DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
SOCIAL MEDIA LEH ZIRLAITE
Nov 23, 2023

-CVL Ruata


Hun hi Tangka tiin an sawi thin a, chu hun hmang thaim thiam chu mi hlawhthling an ni mai thin. Zirlai tute pawh hian mi hlawhtling nih vek Kan duh a mahse kan hlawh tling tum dan hi nuamsa taka hlawh tlin tum kan ni. Hlawhtling tur chuan harsatna te, hrehawmna te paltlang angai ani tih hre mah ila, kan duh zawng leh kan mit tlaina kan ngaihven lutuk na lamah hian mi hlawhchham kan lo nih leh fo thin.


Kum 1989 kum tawp lam leh 1990 kum ah mizoramah Cable T.V a lo lut tana, chu chu mizo ten social media kan hmelhriat tanna tak tak chu a ni awm e. A hnu deuh ah mobile phone alo chhuak leh a hei phei hi chu mitin hian kan hum fer fur tawh a ni. Social media avang hian mizo te hi kan danglam dawrh a, kan nundan tam tak min thlak sak a, kan tih ngai loh leh kan sawi ngailoh thlengin min sawi tir tu a ni. Mizo khawtlang nun hi social media hian engtiang takin nge a nghawng tih chu Cable T.V lo luhhmaa piangte kha chuan chiang tak in an hre thei awm e. Zirlai tam tak ten lekhabu chhiar kan thatchhiat phah a. Ngaihsan tur dik kan hre tawh lova, Mahni zirlai aiin chuan film chhuak thar leh tur kan buaipui ta zawk a heng zawng zawng hi social media in mi rawn thlen vek a ni.


Social media kan tih chuan Facebook leh Whatsapp te hi a lar zual deuh te chu an ni mai a. Hengthil pahnih kal tlang hian he kan khawvel hawi hi kan ti zau a chu chu keini zirlai te tan chuan thatna tamatak a nei ang a, that lohna pawh a nei ang. Facebook hi kum 2006 – bawr chho vel atang khan a lar chho tan a, tunah chuan mi tld.1.56 chuangin an hmang tawh a. Tin, Whatsapp pawh hi kum 2010 vel atanga intan chauh kha a ni a, tunah chuan a hmangtu ringawt pawh hi mi tld.1 chuang an awm tawh bawk a ni.


Mizo thalaite abik takin zirlai te hi social media in a run nasat ber te kan ni. Social media hi kan thuhnuaiah dah lovin media hi kanin thunun tir zawk a chu chuan kan nundan mai bakah kan zirna thlengin nghawng a nei thin a. He media hian hun a duh em em a, khawih tawh lak lawh chuan khwih reng a lo awl khawp mai. Chu tak chu zirlai te hian kan tawrh phah ta thin a ni. Kan thiante kan be mai mai emaw kan tih hlanin thil dang dang kan lo khawih­kual nasa lutuk a, lehkha pawh zirlovin kan hun hlu kan hmang liam leh mai mai thin.


He social media hian Kan value system min thlaksak a, kan ngainat zawng min thlaksaka a, kan thiankawm duh zawng te thlengin min thlaksak vek a ni. Chu chuan mahni a interek hran nate pawh a siam thin bawk a ni. Mahni hnam aia hnam dang te ngaihsan over nate thlengin a thlen a ni. Kan ram chhunga thil thleng ai chuan U.S vela an celebrities te in ngaihzawnna chanchinthar vel kan buaipui zawk a. Kan thalaipui I.A.S tling thar hriat ai chuan Korean boyband hming hriat chu kan thupuizawk leh kan in elna a ni.


Zirlaite hi fing tur te, he khawvel hriatna te nei tur a zir kan ni a, mahse he khawvel thiamna leh finnate inthununtir tur erawh chuan kan zir lo. Hman deuh lawk khan khawchhak atangin Lungpui a rawn lum dawn tih thawm a a awm a, mi thenkhat kha chuan an lo hlau hle mai. Mahse kha lungpui rawn lum tur a an sawi kha arawn lum leh ta hauh lo a nih kha. Mahse tunlai khawvel han ngaihtuah hian kha lungpui rawn lum tur an sawi kha lungpui tak tak ni lo hian Korean film te leh Korean boy band ho te hi an ni mai law maw. Kan thaliten biakin chhungah ‘Aw lal Isua ang turin’ tih hla tui takin an sa a, mahse pawn lam ah chuan Korean ang thei tur ang berin, a tied thei ang ber in leh sam rawng mak pui puiin kan in chei leh si. Tin, Kohhran nu ho te pawh biakin chhungah chuan Kristian chhung­kua an ti a an tui pui em em a mahse biakin pawn ah chuan Korean chhung kua bawkah an lut leh si. Tin, keini zirlai naupangte ah pawh school naupang uniform kan hakin hmeichhiain a chhing deuh hlek hak te, mipa lahin a zuih deuh tet tawt hak te pawh kan chin phah a ni. Heng te hi social media kan inthunun tira kan hneh loh vang a ni ber mai.


