DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Kristiante leh Dan Ngaih pawimawh
Nov 05, 2016
- R.Zomawia Dan rorelna hi a zahawm em em a, mi te ber atanga mi lian, hausa te angkhata min hrut rualtu leh kan nihna ang anga thleibik nei lova rorelna hmun a ni. Mi sual nia puh chu tupawh nise, rorelna inin thiam loh chantirna khawp tura a thiltih sual finfiahna a hmuh chuan thiam loh a chantir mai thin. Mi hausa leh mi lian an ni emaw mi rethei chhantu nei lo pawh nise, a sualna an finfiah miau chuan thiam loh chantir an ni thin a ni. Mi tha, sualna nei lo puh chhiat pawh a awm theih a, chung chu court rorelna hian tihsual a hlauh em avangin fimkhur takin a kalpui thin. Hei vang tak hian a hrethiam lote chuan court rorelna a rei lutuk kan ti mai thin a ni. Court thutlukna reng reng chu ‘finfiahna’ tha a awm chuan chu finfiahna ang chuan ‘thutlukna’ siam a ni thin. Court roreltute pawh mihring ve bawk an ni a, eng emaw chang zeuha han rel fuh lo deuh pawh a awm ve chawk ang. Kan ramah hian fel tak leh insu buai lova thil a kal rem theihna turin lungthu lian tak tak pathum a awm a, chungte chu Legislature (Dan siamtu pawl), Executive (Dan siam lo kengkawhtute) leh Judiciary (Dan siam chu hman dik a ni em tia lo entute) an ni. A khawi hi nge pawimawh ber tih a sawi theih bik loh, an pawimawh vek a ni. Dan ngaih pawimawh chu mi tinte himna a nih avangin khua leh tuite chuan mahni ram dan hi hre vek tura ngaih kan ni bawk. Dan hriat loh hi chhuanlam a tling lo tih a ni. Chuvangin, ‘ignorance is crime’ tih a ni reng a ni.Lungthu pawimawh tak tak pathumte hi ram mipuiten tha taka kan zawm hi kan tih tur a ni. India danpui hnuaia mi kan nih avangin keimahni dan siam chawp emaw dan kalpela kan lo khawsak ve ngawt hi a rem lo va, dan kalh a nih tlat avangin hrem theih a ni tih kan hriat a tha. Dan ngaih pawimawhna kan hre tawk lo em? Mizote hi tun dinhmunah phei chuan kan intichangkang ve viau tawh a, kan hawi sang a, kan chapo ve viau tawh ni hian a lang. Kawng hrang hrangah kan thalaite khawhawi a zau kan ti, dikna chen chu a awm tehmeuh mai. Mahse, dan hriatna lamah hian duh aiin kan la bil hle a ni. Dan hlutna kan la hriat tawk lohzia leh dan kan ngaih pawimawh tawk lohzia a lo lang leh thin a, kan buai leh thin. Judicial huang chhunga court rorelna lam ai mahin criminal procedure code (Cr.P.C) 1973-in thuneihna a pek, executive thuneihna hnuaia executive magistrate-te chetvelna hi kan la phak tawk vel em ni aw tih theih tur a ni. Executive magistrate-te chuan court-ah ro an rel ve lo va, thupek lampang an chhuah ve thung, dan lova mipui pungkhawm hnawh darhte a ni. Tih tur leh tih loh tur tam tak hi chu mimir pawh hian kan hre tur a ni. Tharum thawhte hi danin a phal lo va, inpumkhatna tichhe thei zawng phei chuan dan hian chet a phal lo hrim hrim a, vantlang thil venhimte hi kan tih tur a ni (India Article 50A.(i)). Khua leh tuiin kan tih tur (Fundamental Duties) tam tak a awm. Dan ngaih pawimawhna hmunah chuan khawtlang nun a nuam a, a zalen thin a ni. Thinrim vanga court rorelna duhkawp lo ni awm taka tharum thawh mai hi a fin thlak lo va, roreltute ngaihtuahna fim kan hmantir lo thei a, pawina tam tak a awm thin a ni. Dan hi ram leh mipui tana siam a ni a, kan himna tur leh kan thatna tur a nih avangin a rintlak a, thuawih takin kan zawm mai hi a finthlak ber. Dan ngaih pawimawh hi Kristiante tih ngei tur a ni: Tirhkoh Paula chuan Thessalonika khua mite hnena lehkha a thawnah chuan, “Dan ang lova awmte chu zilh ula,rilru tete chu fuih ula,chak lote chu tanpui ula,mi zawng zawng lakah dawhthei takin awm rawh u” (I Thes.5:14 ) a lo ti a ni. India danpui hi a rawn chhuahna leh a tobul chu US leh British Dan entawna lak a ni an ti a. Mahni ram mil ang zela her rem a ni. Natural Law lo chhuahna bul thum tak tak chu Bible behchhan a ni tiin an sawi thin. Bible-ah hian dan tam tak Pathianin a lo