DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Mizoram CM Zoramthanga hi tunge a nih?
Jun 02, 2019
  • Isaac Zoliana

Mizoram Chief Minister zahawm tak, Zoramthanga hi July 13, 1944 khan Samthang khuaah a piang a. A pa chu Darphunga Chhangte Darchhun a ni. A nu chu Vanhnuaichhingi Pawih Bawitlung a ni. A nu leh a pa hi January 1987 khan ni kua lek kar danah chatuan ram an pan ta.
India leh Mizoram chu an inrem ta a. Mizoram sawrkarah an fapa Zoramthanga chu Minister a ni tih zawng an hre hman hram a. An fapa inah hahdam takin han chawl ve hman se an duhawm ngawt mai.
Zirna lamah chuan, Gandhi Memorial High School-ah kum 1961 khan Matric a pass a. Kum 1966 khan D.M. College, Imphal atangin B.A English Honours a pass a. Imphal-a college a kal lai hian Inter-College Debate-ah pawh a thiam pawl leh an hawlhlawr ber a ni. New Delhi-a Inter-Collge Debate-ah pawh a titha ber a ni.

MNF a zawm atang hian nihna pawimawh tak tak an chelhtir a. Mawhphurhna an chelhtir hi a zo hle a ni ang chu – an chelhtir pawimawh tulh tulh hian a hrilhfiah chiang ber ang.

Bangladesh buai avang khan an awmna ngaiah an awm thei ta lo va. Tam tak chu kan rama an haw a tul ta a. President Laldenga te chhungkua chu Pakistan pan a ngai ta si a. Zoramthanga ho hian Arakan ramah awm hmun bengbelin an awm ta a. Mizorama haw lo zawng chu a hokhawm a. Lo te neiin, an ei sen loh buh leh bal an thar chhuak a. An chenna bul vela awmte engmah an ei ngai lo.

China sawrkarin an sawm avangin September 1970 khan Dacca atangin China khawpui Peking-ah President Laldenga nen, Lalhmingthanga, Foreign Secretary nen an thlawk ta a. Pakistan-in an passport an pe ngam si lo va, Passport dangdai tak mai, ram nei lote Passport (Stateless passport) an tih mai chu an pe a. China khawpui pakhat, Canton-ah an tum a. Hetah hian China Foreign Ministry-a officer-ten an lo hmuak a ni. Hmun pawimawh an fanpui a, zan an riak ta a. A tawpah Peking (Beijing) ah an thlawk lut ta a. Airport-ah hian China Vice Foreign Minister Han Nien Lung leh a hoten an lo hmuak. An Foreign Minister a awm loh avangin ani hian a lo hmuak a ni.

Khawvela tualzawl zau ber, Tien An men Square bula Hotel hmingthang tak, Peking Hotel-ah chuan an thlentir a. VVIP-in an mikhual a, Foreign Ministry-a thawktuten an mahni vengtu sipai leh tawng lettu mi pahnih an dah reng bawk a.

Peking leh a vela hmun hmingthang an fanpui hnu-ah Great Wall of China an fanpui a. Nipui lai Lal In Summer Palace te an fanpui leh a. Vice Foreign Minister te, Asian Affairs Director General te, sipai pawimawh tam takin an kawm a. A tawp berah chuan China Premier Chou En Lai nen darkar hnih chhung an inbe bawk. Ni danga a hman ngai loh saptawng chu Zoramthanga te a biak tum hian a hmang ve a ni. China-ho mak tih a tling.

An zin chhan ber an tih zawh hnu chuan China-in zalenna a sual laia an hmun pawimawh leh, Sian khawpui te, ‘An Arakan Headquarters ve’ Yanan hmun leh hmun pawimawh dangte an fanpui hnuah, China ram National Day, October ni 1, 1970 khan Mizoram aiawhin an tel ve a ni. National Day an hmanna hmun Tien An men Square, mihring maktaduai chuang lengah hian VVIP thutna ‘Rostrum’-ah Premier Chou En Lai leh Chairman Mao Tse Tung te, Vice Chairman Lin Piao te, Foreign khuallian, Norodom Sihanouk leh Minister dangte nen an thuho va.

China sipai lam leh March pass ropui hi heng mi liante nen hian an thlirho va. He ennawm an thlirpui, khawvel history-a lang thamte hian khawvel an chhuahsan zo ta. Hetiang mi ropui nena Mizoram leh Mizo chungchang President Laldenga hova kan Chief Minister zahawm tak, Zoramthanga te nen an lo sawiho kha a vanneihthlak kher mai.

