DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Mizorama Chakmate
Aug 05, 2017
- Zosangliana (Zotea) Mizorama Chakmate dinhmun, an rawn awm tan dan leh an pun chhoh dan hi M.Z.P hruaitu kan nih ve lai khan document kan theih ang angin kan khawn khawm a. ‘Pamphlet’ te siamin kan thehdarh a. Kha kan ‘Document’ kha a dik a ni ang, Pu Lalthara Article rawn ziah nen pawh khan a inmil hle a. Mizorama Chakmate rawn pun chhoh dan hi chu ziak lo mai ila, mi dangin chiang takin an ziak tawh a. CHAKMA AUTONOMOUS DISTRICT COUNCIL: Chakma Autonomous District Council pian dan hi a makin, a dik lo a ni. North Eastern Area Re-organisation Act 1971 chuan Mizoram District chu Union Territory(U.T)-ah a hlangkai a. Mizoram, Union Territory chu District pathumah \hen a ni a. Aizawl District, Lunglei District leh Chhimtuipui District tia vuah a ni a. Hei hi chuan makna leh thil nihphung pangngai a nih lohna a la lang lo va. Mahse mak leh danglam tak, dan kalh a nihna chu a rawn lang ta a ni. Mizoram District pathuma then ni si Aizawl District leh Lunglei District chuan District Council an nei ta miah lo va. Chhimtuipui District chuan District Council pathum a nei ta thawt mai a ni, heng District Council pathumte pawh hi India inpumkhat (India Integration) kalh leh tichhe thei, Danpui ding lai kalha an hming hi vuah a ni. Hetiangah hian hnam bil hming hman hi India inpumkhatna tichhe thei nia ngaih a nih avangin hnam hming hi hman phal loh a ni. (Mizoram State/U.T tih te chu tumah Mizo hnam an awm lo). Chu District Council hmingah chuan Pawi District Council, Lakher District Council leh Chakma District Council tiin District chu siam a nit a a ni. Pawi leh Lakher te chuan a hmain Regional Council an lo nei tawh sa a, District Council-ah hlang kai mah se thil âwm lo a nihna a awm lo. Mahse, Chakma India khua leh tui pawh ni lo Autonomous District Council India Sawrkarin a pe mai hi dan kalh a ni. Mizoram remna zawnga M.N.F leh India sawrkar inbiak lai khan, Pu Laldenga te kawma thil chinchang hre turin Delhi-ah kan kal a. Pu Laldenga ‘Banglow’-a kan len laiin, chanchinbu miten an hmuh duh thu an rawn sawi a. Hetih lai hi inbiaknaa Pu Laldenga ten Chakma Autonomous District Council \hiat tura an kar lai kha a ni a. Chanchinbu mite chu paruk an rawn lut a. Kan hnawksak kan hlauh avangin pawnah chhuah kan tum a. Pu Laldenga chuan, “Awm ve rawh u, kan thusawi pawh lo ngaithla ve ula a tha ang,” a tih avang chuan kan awm ve ta a. Chanchinbu mite chuan, “Engvanga Chakma Autonomous District Council hi thiat tura nawr nge i nih?” tiin inbiaknaa Chakma Council thiat tura a nawrna chungchang chu an zawt a. Pu Denga chuan a tarmit a’n siam tha tete a. “India sawrkar hian engati nge Mizoramah dan lova Chakma Autonomous District Council hi a lo din, khawvel khawi ram mahin foreigner-te hnehah Autonomy an pe ngai lo, chutiang foreigner-te hnena Autonomy pe ram chu in hria em? In hre miah lo vang, khawi ram mahin foreigner-te hnenah Autonomy an pe ngai lo. Chuvangin, India sawrkar hian he a thiltih sual hi a siam thain, Chakma Autonomous District Council hi a thiat tur a ni. Keini chuan kan pawm thei lo a ni, hetiang dik lo hi kan pawm thei lo,” tiin a chhang