DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Mizo tawng kal sual chhan hi Tute vang Nge?
Mar 25, 2017
- Isaac Zoliana Mizo tawng hi hnama min siamtu, Pathian min pek a ni a. Saptawng anga hnam hrang hrang tawng phuahkhawm a, hma sawntir zel ang hi a ni ve lo. Khawvel tawnga har ber a ni a. Khawvel ram hrang hranga University-te pawhin Mizo tawng hi Linguist-ho chuan an zira, zir zel turin an chhawp chhuak deuh vek a ni. Mizo hnam hrang hrang hian mahni tawng bik kan nei vek lo va. Tuna Mizorama mi tam berin kan hman hi chu Lusei tawng a ni a; Duhlian tawng an ti bawk. Mizo hnamah chuan Hmar tawng te, Lai tawng te, Mara tawng te, Ralte tawng te leh a dang tam tak a la awm a ni. An vai hian Mizo tawng an ni vek a. A hmangtu tam tawng apiang hi a lar a ni mai. Lusei tawng kan hman mek hi Mizo tawng pakhat chu a ni a. Mizo tawng kan tih ber hi emaw tih palh a awl hle ang. Mizo tawng hi TONIC LANGUAGE a ni a, Tonal language a ni lo va, Tone language a ni hek lo. Kum 1871 hma lam te kha chuan Mizo tawng hi hnam dangin a la pawlh buai lo va. A tira Pathian min pek ang angin min thlahtute kha chuan an hmang mai a ni. Sapho leh Vaihote nen kan inawmpawlh atang khan Vai tawng leh Sap tawng kan la lut tan ta a. He mi thleng hi chuan a la pawi lo ve. Kum 1891 khan Burma rama Falam District Deputy Commissioner, H.G. Hooke chuan Mizo A AW B hi a lo siam tawh a. Pu Buanga leh Sapupa te thian dun hian kum 1894 khan Mizo A AW B chu an siam chhuak ta bawk a. Mizorama an awm chhung khan Mizo tawng an zir nasa hle a. Mizo tawng thumal te hi Pu Buanga chuan a la khawmin, Sap tawngin a hrilhfiah a. Lehkhabu hial a lo siam ta a. Mizo English Dictionary hi a lo ni ta. Pu Buanga khan a thiam ang angin Mizo tawng thumalte chu Saptawngin a hrilhfiah a. Mahse, Mizo a rawnte kha Mizo mi fing deuh leh vengva deuhte an ni lo va. An hrilh dik lo pawh a ni ve ang, Pu Buanga Dictionary-ah hian a dik lo va hrilhfiah a ngah hle a. Dik lo a tam tih hre lovin Missionary Sapte khan Mizo tawng zir nan an hmang lo thei lova. A dang awm hek lo. A dik lo an zir a, a dik lo kha an thiam tel ta teuh mai a. Chung Mizo tawng an zir dik loh hmang chuan Bible leh Hla te an let ta zel a. Primary School an hawng a. Chuta zir tur an siamahte chuan Mizo tawng dik lo chu an hmang ta zel a. Keini chuan Sap tih apiang kha tha ber, dik ber, hre berah kan ngai tlat si a. Heta tang tak hian Mizo tawng chu a kal sual tan ta a ni. Primary School zirlai buah te khan - 1. Mingo an huai ber a. 2. Mingo an chak ber a. 3. Mingo an fing ber. 4. Mizovin Lal chi bik an nei lo, tihte kha m inzirtir hmasak ber a ni. Anni Sapho pawh khan lal chi bik an nei lo va. Hnam hrang hrang an indo an indo va. Alfred a chak ta ber a. Hnam dang lalte kha chu an lalna a ban chuang lo va, an ram chhungah chuan an lal chhunzawm zel a. An vaia chungah Alfred chuan ro a rel a ni mai. Anni Sapho khu chu AD 43 vel atang khan German-ho leh Roman-hoten an run a, an inthlahpawlh chho zel a. An tawng English pawh hi tawng hrang hrang lak khawm a, hma lo sawn chho ta zel a ni mai. Keini Mizote chu BC 4000-3000 inkarah te khan Lal ropui tak Thlanrawkpa chu tuna Middle East velah khuan kan lo nei daih tawh a. Anni British-hote chu AD 41-45 vel khan hnam angin an insiam tan dawn leih leih chauh va ni. Kan kawrchei leh kan puanchei leh ngotekherh puan atang pawh hian kan neih ang an nei pha lo tih a chiang hle. Tichuan Mizo tawng kal sualna bul ber chu Pu Buanga Dictionary a ni kan ti tawh a. Pu Buanga Dictionary atanga Mizo tawng zir chhuak Missionary te hi Mizo tawng dik lo thehdarhtu an ni a. Hre lova thil ti dik lo an ni. Pu Buanga Dictionary