kan ni tin mamawh chu a inang reng tho si a. Hetianga harsa taka kan awm laia kan tawngtaina chhanna tute emaw hmanga kan han hmu hlauh thin hi chu a lawmawmzia sawi ngaihna pawh a awm lo a ni. Mi thilphaltena an sum leh pai an han theh chhuak thin hi chu a ropui thin ngawt mai. Thilpek pe tur hian hausak kher pawh a ngai lo va, mi tupawhin kan pe thei vek a ni. Bungrua han ti ila, inchhung leh a kaihhnawih a kan hman chite han ti ta ila. Chungte chu-thutthleng, dawhkan, almirah, tun laiah chuan refrigerator, washing machine, water filter, water cooler, barrel, etc. te an ni a, hengte hi lei ralah chuan a man a to thin hle a, chuvang chuan sum neih deuhte a ngai thin a ni. Chutih lai karah chuan mi thahnemngai fal leh pawlten Pathian rinchhanin chhanchhuahna in, home & centre an han siam a, hengah hian bungrua chi kim mamawh leh hman ve tho a lo ngai a, an tan han lei ve mai kha sum an neih loh avangin thiltih theih a lo ni lo va, mi thilphalte lo thlen hun nghah kha a ni deuh hrih mai a ni. Pathian hian tanpui ngaite hi chu a hlamchhiah ngai lo va, an mamawh ang pe tur hian engtik hunah emaw mi a tir leh mai thin a ni. Kan damdawi in neihhoahte pawh hian hun remchang neih chuan kalpahin engnge an mamawh, an neih loh ang chite ngaihven thin tan chuan a thlithlai ve mai mai theih a ni. Mi mal/chhungkuaah hi chuan heti zawng hi chuan kan in pui ngai vak lo va; mahse, tihtheih chuan a tha ve zek mai thei. Heng kan NGO neihho-Y.M.A., M.U.P., M.H.I.P., etc, te pawh hian a chang chuan mamawh an nei ve thin a, duh chuan an mahni pawh han zawt mai ila, a sual chuang awm lo ve. Pathian kohna chhangtuten mi dangte tana rawngbawlna an han nei tak tak a, sawrkar leh mi hausate ang bawkin vahvelna tur, mamawh lakkhawmna tur, etc, an lo mamawh ve ngei ngei a; mahse, sum an nei lo, an nei lo mai pawh a ni lo, an chham der a ni. Tunlai khawvel angah chuan lirthei, lirtheiah pawh a tha ber ber tel lo chuan a buaithlak hle mai. Miin centre emaw a lo siam a, hmun fianrial deuh laite a lo ni a, ni tin ei tur, tui, etc, an lo mamawh a, lam khawm nan motor eng emaw tal chu a ngai phawt mai. Motor nei thei tur chuan a hranpa chuan tihngaihna a awm lo. Chung lamin a rawn tih a ngai ta a ni. Motor-te hi a man a to hle a, a thar hlak phei chu to tak a ni, chubakah a enkawl zui zelna atan pawh sum a duh hnem thin hle a ni. Kan ramah pawh hian mi awm thei leh thilphal tak takte an awm ve ta nual a, heng mite zar hi a mamawh thin te chuan a zo pawh an zo nasa hle tawh a. Chubakah kan sawi hmaih miah loh tur chu kan rama rawn sumdawng, Company lian tak takte an ni. Sawi tawh angin lirtheiho hi a man a tam tham a, a thlawna han theh chhuak mai tur chuan sum lehpai neih tentawn/company lianleh hlawk tak tan lo chuan thiltih theih loh tluk a ni, mahse, a dawngtute tan erawh malsawmna chhiarsen loh a ni thung. Aw le, tlang han kawm dawn hnai ila, thilthlawnpek hna hi kan pi pute atang tawha kan lo neih ve thin tawh a ni a. Mizo, thian chhan thih ngamte zingah hian a lo mikhual lo hle a ni. Thilpek pe tur hian neih le lu kher a ngai lo va, kan neih ang lawm taka pek mai kha a ni. Kan hriat ve reng tur chu, kan Pathian hian heng mi te berte chunga in tih hi ka chunga ti in ni e, a tih te leh Bible-ah vek, lak aiin pekin lukhawng a nei zawk, tihte a ni. Kan Kristianna nen pawh hian a inzawm nghet tlat a, chuvang chuan thilpek pe deuh deuh thei turin tan ila sauh sauh ang u.