Tun kum zabi 21 na hnu lama zirlai te hi chu in cheinaa mi an tum te, phone neih hlai leh neih hlai loh a in el te kan ni tawh ber a. Kan inchei chhan leh phone kan neih theihna chhan zawk Zirna chu hlamchhiahin zanah mut hun kan hre loa, zingah thawh hun kan hre leh lova.Mutna chang pawh hre lo thawhna chang pawh hre lo zirlai awm khawm kan ni ta ber mai. Kan mizo zirlai tam tak te hi chu thil tak tak aia thil ho mai mai buaipui kan tam ta khawp mai. Kan mizo ngaihsan awm tak tak te chan chin aiin Holywood movie chhuak thar tur te , hla chhuak thar tur te kan hre thei em em a, mahse kan ram chanchin thar eng­mah sawi leh thei si lo zirlai kan pung zel.


Kan tarlan tawh angin Kum 2010 Jauary thlala din whatsapp chuan tunah chuan hmangtu tld. 1 aia tam a nei tawh a. Kum 14-a upa Facebook chuan hmangtu tld. 1.56 chuang a nei tawh bawk a ni. Chutihrual erawh chuan heng khawvel hmasawnna khawl tharin nunphung a dip nia ngaia khawl haw tute Luditte pawl kan tih te pawh an lo piang chhuak ta hial a. Kan cell phone te hi thlah hlei theilo khawpin kan hmang nasa a hei hian hun tam tak min paih sak a chu tah chuan kan zirlai aiin social media ah kan rilru kan pe ta zawk thin a, chu chuan zirlai teah that chhiatna te, dawng daha te alo thlen phah ta thin ani. Chutiang a ni tih hriaa khawvel hmasawnna a khawl thar duh lo pawl Luditte te pawh hi lo piang an ni ta ve ang.


Kan mizo thufing chuan, ’Theawmte do aiin khawsarih do pawh a thlan awm zawk e’ a lo ti a, chutiang chiah chuan mihringte hian kan mamawh em em pakhat chu Thiante hi an ni. Kan mizo thufing ang em em hi chuan do lo mah ila, heng social media a vangte hian kan inhmuh khat phahin hmaichhanah in hmuh a tlem phah a. Chu chuan kan in karah inngeih lohnate a thlen ta thuai thin a ni. Tin, Thian kan kawm na tam ber pakhat chu social media a nih tak avang hrim hrim hian hmaichhana kan inhmuh a, kan awm khawm chang pawh hian kan baui pui leh kan rilru a kan dah len ber chu Mobile phone hi a ni lo thei lo thin. Hei hian zirlai teah mizo khawtlanga nun ho na te kan hriat loh phah a, kan khawtlang activity hrang hrang, Thlanlaih tih te, hna­­­tlang te leh a dang dang ah kan tel tam loh phah hle a ni. Hetianga kan tel tam lohna chhana kan chhuanlam ber pakhat chu thian kan neih loh vang a ni leh si thin hi a ni.


Social media hi Mobile phone/ Smart phone atang hian kan khawih deuh ber a. Heng smart phone te ngat phei hi chu thil manto a ni a. Cheng za emaw lek a lei theih a ni lova, a sang tel fe a lo ngai thin a. Chutiang anga tam pawisa chu keini zirlaite tan chuan thawhchhuah a la har in a buai thlak a, hei vang hian kan chhungte lakah insenso kan ti tam in kan ti hah thin hle mai. Chutah a phone man ringawt a la ni lova, top-up man te, Internet pack man te a la ngai leh zel a, a senso a tamin chhungte phur a rit thin hle mai. Heng zawngzawngah hian social media hian kan chhungkaw economic thleng in a ngawng thei tih a lang chiang hle mai.


