DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Kan ram zirna kalphung hi
Aug 30, 2014
Mizoram sikul tan hun tihdanglam tur chungchang sawi a tam hle mai a, kan chiang thawkhat tawh awm e. Zirna kalphung (education system) lam sawi ve tul tihna ka nei lian ve em a, i'n sawi ve dawn teh ang. Kan naupan lai chuan zirtirtu pakhat, Synod rawih Pu R.K.Ngurchhawna kan nei a, sikul naupang za chuang min ho va, a hnuah khawtlang hruaituten lehkha zirlai R.Chawngkunga an ruai a, mi an ho hnehin pawl thum Lower Primary Scholarship la an tam thin khawp mai. ‘A Pawl’-ah kan tan a, A, AW kan thiam chiana sipel nena kan chhiar theih tanah “A Pawl Sang’-ah min sawn a, kan thiam viaua sipel lova kan chhiar thiam chuan ‘B Pawl’-ah min sawn leh a. ‘B Pawl’-ah hi chuan zirlai zawng zawng kan chhiar thiam a, Bible pawh kan chhiar thiam a, Hmun (Matric System) kan by-heart vek tawh a; Chhiarkawp: belh leh paih, puntir leh sem, ‘chantir’ tih te, Mental Arith te kan zir hman a. Pawl khat kan nih chuan zirlai course pangngai kan zir thiamin a awmzia kan man hman tawh a ni. Pawl hnih kan zir hian Zirtirtu thar pahnih kan nei tawh a, Pawl thumah English buai loh nan Pawl hnihah hian English min zirtir tan a, Pawl thum kan nih chuan Mizo hawrawp nen a lo inang a, kan hrethiam thuai a, Englih mawl tete kan chhiar thiam thuai a, kan sawtpui hle a ni. Class III-ah hian Matric System kan thiam chian em avangin Chhiarkawp (Arith) Belh leh Paih, Puntir leh Sem, Factor, Fraction, Rule of Three adt. chawh chu kan thiam awl khawp mai. Kan Zirtirtute an thiam a, an tang bawk a, dicipline pawh a tha. Head Teacher chu Cl-VI passed a ni a, zirtirtu pakhat chu Cl-IX passed a ni. Zirna hi a bul atanga thiam chu tangkai tak a ni. A, AW leh hmun thiam chian loh chuan a lera thuaio chu har tak a ni, a sang lamah buaina a ni. Tun hma chuan zirna, zirtirna a tha a, sikul luh a har em em thung. Huaisen deuh leh rilru nei, tumruh tak leh awm thei deuh tan lo chuan Matric, PU, BA nih theih a ni lo. BA chu ropui tak an ni, a thiam pawh an thiam. Hun a lo kal a, zirna kalphung a lo danglam a, zirlai naupang, “Hrem loh tur,” an tih atang chuan Zirtirtu an dul a, discipline a awm tha tawk lo va, naupang an inthlahdah a. CCE an tih hnuah phei chuan buaithlak tak a ni. ‘A Pawl,’ ‘B Pawl’ a lo awm tawh si lo va, Primary School-ah Cl IV an awmtir a, Middle School-ah Cl VII an ti leh zel a, tunah phei chuan Middle School-ah Cl-VIII an awmtir tawh a ni awm e. Comprehensive tih ang reng hmangte khan sorkarin sikul a sawi danglam vel a. Zirlaibu nise tun hmaa kan inrochun theih leh Lung lehkha kan hman ang ni lova kum tin an siam danglam te kha, a hautakin mi rethei tan chuan phurrit a tling. Tunah chuan le, central-in SSA Scheme a neih tak avangin zirlaibu a thlawnin a sem ta hlauh a ni. Primary School-ah Cl-I atanga tan tur an ti a, A, AW thiamsa miah lovin course pangngngai an han hmachhawntir a, ziak leh chhiar thiam mang lovin Primary School an zo va, Middle School thiam lo zetin an paltlang leh a, High School-ah English an han zir zet chu zirlai tan a harsa ta em em mai a ni. Mizo sikul atanga Matric pass chu thil harsa tak a ni zo ta a ni. Tun hma chuan Primary School ‘A Pawl’ atangin zirlai an thiam chiang a, High School-ah Cl-VII atangin an changkang deuh tawh hnuin kum thum chhung English ngatin an han zir a, kum 4-naah chuan English an lo thiam hman fe tawh thin a, HSLC a khal lutuk lo a ni. Kalphung tharah chuan sorkarin zirna sikul a sawpchhia a tih loh theih loh. Hetiang a lo nih avangin mi rethei tete, inhlawhfa chawp pawhin harsa tak chungin Private School, English Medium-ah fate luhtir a ngai ta si a, chuvang chuan Govt. Primary School thenkhatte phei chu naupang zirlai neih loh avangin khar ngaite pawh hmunpui lamah chuan a lo awm ta hial a nih hi! Thingtlang, mi rethei awmkhawmna, English Medium awm ve lohnaah erawh chuan zirtirtu phuahchawp (regular ni lo) pahnih khat lek lekin zirlai za chuangte an ho va, chutih laiin zirtirtu, sikula thawk lova office lama chhawrte an awm a, khawpui lama naupang awm mang lohnaa zirtirtu tam zawk tlat nia sawite pawh a awm. Heti taka sorkarin zirna sikul a sawp thin hi chu thingtlang mi retheiin kan tuar a nih hi. Sorkar hian thingtlang mi retheite hmakhawngai takin sikul sirna kalphung hi kalpui tawh sela, system tha, changkang si, Mizo Tawng chawisang bawk, English thiam bawk siin sorkar sikul hi kalpui sela a va duhawm em! Tuna a kalphungah hi chuan Mizo sikul hi chu mi mawl, mi tlaw insiam tamna a ni ringawt mai. Sawi tawh angin tun hma chuan zir dan system a tha a, lehkhathiam, mi ropui, Central Service te an tam a ni. English Medium-ah chuan a pawimawh ber Alphabet (Kg-A, KG-B) an zir a, Mizo sikul hi chuan a tluk ngang lo a ni e. Heng ka han tar lan atang hian thil awmzia leh kalhmang chu a hriat thiam theih ang chu. Hmanlai system or sorkar sikulte hi Mizo Tawng chawisang tel sia English Medium-a Primary School leh Middle School hi kalpui nisela chuan thingtlang naupangten khawvel eng an hmu ve phak ang a, kan lawm hle ang. - F. Khamliana

Latest News & Chhiar Hlawh