DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Lirnghing laka himna leh dinchhuah leh nana hmalakna tur - Dominic Lalhmangaiha
May 27, 2017
Mizoram Disaster Management & Rehabilitation Department leh GeoHazards International (GHI) USA te tangho chuan Aizawl khawpuiah hian lirnghing Magnitude 7-a na nghing ta se he khawpui a nghawng dan tur zirchiangin an hmuh dan report chu a bu-in “Effects of a Magnitude 7 Earthquake on Aizawl, Mizoram and Recommendations to Reduce Losses” tih chhuah a ni a. He Report-in a duan ang chuan Aizawl atanga 10km (epicentre)-a hlaah Lirnghing Magnitude 7 chawhnu dar 2-ah lo thawk ta mai se, tun dinhmun angah hian Aizawl khawpui chhung a in tam tak hi a chim ang a, mi 25,000 velin nunna an chân nghal ang. Hmun 1000 chuangah leimin a awm thei a ni an ti a. Lirnghin zawhah chuan Aizawl khawpui hi kalpawh theih lohin a awm dawn a. Leiminin hmun tam takah kawngpui a hnawh ping ang a, hmun hrang hrangah kangmei a chhuak ang a, landline leh mobile phone te kan hmang thei dawn lo. Aizawl khawpui chhunga in chim-in kawng te a hnawh ping bawk ang a. Electric power line leh PHE tui te pawh hi a chhe hneh hle ang. A thla a thla tui leh current kan nei lo ang an ti a ni. GHI/GHS team te chuan Aizawl khawpui hian chhiatna nasa lutuk thleng thei laka kan tawrh nep theih nan leh nunna tam zawk chhanhim nan thu rawn tam tak Mizoram sorkar leh mipui te hnen ah a pe a. Aizawl khawpui enkawltute hnena lo inbuatsaih lawkna atana thurawn a pekte chu: Mizoram sorkar hian Geologic Hazards Commission din thuai se la. He Commission hian lirnghing leh leimin laka him zawkna atana plan tha tawk siamin, mawhphurtu department, etc. te huikhawmin, chung hmalakna te pawh chu a tha tawk em tih thlithlai reng chu an mawhphurhnaah an nei tur a ni ang. Heng a hnuaia hna hrang hrangte tih hmasakah neih ngei ni se: 1. Aizawl khawpui chhung leilung awm dan zir chiang a, leimin duhna hmunte nen ‘map’ tha taka duan chhuah nise. Kan tui-luan-kawr te, kan kawng laihdan te, kan insak dan te leh leimin duhna hmuna development ruangam kan dinte pawh hian engtin nge min nghawr tihte hi zir chian ni se. 2. Leimin nasat theihna hmunte chhinchhiahin zirchian nise; a bikin mihring bitna lai leh mipui tana hmun pawimawh bik teah bul tannin; heng hmun leh building-te hi chhiatna lo thleng thei laka an him zawkna atan hma lak ni se. 3. Tui chhe luan kawr te, septic tank te leh tui luan kawr te mumal tak kan neih theih nana tha taka duan. 4. Lei laih dan tha tak duan chhuah a, khauh taka lekkawh ni se. 5. Building Regulations a nihna tur ang tak leh khauh taka hman. 6. Building Regulations leh Site Development Regulations te hi mipuite tan a him zawkna tur a ni tih hi nasa leh zuala tlangaupui a, mipuite pawh kaihhruaina tha pek. 7. National Building Code a Building Regulations kan neih sa hi a tul laiah kan leilung mil tur a herrem. 8. In sak sa kan sak belh dawn emaw kan tih danglam dawn in lirnghing lak a him thei ber tur a ruahmanna siam a zawm. 9. Leilung hmun him lo a in sak phal loh leh hmun pek loh. 10. Aizawl Master Plan leh Development Plan hrang hrang te hi he Lirnghing Effect Report leh leilung chiang zawka zirna nen khaikhina, a tul anga tihdanglam. 11. Master Plan-in Aizawl khawpui tih zauh dan tur a duan hi a kalphung tur tha taka duan a, leilung chhiatna awm theite thlir tel a kalpui ni se. Remruatna awm tha mang lova a tlachawpa kalpui bawrh bawrh ang chi chu tihtawp ni se. 12. Lirnghing leh leimin kaih hnawih thil hi agency tin ten kan lo hriat thiam leh zual zawk nan a zirtirna tam zawk in pek. 13. Geology, Geotechnical engineering, structural engineering, architecture leh planning te tun aia tih changtlun. 