DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
KAN LOKAYUKTA TUR HI - Vanlalruata, President, PRISM
Mar 15, 2014
Kan sorkarin Lokayukta din a tum mek niin a lang a. Lokayukta tha ngei, politics khelhna hmanrua satliah ni lo neih a tul avangin ngaihven a tul a ni. I - TURU HMEL TIAH TIAH Kan Lokayukta neih tur nia lang hi Mizoram pumpui huap tur niin chhim lama Autonomous District Council te pawh a huam dawn a. ‘Administrative, financial leh functional’-a independent tur niin Chief Minister hial chhui tur pawhin tu phalna mah a mamawh lo a; a pawisa mamawh pawh Assembly House-a MLA te thukhawm phalna kher ngai miah lova sorkar sum bawmpui atanga pek tawp tur a ni a; a inenkawlna tur ‘regulation’ pawh amahin a insiam thei dawn a ni. He Lokayukta hi High Court tluk deuhthawa lal, lian leh ropui a ni dawn a. A Chairperson chu High Court Chief Justice tlukpui a ni dawn a; Member pahnih nei dawnin heng member pahnih te hi High Court Judge tlukpui an ni dawn a. Secretary to the Government of Mizoram tlukpui Secretary te; Additional Secretary to the Government of Mizoram tlukpui ve ve Director of Inquiry leh Director of Prosecution te a nei dawn a; heng Director 2 te hnuaiah hian Inquiry Wing leh Prosecution Wing a nei dawn a. A lian dawn hle a. Amaha thawktu te hlawh leh anmahni enkawlna atana sum sen ngai tur hi a tam hle in a rinawm a. A dinna tur atana sen tur ringawt pawh hi a tam hle ni tur a ni a. Kan sorkar chuan a dinna tur hian 14th Finance Commission-ah cheng vaibelchhe 221.22 lai dil an tum niin chanchinbu hrang hrangah chhuah a nih kha! Chairperson leh Member te hi Chief Minister kaihhruai, Gauhati High Court Chief Justice te, Mizoram Legislative Assembly Speaker leh Opposition (/Group) Leader te awmna Selection Committee in a ruat dawn a. Mi tha an ruat theihnan mi tha tur thlangchhuak tu tur member 5 awmna Search Committee din a ni dawn a ni. Lokayukta hian Chief Minister, Minister, MLA leh sorkar hnathawk te a chhui thei vek dawn a. Chumai ni lovin sorkar nen an indawr emaw, sorkar atanga pawisa an dawng anih chuan (a zat la bithliah tur a ni) pawl hrang hrang – ‘corporate, society, trust, association of persons, partnership, limited liability partnership’ te pawh a chhui thei vek dawn a; mimal sumdawng pawh (sole proprietorship) pawh a chhui thei dawn a. Chumai ni lovin heng miten sorkar atanga hamthatna an dawn sak theih an dependant zawng zawng te a huam dawn a ni. Corruption case-a a ninawm lai ber pakhat chu chhui chhung rei lutuk te, thubuai rem loha awm rei lutuk thin te a ni a. Heng tireh tur hian Lokayukta kan neih hnuah chuan preliminary enquiry chu ni 90 ral hmaa zawh zel tur a ni a; Investigation pawh thla 6 chhunga zawh tur a ni a. Lokayukta-a thawk te ngat phei chu ni 30 chhunga chhui zawh vek a, chumi hnu ni 15 chhunga kalpui dan tur order tihfel tur a ni a. Heng eirukna case te ngaihtuahnan hian a tul zat zat Special Court din tur a ni a, Special Court-ah hian thubuai te kum 1 ral hmaa chinfel tur a ni zui bawk a. Eiruk hmang te tan chuan lungin-a tan hlaua khurh lawk hial chi a ni mai thei a. Lungin lama chawchhum te tan pawh ‘eiru hausa’ te chaw lo chhum kep dan tur ngaihtuah tawh mai a chi mai thei! Heng aia ‘tute emaw’ tana la huphurhawm chu ‘thilneih leh leibat’ puan a ngai tur hi a ni a. Sorkar hnathawk, leh sorkar atanga hlawh ang chi la ten an thilneih leh leibat an puan vek a ngai dawn a. Chung chu website-a tarchhuah vek tur a ni a. Kan mi rinhlelh te kha duh hun hunah internet hmangin kan check tawh mai dawn a. ‘Thilneih leh leibat’ a diklova ziak hmuhchhuah tawh phawt chu ‘eiru’ anga ngaih tur a ni zui. A va rapthlak em! Heng atang hian kan Lokayukta tura an ruahman hi a tha hmel tak zet a. Tute nge an nih mumal taka puanzar ni lo ‘a Dan duangtu te’ chungah leh sorkar chunga lawmthu sawi mawlh mawlh mai awl tak a ni. II - THANG LEM LEK! Dan siam hian inbum theih tak a ni a. Kan Lokayukta tur anga an siam pawh a tak takah chuan ‘thang lem’, tumah awk tak tak lo tur ang chauha siam a ni a. Chuvang chuan a hlau tur awm te tan hian lawma kut ben a, mipui tan chuan ‘tah tlawk tlawk’ zawk mai a ngai a ni. Lokayukta-ah hian ruling party duh zawng, an fachuam ngat Chairperson leh Member kan nei ngei dawnin a lang a. Anmahni ruattu tur Selection Committee-ah hian ruling party lam mi 2 leh Opposition lam mi 1 an awm dawn a. Anmahni hian member 5 awmna Search Committee an din dawn a. Chairperson leh Member atan hian Search Committee in