DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Ram leh hnam humhalh
Aug 24, 2014
Mizorama Chakma awmte chungchang leh Bangladesh atanga dân kalha India a rawn lut ru ho (border infiltrators) chungchang hi Mizo Yearbook 2012 leh 2013 chhuakahte khan ka lo ziah kûr dup tawh thin avangin hemi chungchang hi ngaihthah chi a nih lohzia Zoram pum huapin ka lo tlangaupui ve fo tawh thin a. Tunah, Mizoram pum huap tlawmngai pawl lian ber YMA-in Chakma chhiarpui neih an rêl a ni âwm a. Home minister R.Lalzirliana pawhin titipui tawhin chutianga hmalakna chuan inpumkhatna a tichhiat theih bâkah nghawng ?ha lo zawk thlentir theitu a nih thute hrilhin an tum chu kaltlangpui lo turin a lo ngen a. Hemi chungchanga ngaihdante tlangaupui leh hunlai tak niin ka hria. Chakma tia kan hriat lâr zawk Changma ho hi Tibeto-Burman chi thlah niin Bangladesh rama Chittagong Hill Tracts vela inbengbel thin an ni a. Tuan leh mâng ata tawh India khua leh tui an ni ngai lo va, Mizoram mi leh sate an ni ngai hek lo. Mahse, an inbenbelna chu tuikhuah avanga lo theih loha chhuahsan a tul tâk avangin Bangladesh leh India inrîna: Bengal, Assam, Tripura, Arunachal Pradesh leh Mizoramahte an rawn lut ru ta a. Kumpinu sawrkar khan thendarha awp beh (divide and rule) tumna (policy) a neih avangin ramri kâna dân kalha lo lut ru tan chuan inthlahrung hauh lova inbengbelna tur chhan tha tawk a awm si a. India ram pum map atanga teh pawha kutzungte tin tia leka zîm Mizoramah lehzel pawh Chakma Autonomous District Council hial an lo neih phah ta a ni. Hetiang taka Zorama bu an rawn khuar ngheh chhan hi Hmar fin a tlai vang ni lovin, Mizo fin a tlai vang zawk a ni. Kum 1996-ah khan MZP chuan Chakma Foreigner Quit Order tichhuakin a bawhzui nan Long March a buatsaih a. Kha Long March-ah khan Aizawl atangah Chawngte thleng ke-in an kal a. Kha Long March avang khan Mizo zirlai eng emaw zatin jail bang an zût phah a ni. Mahse, kha Long March avang khan Electoral Roll atangin Chakma hming sing chuang paih a ni ve thung a. National Commission for Minorities vice chairman Dr. HT Sangliana chu a thlenna Raj Bhavan-ah June 1, 2011 khan MZP vêkin kawmin Mizoram chhim lama Chakma pung chak lutuk chu ram pawn a?anga rawn lut ru an tam vang ni a sawiin hetianga dân lova rawn pêmte chungchang hi ngaimawha uluk taka chinfel an duh thu hrilhin ngenna an thlen a. Tin, Mizo zirlaite vêkin Tlabungah July 11, 2012 khan Federal Council a nghat rup mai a. MZP general secretary Lalhmachhuana chuan heti tak maia CADC huam chhunga Chakma pun chak chhan hi nausen piang an pun hluai vang a ni thei lova, Bangladesh atanga rawn pêm lut an tam vang tiin a sawi ni âwmin chanchinbute chuan an ziak a. Mizoram chhim lam khuaahte chuan kum tam vak lo liamta atang khan Chakma an pung hluai a, CADC huam chhung ai mahin Lunglei khawpui chhungah an pung nasa zual tiin a sawi ni âwmin chanchinbute chuan an ziak bawk. Khatiang taka zirlai pawlten ngaimawha hma an lak chhên lai khan sawrkarin ngawih a chuh tlat reng a. Hetih kawngah kher hi chuan YMA pawh, kha leh chen kha, a ngawi mai mai a. Ram rorelna fawng vuana an thiltumte tihpuitlin tum phêt kan political party-te pawhin an policy zingah an telh ngai hek lo. Vote hlawm hmuh theihna a nih hriain an khual tha thlen hmiah hmiah hreh lo tih hriat takin thehhmeh reh takin an reh hlawm a. A hun tawp dawn ruaiah MNF president Zoramthanga khan Mizorama ADC pathumte thiah a tum thu a sawi chhuak ve chauh a ni a. April 27, 2011 khan chief minister Lal Thanhawla chuan Mizoramah hian khua leh tui dik tak nihna nei lo Chakma an pun chak hle thu a sawi ve bawk. YMA chuan chibil hmalakna tihtawp tih thupui an lo kalpui tawh zulzui ni âwm takin Chakma chhiarpui neih a rêl ve ta a. An duh leh tum hi tihpuitlin ni ngat sela chuan buaina zakhua tur