14. National Highway eng emaw ber – entirna’n NH 54 Aizawl leh Silchar kawngpui leh Lengpui Airport leh Aizawl khawpui inkar te hi lir na tak pawh nghing se kal tlang reng theih tur a siam nise. Helai kawng tluan hi leimin mai theite pawh min lo tura lo sawngbawl a, kan lei (bridge)-te pawh chim mai thei lo tura kan lo en fel lawk a ngai a. A chhe ber pawh lo thleng se state pawn atanga tanpuitute leh tanpuina rawn lut turte tana kaltlang theih reng tura lo buatsaih nise. 15. In (building) pawimawh zual bik, entir nan hospital te hi endik vek nise, a theih dan anga lo thawm that leh a hmun pawh him zawk tur a lo duana lo buatsaih nise. 16. State, District, Aizawl khawpui leh veng tin hian Disaster Management Plan kan neihte hi a tak lo thleng ta se hman tlak em tih hi en chin thin nise. Tabletop exercise te nei inthlak danglam ngaite thlak thin nise. 17. Kum 2030 thleng daih tur chhiatrupna lo thleng thei tinep thei tura long term plan siam nise. Hemi atan hian Department tin leh pawl hrang hrangte hma lak dan tur siam nise. 18. Chhung tinten lirnghing leh leimin thulha an lo inbuatsaih lawk theih nan Awareness Program te siam thin nise. 19. Thil pawimawh em em, entir nan kawngpui te, electric kan lakna te, tui kan lakna te, kan inbiakpawhna te, hospital te leh thil dang dang tel loa kan awm theih lohte hi chhiatrupna lo thlen pawha chat lak loa kan hman zawm theihna tura ruahmanna lo siam. 20. Sikulah zitirtu leh naupangte hnenah lirnghing leh leiminin nghawng a neih dan leh lo inhmakhua dan tur zirtirna pek. 21. Lirnghin zawh tawh hnua reconstruction leh recovery plan siam. 22. National Disaster Response Force leh State Disaster Response Force te hnuai a rescue team tha tak din. 23. Veng tinah chhiatrupna lo thlen a hma la nghal tu tur te buatsaih nise, mi zawn leh chhanchhuah dan turte training tha tak pek nise. Mi mal leh chhung tin ten a in buatsaihna tura kan lo tih theihte: 1. Chhungkaw emergency plan siam vek tur ani. Chhungkua a mi tin ten lirnghing, leimin leh chhiatrupna dang pawh lo thleng se chet lak dan tur sawi ho a, hmun hrana kan awm lai a lo nih pawha inhmuh khawm dan turte kan duang tur a ni. Plan siam dan tur sample hi he website-ah hian a en theih-http://www.geohaz.in/upload/files/important/familypreparedness.pdf 2. Chhungkaw emergency kit siam tur a ni. Ei tur, tui thianghlim, damdawi leh chhungkaw mil a mamawh chi hrang hrang te bag-ah dah khawm tur a ni a, he kit-ah hian engte nge kan dah tur tlangpui sample hi he website-ah hian a en theih - http://dmr.mizoram.gov.in/page.disaster-survival-tips.html 3. Mi mal ram leh in hmun te kan laih dawn emaw leilung kan khawih danglam dawnin Geologist te rawn ngei ngei tur a ni. Kan leilung laih dan leh sawngbawl dan dik loh avangin Hlimen leh Laipuitlang ah te pawh mi tam tak in nunna an chan phah tawh a ni. 4. In kan sak dawnin kan thenawmte in lo sak tawh sain kan in a rawn chim hnan emaw, a rawn hnawl thei mai em tihte hi en hmasak a hriat chian phawt tur a ni. Tin, thenawmte pawh kan in sak vangin an him loh phah thei bawk a; chuvangin, in kan sak dawnin thenawmte leh kan himna ngaih pawimawh tur a ni. 5. Kan tui chhia emaw, ruah tui pawh kan in bulah a luanna tur tha tak kan siam tur a ni. Tui luanna tur kan siam that loh chuan leiah tui a lut a, hei hian lei a tinem a, lei a min phah thei. Chuvangin kan in leh a vel chu tui tling thei lo tura siam tur a ni. 6. Assam type leh concrete in pawlh in emaw, Concrete in emaw kan sak dawnin mi thiam engineer kan ruai tur a ni a; tin, Aizawl Building Regulations mil in kan sa tur a ni a, mistiri pawh mi thiam ngei kan ruai tur a ni. Hetiang thlapa in kan sak hian 5% vel kan insen belh a ngai a; mahse, in him tak sak hi kan tan a himna a nih piah lamah chhe rup thei lo a ni a a tha zawk a ni. 7. Assam type in kan sa a nih chuan thing mistiri thiam tak rawih ngei ni se. Tin, a ban leh ban inkarah te thingin nghet taka dokalh ni se. 8. Structural Engineer-te hnenah kan in sak sate hi lirnghing lakah a him thei ang em tihte rawn ila. Tun aia lirnghing laka him zawk tur in engtin nge kan inte hi kan tih ang tihte rawn tur a ni. 9. First Aid training-te hi nei ila. Mahni tan chauh lo pawh mi nunna chhanhimtu kan ni thei. 10. Sorkarin lirnghing leh leimin laka kan him zawkna tur a hma a lakna te hi thlawp tlat tur ani. 11. Lirnghing leh leimin hi zir chiang ila, hriat zau belh zel tum ila, kan fate, kan thian te leh kan chhung te pawh hrilh hre ve zel ila. Kan hriata kan lo inbuatsaih that hi kan himna tur a ni zel zawk a ni.

Latest News & Chhiar Hlawh