Chutihrual erawh chuan social media hi hman tangkai theih­na tam tak a awm a. Mithenkhat chuan Competitive exam tlin nan te hial an lo hmang tawh ani. Facebook din tu pa Mark Zuckerberg-a ngei pawh hian a siamna chhan chu a thiante nena awl sam taka an inbiak theih nan te leh an hun hman dan te an in hrilh zung zung theih nan a a siam a ni, Keini zirlai te pawh hian atangkai zawng aiia atangkai zawng lo ringawta hmang lo hian heng social media te hi kan zirna kawnga min puitu atan te, kan thiante nena kan in hnaih zual nante, Kan lo fin phah zawk nante leh kan chhungte tana phur rit tak ni reng lo a, an mahni chawm tu kan lo nih ve theih nante hian heng media-te hi hmang ta ilang chuan tun ai hian zirlai te hian kan hlawk pui hle ang. Incheinna a mi an tum ringawt lo hian, zirna kawng ah te mi an tum ta zawk ila. Kan phone neih that leh neihthat loh ai chuan kan lehkhabu emaw kan zirlai bu kan neihthat leh that loh ah te hian in el ta zawk ila. Tin, Korean zai tih te leh English hla tih vel ngai thla mai mai lo hian tunlai khawvela mi an intlansiak nasat tawh zia te, an beih nasat tawh ziate hriain he social media kal tlanga finna leh thiamna chharchhuah tum tak tak tawh te hi keini zirlaite tihtur zawk chu a niin a lang. Hna hian mi rawng zawng dawn lova, hnahi kan zawn tur ani. Kan thiamna leh theihna atang chauh hna hi kan hmu dawn a, zanah whatsapp leh facebook vel a dar 12 thleng thleng online thei te hian zan dar 12 thleng lehkha te hi han zir thei ilang chuan tun ai hian mizo hnam hian hma a sawn piahlam ah kan chhungkua leh keimahni ngei pawh kan inchawimawi a ni tih kan hriat reng a tul.


Keini zirlaite hi kan ram leh hnam hma hun kan ni tih hria ila. Social media hi Islamic state leh kristiante leh neih inang inkawp pawl te nen kan intawm vek a. Chhawr tangkai ber nih tum hi keini zirlai te tih tur a ni mai bakah kristian kan nih anga kan tih tur a ni. Tin, social media a kan thu post atang te hian engang zirlai nge kan nih tih te a hriat theih thin. Kan profile vel te kan han check a kan in lantir duh dan atang te,kan awmna hmun atang te hian eng ang zirlai ne kan nih tih a hriat thin khawp mai. Kan kum, thiamna, chhungkaw level in kan in lantir em? Zirlai kan nihna ang in like maching tur ringawt in kan zir lova, heng social media a thu an rawn post te hi mahni a ngaidan neih a, sawi chhuah ngam te pawh hi kan tih ve tur a ni. Mi kan biakin aiia upate kan biak dan adang a, chhungkua a kan nungchang leh zirtirtute hmaa kan nunchang a danglam ang hian social media kan hman pawh in zirlai, fing zawk tur leh thil hre zawk tura ngaih kan nih angin kan tawngkam hman kan fim khura, kan uluk a ngai hle mai. A bik takin kan mizo tawng ziah dan ah ngat phei chuan zirlai te hi a hmang dik tu leh a hmang dik lo te ti dik tura hrilh tu nih kan tum tur a ni.


He khawvel finna leh thiamna tehi hmang thiama chhawr tangkai ber tur chu zirlai te kan ni. Mahse he khawvel thil tea kan tana a bawiha kan tan leh si chuan kan nun ti chhe tu a ni. Phone hi smart phone ni mahse, a hmangtu chu a mawl miau chuan, smart takin kan mualpho fo dawn tih a ni. Chu vangin zirlaite hian heng social media hi min timulpho tu atan hmang lova min ti fing tu leh min ti chak tu atana kan hmang chuan thil tangkai tak ani tih kan hriat fo atha awm e. He khawvela damreina ber chu ka dam chhunga kan thil tih leh kan thu te hi a ni tih hre reng ila. Kan taksa liam mahse he ram tan thil ropui kan hnutchhiah chuan kan la dam reng dawn a ni tih hre rengin heng social media leh a kaih­hnawih thil chi hrang hrangte hi tangkai taka hman i tum tlat ang u.

Latest News & Chhiar Hlawh