a. Chanchinbu mite pawh chuan, “Chutiang tak a ni tih kan lo hre miah lo va, India sawrkar pawhin a tihsual chu siam tha ngei turin i kar a lo nih chu” an ti a ni. CHAKMATE FOREIGNERS AN NI: Kum 1971-ah Bangladesh War a lo chhuak a, India leh Pakistan te indona avang khan East Pakistan (tuna Bangladesh) a awm Chakmate chu himna zawngin tam tak raltlan an awm a. East Pakistan ram depa awm kan ni a, Mizoramah tam tak an rawn lut ta a. Mahse, khatih lai a Mizoram District Council hotute khan, “Rambuai kan nia, Refugee kan mikhual thei lovang,” tiin an lo hnial a, Chakma Refugee eng emaw zat chu Arunachal-ah thawn an ni ta a ni. Mahse, kan ram chhung East Pakistan ram depah Chakma khuate an lo awm sa ve tawh nen, tam tak Mizoramah chuan a chambang ta a ni. Arunachal-a Chakma thawn takte chu Refugee an nih angin Register fel taka siamin chhinchhiah an ni a. Foreigners an nih tlat avangin vawiin ni thlengin Voting Right pawh an la nei ta lo a ni. Mizorama Chakma Refugee-te chu chhinchhiah an ni ve si lo va, vawiin ni thlengin an awm awmin an la awm ta mai mai a ni. Heng atang hian thil chiang tak chu India sawrkar pawhin Chakma India rama chengte hi India khua leh tuiah a pawm lo va, Foreigners an ni tih pawh Arunachal Chakmate atang hian a chiang hle awm e. Mizorama a ruka chengte pawh, a ruka cheng an nih avang hian Foreigners an nih lohna a awm chuang lo a ni. Kum 1950-a India rama Scheduled Tribe list a siamah pawh Chakmate hi an la tel lo a ni. Amaherawhchu, 1956-ah khan Scheduled Tribe zingah telh a ni ta a ni. Hetia an telna chhan hi tuna sawi ka tum a ni lo va. A chhan dik tak chu kan politician-ten lal leh thuneihna an duh luat vang a ni ti hian dah mai teh ang. CHAKMA TE HI A KAWTAWP A TANG AN NI: Chakmate thu bul chhuitute sawi dan chuan Burma ram Arakan atanga East Pakistan-a rawn chhuk thla an ni a. Chitagong Hill Tracts hi an chenna thin a ni a. British-in Indopui II-na zawha a tinsana East Pakistan a lo pian khan, Pakistan Mosolman-ten an tiduhdahin an nek reng a, Chakma tam zawkte hi Bhuddist sakhaw bia an ni. Pakistan tuikhuahin an chenna ram zau tak a chimpil ta bawk si a, an ram thenawm Mizoram, Tripura lamah te ram ruak awmah an rawn tawlh lut ta a, Chakmate hi a kawtawpa tang ang an ni. TANRUAL A NGAI: Chakma chungchang hi Mizote tan mutmawh hnarmawha kan neih a ngai tak zet a. Political Party, Kohhran, N.G.O zawng zawngten lungrual taka hma kan lak a ngai ta a ni. Tunhma thil chu kohkir theih a ni tawh lo. Kan inpuhmawha kan buai mai mai lai hian khua kan tlai zel ang. Mizoram mipui zawng zawng hian Chakma Autonomous District Council lo din dan fel tawk lohna te, Foreigners ngei an nihna te Document kan neih theih ang ang hmangin Chakma Autonomous District Council thiah kan duhna ‘Referendum’ la turin Central Y.M.A kaihhruainain emaw vote la ila, chumi endik tur chuan National paper ‘INDIA TODAY’ emawte ko chhuak ila. Mizoram mipui vote nei thei chin chuan vote thlak ruih ruih ila, chu chu a ngaihtuah theitu, Central sawrkar emaw, Supreme Court-ah emaw kan tanfung nen theh thla ila. Kawng dang tha zawk pawh kan dap chhuak thei mai ang. A bul berah chuan kan tanrual tlat a ngai a ni.

Latest News & Chhiar Hlawh