hi a dik vek lo tih hria se, an hmang sual bik lovang. Missionary te leh Pu Buanga te kha kan dem thei lo. An thiam ang anga theih tawpa min chawikangtute an ni si a. Pu Buanga Dictionary-a Missionary-hote’n Mizo tawng an hman sual tam ber chu a hnuaia thumal pahnih a hrilhfiah dik lohte hi an ni. I lo en teh ang: Fo: Adv. always, often, constantly, frequently, continually, perpetually, ever, invariably, still, yet. Thin: Adv. always, often, constantly, frequently, continually, perpetually, ever, usually, habitually, used to, in the habit of. Hetia a hrilhfiah dik loh bakah hian, Missionary Sapho chuan Mizo tawng an chher chhuak chawp a. Awmze nei miah lo panga an chher chhuak a. An hmang rim bawk a, keini Mizote ngei pawh hian kan hmang rim tlat tlat hle mai. A dik nge dik lo, tih pawh kan ngaihtuah ngai reng reng lo. Chung an phuahchawpte chu: Fo thin, zel fo, zel thin, reng fo, reng thin te hi an ni. Heng hian awmzia an nei miah lo. Mahse, Sapho khan an hmang tangkai khawp a, keini a tawng neitute pawhin a dik a dawk thlu hlek lovin kan hmang ve char char mai zawng a nih hi. Missionary Sapho chuan Bible lehlin leh Hla lehlinnaah te pawh heng awmze nei lote hi an hmang zel si a. Sam hlaah ringawt pawh hian ‘thin’ hi lehlin hlui zawkah hian 476 a awm a. Bible lehlin tharah hian 472 a awm. Heng 476 zinga 15 te hi chu Mizo tawng chuan letling ta ila ‘thin’ ti-a leh chi a ni lo. Chung 15 ‘Thin’ ti-a an lehte chu - always te, habitually, tih te, eternally tih te, continually tih te, ever te, tih te an ni. ‘thin’ leh ‘fo’ hian Mizo literature an tichhe thui hle a ni. Awmze nei lo - zel fo, zel thin, reng fo, reng thin, fo thin te pawh hian Mizo literature hi an tichhe thui ta hle mai. Eng ni atang chiahin nge hengte hi kan hman loh vang tih chu zawhna lian tak a ni. Hengte bakah hian Mizo literature tichhe nasatu dang leh chu i han en leh teh ang. 1. My/Our Saviour Ka/Kan Chhandamtu (Dik lo) - Mi/Min Chhandamtu (Dik) 2. My/Our Redeemer Ka/Kan Tlantu (Dik lo) - Mi/Min Tlantu (Dik) 3. My/Our Teacher Ka/Kan Zirtirtu (Dik lo) - Mi/Min Zirtirtu (Dik) 4. My/Our Lover m Ka/Kan Hmangaitu (Dik lo) - Mi/Min Hmangaihtu (Dik) 5. My/Our Shepherd Ka/Kan Vengtu (Dik lo) - Mi/Min Vengtu (Dik) 6. My/Our Ancestor Ka/Kan Thlahtu (Dik lo) - Mi/Min Thlahtu (Dik) 7. Your/Your Saviour I/In Chhandamtu (Dik lo) - Chhandamtu che/che u (Dik) 8. Your/Your Redeemer I/In Tlantu (Dik lo) - Tlantu che/che u (Dik) 9. Your/Your Lover I/In hmangaihtu (Dik lo) - Hmangaihtu che/che u (Dik) Mizo literature tichhetu dang leh chu Saptawnga ‘and’ hi ‘tin’ tiin Bible let hmasatute khan an let vek a. And, tih kha a tamna apiangah ‘Tin’ chu a tam a ni ve mai. Thuthlung Tharah hian ‘Tin’ hi 2808 lai a awm zuk nia. Za zela 98 hi paih vek ila, ‘Tin’ chu a tawk vel ang. Thuthlung Tharah hian ‘Thin’ chu 736 a awm. ‘Reng fo’ hi 15 a awm. ‘Fo’ hi 51 a awm bawk. ‘Thintu’ hi 12 a awm. ‘Reng thin’ hi 4 a awm. ‘Reng fo’ hi 1 a awm. ‘Thinna’ hi 1 a awm. ‘Zel thin’ hi 1a awm. ‘Fotu’ hi 1 a awm. Hengte hi paih vek ila, a dik tak hmang ila. Pathian thu kan hriat dan pawh a dang daih ang. Mizo tawng kal sual tidik leh tur chuan MLA te’n Dan siamin, Mizo tawng chunga thunei tak, an thu lo chuan lehkhabu pakhat mah chhuah awih loh, Chanchinbu pawh an thu lo chuan chhuah awih loh, Mizo tawng dik lo hman awih loh, ti thei khawp thuneihna nei, Burma rama an neih ang te khi nei ve ila. Kan literature chu a mawiin, a nalh leh hle ang. Whatsapp, Facebook leh SMS-a kan Mizo Tawngte hi chu a chhe lutuk a, tidik theitu kan mamawh a ni. Mizo chauh hi mahni tawng hmang dik lo lui duh awmchhun kan ni.

Latest News & Chhiar Hlawh