an rawt miah loh pawh an la ruat theih dawn avangin High Court Chief Justice emaw a aiawh tel ve tur hian kawngro a su thui viau lo mai thei a, ngaih a ngam lo hle. Lokayukta sawia mi thiamten a that dan tur an sawi zinga a hmasa ber thin chu ‘a independent tur a ni’ tih a nih laiin kan Lokayukta tur hi phuarhlawm tlat a ni dawn a. Sorkarin duh duha sum leh paia a hrek theihna turin a sum mamawh pawh sorkar Department te ang thova Legislative Assembly-a ngaihtuah a ngai dawn a. A regulation siam te pawh Legislative Assembly in a pawm hnuah chauh hman theih tur niin MLA ten an duh tawkin an thunun thei dawn a. A thuneihna tura an dah sak phal chhun lah chu ‘powers of superintendence and direction over the investigation agency’ tih zawng a ni a. Mipuiin kan beisei anga eiru hrem chu hla tak a ni. He Lokayukta hian a din hmaa thubuai awm sa, tuna mipuiin kan ngaihven leh buaipui lai te hi, pakhatmah a khawih theih dawn lo a. ‘Eiru’ nia kan ngaiha an thubuai rem hlan nghakhlel taka kan lo thlir te hi chu kan perh thelh ta phawt dawn a. Tuna eiruk thubuai nei lai zawng zawng tan Lokayukta chu ‘engmah lo mai’ a ni a. Chumai ni lovin kum 5 kal tawh chin ami a chhui theih dawn loh avang leh complaint a dawn atanga kum 5 kal tawh ami a chhui theih dawn loh avangin tuna ‘EIRU HAUSA’ te hi chu an him ta vek anih chu! Lokayukta tura an ruahman hi police thuneihna pek a ni lo a. A hnuaia awm tur hian Inquiry Wing a nei dawn a. Chu Inquiry Wing chu preliminary inquiry kalpui thin tura tih a ni a. Police thuneihna a neih si loh chuan eiru ta pawh ni ila min man thei dawn si lo a, kan inchhung te rawn dap dawn se dap kan phal loh chuan a dap thei dawn lo a ni mai a. Thu min zawt dawn pawh ni se chhan tlakah kan en awm si lo a. Enge a tih tak ang? Chief Minister hial pawh chhui thei tur khawpa thunei ni awm tak anih laiin he Dan duan ang hi chuan Lokayukta hian complaint a dawn loh chuan engmah a chhui thei lo a. A hnena complaint thehluttu hi, a thehluh a lo diklo palh anih vaih chuan kum 1 lungin tan leh cheng nuai 1 chawi tir thlenga hrem theih a ni a. Chumai bakah complaint avanga Court-ah te kal a lo nih tawh chuan eiru-a puhin ukil a rawihna man te rulh tir tur a ni a. Hei mai bakah hian zangnadawmna pek tir tur a la ni zui a. Tuin nge a hnenah complaint thehlut ngam ta ang? Chuvang chuan, he Lokayukta hi nei pawh ni ila kan ram tan tangkaina pakhatmah a nei dawn lo ni mai lovin phhurrit a ni dawn a. Sumthuni nu, VIP tihpunna satliah a ni dawn a ni. III - KAN PHUT TE CHU Lokayukta tha, eiru te man a hrem thei; ha hriam tak neia seh thei ngei kan duh avangin tuna ‘Mizoram Lokayukta Bill, 2014’ an duan hi anih ang anga kalpui tur hi chuan Prism chuan kan duh lo a. A chinchhuaka hre duh tan Bill copy leh a that leh that lohna te hi ‘www.facebook.com/groups/myprism’ atangin hmuh leh download theih a ni. Tuna Bill-a awm zing ami heng- Selection Committee in Search Committee te recommend loh Chairperson leh Member atana an ruat theih tlat te; Inquiry Wing din te; eiruk thubuai leh complaint awm tawh an chhui theih lohna tur te; a pawisa mamawh MLA ten an rel tura tih te; a hnena complaint thehluttu te hrem theih an nihna lai te; a din hma kum 5 hmalam leh a din hnuah pawh complaint thehluh hma kum 5 hmalam chhui theih loh tura tih te; eiruk thubuai nei te ukil a rawih sak theihna lai te; a regulation siam Assembly House-a pass kher ngai tura tih te hi paih vek kan duh a. Bill-ah hian heng – a hnuaia ACB dahna tur te; complaint thehluh kher loha ama thua corruption a chhui theihna tur te; Vigilance Department leh sorkar hnuaia corruption case leh chhuina awm lai a duh duh a chhui theihna tur te; eiru te a hrem theihna tur te; eirukna hailang tu (whistleblower) leh eiruk thubuaia thuhretu (witness) te a venhim theihna tur te; amaha corruption a awm loh nana langtlang taka hna a thawh ngeina tur te; Dan awm lai aia naa eiru te hremna tur te; corruption a chhuina atanga sorkar kalphunga siamthat ngai lai a hmuhchhuah te siamthat anih theih nana hma a lak theihna tur te; leh Special Court-a thubuai ngaihtuah hun a hma ni 7 aia tlem lo la awma a hun sawn anih loh chuan a hun tihdanglam theih lohna tur te dahluh belh kan duh a ni. IV - CBI KAN DUH TEL Lokayukta hian tha taka hna a thawh theihnan leh, ram hmelma eiruk hmang ten hlauh tur an neih ngei theihnan Assembly House-a Lokayukta Bill an pass ruala CBI General Consent pass bawk turin Prism chuan kan phut a ni.

Latest News & Chhiar Hlawh