a ni dawn chiang a. Nghawng tha lo zet zetin min umzui chiam dawn tih pawh thlasik anga khêl lo a ni. Mahse, chutiang thilte avang ngawt chuan ramri kâna dân kalha Chakma rawn lut ru ho dan tumna lama inkuangkuah tlat reng kan sawrkar hi kan la ngaichâng fan dawn em ni ang? Tuna kan sawrkar hrawn mêk hian ministry hmasaho ang bawkin minister nihna hial pein fachuam duat takin a duat a. Lal Thanhawla kaihhruai Congress sawrkar hian Chakma tamna biala bu khuar ngheh tumin a tlawn hle tih pawh hai rual a ni hek lo. Border Security Force (BSF)-in ramri an vêng a, Mizoram Armed Police, Indian Reserved (IR) Batallion, Customs leh police pangngaite pawhin min vil ?uai lai reng pawha heti khawpa an rawn luh ruk tam hle reng si chuan, kan home minister sawi ang hian Village Register pawh neih belh mah ila, eng ruai kan ang dawn chuang em ni? Amaha nunna nei lo leh mahni duhthâla che sawn thei lo zu khapna dan pawh hlawhchhampui hian hmun nghet neia inbengbel aia pêm lawr duh zawk tlat reng (wandering tribe) Bangladesh Chakma ho hi Assembly a Bill pakhat pu luta dan hlen theih kan inring thar hnuhnawh leh thut dawn em ni ang? Kâng thelh nan chuan tui fîmin a daih loh chinah chuan tui nû pawh hman thiang a ni alawm. Mahse, kâng thelh kan tum mêk hi chu meiling, meisi leh meialhte ni lovin dân kalha ramri kâna rawn lut ru ho an nih avangin kan tlawmngai pawlte pawhin mahni kuta dân lo chelek ve ngawt chu thil finthlak tak a ni miah si lo vang. Anni lahin rawn luh ruk an la thulh duh chuang dêr si lo. Kan sawrkar ber lahin dân siam a la tum ve lêt lêt chauh a ni mai bawk si. MZP, YMA bakah ram leh hnam hmangaitu mi tam takte hi dolung leh tuboh inkârah kan tlazep ta dêr mai niin ka hre hial thin. Khawng leh khauh taka kal reng thin kan tlawmngai pawl lian ber hian pêm lehkha tel lo chuan Zoram khawiahmah pêm thar inbenbel a remti ngai lo va. Khawi vêng emaw atanga hnawhchhuahte hian Zoram hi an chhuahsan vek ngai miah si lo. Zêp nâk emaw chu, Rangvamual leh Phunchawng vêng atanga insasengte tih loh kha chu Mizoramah hian kan la khawsa ho dial dial tih kan hria. Chutiang zia leh kalphung nei ho zingah vêk chuan asin kan sawrkar hian Village Register hi hlawhtling taka kalpui a tum ni. Mahse, tumna mai a la ni a. A rim a râ pawh kan la hriat ngai loh, a thawi pawha sawi la ni ngai lo dân chu Tlumtea thlir takin kan thlir anga, sakuh sêr nghah takin kan nghâk tlawk tlawk mai dawn em ni ang? Border Fencing dodaltu kan politician hote khan, a hmun ngeia va kala ram leh hnam humhalhna thinlung pu nasa ber ang ziazânga fehchhuakte ngei khan, eng rawtna nge in puak chhuah ve dawn? Aizawl bomb puak avanga mi pakhat man lek pawh chuk zui chiam duh khawpa ram leh hnam thinlung pu ni a inchhâlte khan eng thu leh hla nge in neih dawn? Sesawnga hnam dang mi kuta tualthi chungchanga thuchhuah meuh siama bawhzuitute khan he thilah hian Mizo Nationalism tihlan hunin in hre ve lo em ni? Bengal phairuama an khawpui bera vai pathian chibai bûka chal hnawih sentu rorelna bial chhungah ngei hian Bangladesh Hindu pêm lâwr hovin dân kalhin bu an rawn khuar uar zual mek reng lai hian, "Ring thara siam tur hovin min rawn pan hnai mêk reng a, missionary a fehchhuahna tur a hnai ting mai alawm," tiin kan lo khual tha thlen zel dawn em ni ang? Kristiante hian kan ram leh hnam humhalhatulzia hi pulpita sawi ringawta duhtawk mai thei kan ni reng tawh lo tih kan inhriat a tha ang. A zîm emaw a zau emaw, a hla emaw a hnai emaw, a lêm chuang lo. Mizote hian kan ram chhungah ngei hian min chîm raltu tur dân kalha an lo lut zel reng turte kan dan hneh loh zel reng chuan, Zawlkhawpui pawh ni raw sek sek, mahni ram chhung ngeiah hian thin phû dêp dêpin ralmuanna khawpui kan la thlîr ni tin ngei ang. - Lalremruata Khiangte, Bawngkawn

Latest News & Chhiar Hlawh