dah a, a miten chu dan chu an zawm ngei ngei tur a ni. Dan lo anga awm leh khawsa chu hrem tur a ni. Thihna thlengin hremna dan a awm a ni. Ram danpui tam tak hi Bible behchhana siam hi a ni deuh tlangpuiin a lang. Bible vekah hian ti hian kan hmu a, “Dan hawisantute chuan mi suaksual an fak thin, dan zawmtute erawh chuan an kalh thin” (Thufingte 28:4). Mizote hi mahni duhdan tilal tak, tha nia kan hriat chu kan sawi mawi mai a, tha lo nia kan hriat chu kan sawi chhe vak bawk a,danah a awm em? Kan thiltih hi dan a ni em? tih lam ngaihtuah nachang hria hi kan tam lem lo. Dan lo angin thil an tiru a, dan lova thil an tih avangin a lang a puavin mi lian angin an khawsa a, miten an zah viau turah an inngai leh nghal. Zahawm anga lang, hausa anga langte hian a dera an hausakna leh an intihzahawmna lek chu an ziah bo thiam vang mai mai a ni. Han chhui tak tak turin an inziak mam viau lawi si a. Nun tak tak nei lo, a dera nungho hian kan ram hmel an tibal a ni. An hausakna dik lo mi thenkhatten an awt a, thawhrimna tel lo hausakna chuan a tak taka thawkrima hausa te pawh mite rinhlelh an kai phah vek thin. Chuvangin, Kristiante chuan dan hi kan ngai pawimawh tur a ni a, khawvel dan kan ngai pawimawh ang a, Lalpa dan kan ngai pawimawh ang a, a takin kan nunpui tur a ni ang. Dan ngaih pawimawh lohna hmunah eirukna a hluar: Dan ngaih pawimawh lohna hmunah chuan a dera nung kan tam thin. India hian dan tha tak nei mah ila dan hi kan hmang tha tawk lo a ni mai thei, eirukna lian tham tak tak te,dan lova nung leh dan chunga invilik hi kan tam hle niin a lang. Dan hnuaiah chuan mi tinte kan zalen a, angkhat veka en kan ni han ti thin mah ila, dan lova khawsak avang thubuai nei, dan zawm loh avanga eirukna tam em em, buaipui tham thubuai awmna hmunah chuan nun a zalen lo va, mi lian leh rethei awlsam taka inthliarna hmun a ni. Dan ngaih pawimawh lohna hmunah chuan politician-ten hnathawh kawr ha lovin an inchei thin. An hnathawh that aiin tawngkam an thiam hle a, tihtheih loh tur thu tam tak an sawi chhuak thin a ni. Dan rorelnain awmzia a neih loh chinah phei chuan mi hausa leh rethei inkarah lei kak thuk tak a awm thin a ni. Kristiante chu a dera nung tur kan ni lo va, Lalpa duh zawngin kan nun kan hmang tur a ni. Mi kan duhdana an awm loh avanga sawichhiat vak mai te ,mi sual tak nia kan hriat pawh kan duh duha kan kawih phar theih chuan kan fak leh mai a. Mi rel leh sawichhiat, mi huat neih te, duham luat avanga dan lova che mai te, dawt ringawta nun hmang Kristian kan ni em? A dera nun hi kan sim loh chuan engang pawhin camping buatsaih tluk tluk mah ila,nun nghet kan nei ngai lo vang. Kan nun hmasa ah kan kir thuai thin a ni. Duham luat avanga chhungkua kan enkawl avang te, Lalpa dan zawm lova mahni duh dan kan dah lal zawk vang te, khawvel nun ngaisang reng renga kan kan hun kan hman tam vangte hian kan chhungkuaah buaina leh harsatna tam tak kan tawh phah fo ani tih hi kan pawm em? Kan pawm lo a nih chuan a chhe zawngin kan kal chho zel ang tih hlauhawm tak a ni. Ram changkang nun lak ve a ngaihsan ve phet kan tum a, kan zo leh thin si lo va, thalai tam tak nun dik lovah an lut a, beiseina ruamah an tlu lut a, mahni inthah an tam phah a, ‘depression’ thu hre ngai reng reng lo ten kan hre ve viau tawh a, khawvel thiamna hmangin a chhan hi zawng zawng thin mah ila, a rem dawn lo va, a reh dawn bawk lo. Heng zawng zawng hi a chhan ber chu ‘Lalpa dan kan zawm lo va, a duh dan zawnga kan nun loh vang’ te, khawvel dan awmsa pawh kan zawm that duh loh vang’ te a ni. A chhan dang neuh neuh hi chu thu tlingah ka ngai ve lem lo. Chuvangin, Dan hi i ngai pawimawh ang u. Kristiante phei chuan kan zawm ngei ngei tur a ni ang. Tichuan, nun a nuam ang a, a zalen bawk dawn a ni. Nang leh kei tan asin nuam dawn, kan ram hi a lo changkana a lo nawm zawk nan hawh u i tang sauh sauh ang u.

Latest News & Chhiar Hlawh