India nena inbiakremna zawngin February 1971 khan Lalnghenga nen Shillong-ah India aiawhte nen a ruktein an inhmu a. Inbe zel tur ni mah se, East Pakistan a buai tak avangin MNF-te chu Arakan-ah an insuan ta vek a. Burma rama Communist Party-in nasa takin an tanpui avangin Akyab chu President Laldenga chhungkua leh Zoramthanga, Tawnluia leh Lalsangliana leh Dotawna te nen Burma sawrkar hriat lohvin thlawhtheihnain Burma refugee angin, Mingladom-ah an tum a. Chuta tang chuan KLM thlawhnain Karachi an tum a. Karachi atangin Islamabad-ah Pakistan President Z.A. Bhutto an han bia a. Karachi-ah an kir leh na a, Islambad-ah hian an awm ta a. Heta tang hian Zoramthanga leh Tawnluia chu India-a lut turin an ti a. An tumna lamah Pakistan Border vengtu sipaiten an man a. Thil awm dan an sawi chuan an chhuah leh ta mai.

Afghanistan khawpui Kabul-a India palai be turin Zoramthanga leh Tawnluia chu an tir a. Passport phuahchawpin an kal a. India palai pawh an va be thei a. Sum leh passport harsatna avangin an kal leh mai thei lo va. Kum 1974 November khan Zoramthanga leh Lalsangliana te an kal leh thei hram a ni. 1975-ah Kabul-ah chuan Tawnluia leh Zoramthanga chu an tir leh a.

He mi hnu-a a inbiakna chu Bangkok-ah a ni a. June, 1975-ah Islamabad atangin Karachi-ah an kal a. Chuta tangin New Delhi-ah an tum a. Heta tang hian Bangkok chu an thleng a. India palaite nen an inbiak hnuah President Laldenga telna tur chu Switzerland khawpui Geneva-ah India palai L.G. Rank leh President Laldenga chu an inbe ta a ni. An inbiakna rah chu a ruka inbe tawh lovin, New Delhi-ah official-a inbiak an rel thlu ta a ni.

Inbiakna hi tluang lo ta se, President hi India-in lo man ta se, MNA thenkhat leh Zoramthanga chuan, Nepal rama India ram palai chu an man ve ang a, President nen inthleng tura tih an ni a. A THEIH LOH CHUAN THIHCHILH NGHAL TURA ZORAMTHANGA chu EUROPE-AH DAHKHAM A NI.

Zoramthangan German khawpui pakhat, Cologne a thlen hnu lawkah President Laldenga pawh a lo thleng ve thuai a. 1975 Krismas leh 1976 kumthar an hmang a. German khawpui pakhat, Frankfurt-a an awm laiin remna atana inbiakna nei turin India chu a inpeih ta tih an hrilh a. January 24, 1976-ah German atangin New Delhi chu President Laldenga chhungkua leh Zoramthanga te chuan an rawn thleng ta a ni.

Remna a lo awm tak avangin UT sawrkarin bânna an theh lut a. Interim sawrkar-ah Zoramthanga chu Minister a lo ni ta. Kum 1989 leh 1993-ah pawh MLA a ni a, 1998-ah Mizoram Chief Minister 5-na a lo ni ta.

1998-a Chief Minister a lo nih khan Bairabi Hydel Project siam nana sawrkar laipui phalna President Laldengan a lak kim loh chu a zu la a. Vai mihausa khuaptu tur a dap a. Mahse, Congress sawrkar khan tui khuah huna tui chim pil tur ramah LSC an lo inpe khat vek tawh a. Chuti zozai zangnadawmna pek hnu-a tui khuah chu hlawkna a awm dawn loh avangin vai mihausaho chuan an khuap hreh vek a ni.

Luite dang neuh neuh khuap buai lo hian Bairabi-ah ngei hian tui chu khuap se, a chim tura LSC zawng zawng hi a nei zawng zawngin pekir vek turin sawm nise. A pe kir duh lohte chu an LSC tihtawpsak ni se, kan ram tan, chhung tin tan a va tha dawn ve. LSC neitu zawng zawngte i inngaihtuah thar ang u. Tichuan, kawlphetha hman sen loh, vai rama electric vaibelbelchhe tela kan lei hi a lo tawp ang a, nuam kan ti ngawt ang. Kan hman sen loh, hralh tham electric kan nei dawn si a.

Kum 2018 inthlanah MNF chu a lo sawrkar leh ta a. Kan ram mamawh ber chu ei leh bara intodelh a ni tih hriain bul an tan leh ta a. Khaw tinin buh kan kham khawp kan thar theih nan ruahmanna SEDP an neih hi tipuitling turin hma an la tan ta.

MIZORAM HI MIZOTE TA A NI SI A.

Latest News & Chhiar Hlawh