DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
titi ZALEN : Hringnun Zirlai
Aug 30, 2023

- Joel Lalbiakkima

Nun khaw nawmna leh hming ropuinate hi chu thawhrimna piahah chauh a awm a, mahse chumi vang chuan kan rimin kan hrehawm reng dawn tihna a ni hauh lo. A chhan chu malsawmna hi tuarna phenah chauh ni lovin tuarna chhungah, tuar mek lai pawhin a awm ve tho a ni. Hei erawh chhinchhiah ila – hahdamna leh hahchawlhna tak tak chu thawhrimna piahah chauh. Fak hla siamtu khan engtinnge a tih kha…?

“Aw thawhrim leh buaina piahah, chaute tan in nuam tak a awm..”

Thil hlawhtling nghal mah suh se, bei la, bei nawn rawh. A mihring puite hmakhua ngai a, zan khaw thimah pawh eng nuam tak hnuaia kan awm theih nana mi a ni ngam, Thomas Alva Edison-a khan electric bulb siam chhuah tuma a beih lai khan vawi sangkhat teh meuh mai a hlawhchham nia mawle. Mahse keinin a hlawhchhamna-a kan ngaih kha ani tan chuan zirlai tha tak an ni hlauh thung a, “Electric bulb chhunga phum atan khang hmanrua (filament) sangkhat te kha a hman theih loh tih ka hmuchhuak e” a ti a nih chu. Chhiar la, han chhiar nawn leh thin teh. Tirhkoh Paula`n “Kei zawng eng ang pawhin pawh awm mah ila lungawi zel ka ching tawh si a” a tihna nun kha a tawmpui pha tlat. Eng vangin nge I beidawn bik tehlul ang..?? Edison-a khan ni khatah darkar 24 a nei a, nang pawhin chuti zat tho chu i nei, naktuk nghak lovin thawk tan nghal rawh. I hun awl ni lovin i hun hmang tha ang che. Hun awl hman that ai chuan hun hman that hian kori a tu zawk.

Vanneihna hi a pawnga takin tawng buak tum lo la, inbuatsaihna tha leh hun remchang infawk khawmin vanneihna hi a hring chhuak thin tih hi pawm la, pawm satliah mai lovin sahuai thing vawn tlat ang che (luck happens when preparation meets opportunity). Mi vanneite vanneihna hi thawhrimna leh tawrhchhelna hmanga hlawh chhuah a ni chawk. Rimawi thiam hmingthang Beethoven-a hnenah khan nu pakhatin heti hian a sawi a, “Aw..i va`n vannei bik tak em!! Nangmah anga rimawi tum thiam ni tur hian Pathianin talent min pe ve sela aw…!!” Beethoven-a chu a beng a that loh avangin chu nu thusawi chu bek chhawn meuhin a lo ngaithla a, zawi muanga rawn hawi chhuakin heti hian a chhang a, “Pathian malsawmna chu a ni teh meuh mai. Mahse chumi bakah chuan nitin darkar riat, kum sawmli chhung piano tum ve la, I thiam ve mai ang”. Ka unau, nitin darkar riat, kum sawmli chhung..!! Miin vannei tura a kum tel teh meuh an beih mek lai hian hnung lama sa barh an sawi anga awlsam taka chan mai tum lo la, nangmah ngeiin bianga thlan tui luang chungin thawk chhuak ve ang che.

Mi fate vanneihna thlira i hun i hmang liam thin a nih chuan chu saltanna khur atang chuan rang takin rawn zuang chhuak la, khawvel hian i tan eng vanneihna nge a ken ve tih hai chhuak turin ke pen tan nghal ang che. Hnung lam hawi lo la, phaizawlah reng reng ding hek suh, tlang lamah sawn tlan rawh. ‘A tha lam kawng a chho a, a chhe lam kawng a phei’ tih hi changvawnah nei la, mel sangkhat zinkawng intanna chu ke vawi khat pen a ni tih hre reng bawk ang che. Hma lamah vawi khat zel pen la, a bak a ngai lo. Thlen sawt tum luat vangin tlan chiam chiam kher duh suh, i inchhuih bah palh hlauh dah ang e. Lungte pakhat lek pawh hi a chang chuan a hnawk viau thei a nia, fimkhur ang che.

Hringnuna hlawhtlinna hi neih leh khawl tamah ni lovin sem chhuah tam lamah a innghat tih hi awi har viau mahse pawm tum la, i pawm thei mai lo a nih pawhin i chal dawm la, han ngaihtuah vang vang teh. Mother Teresa khan Kolkata khaw dai fema fahrah enkawl hna a tan lai khan cheng nga chauh a nei. A neih tlem tehlul nen, a neih zawng zawng chu chulaia naupang ho tan chuan a hmang a ni; a rawngbawlna zawng zawng kan sawi seng lovang. A neihin a tlin ngang si lova, amah pawhin kut a dawh phah hial; sawiseltu leh diriamtu pawh a tawng hnem narawh e. Mahse hmangaihna dik tak atanga chhuak a thilphalna chu khawvelin a hmuh hmaih lo. Amah hriatreng nan leh a rawngbawlna chhunzawm zel turin Missionaries of Charity a ding a, khawvelin chawimawina a pek theih sang ber Nobel Peace Prize thlengin a dawng ta hial a ni. Mother Teresa aia hausa leh neinung tamzia leh a thlen chin thleng an tlem si zia hi ngaihtuah la, harh mawlh teh khai.

Khawvelah hian saruak maiin i lo piang chhuak a, saruak bawkin thuah riat hnuaiah i kir leh dawn. Eng-mah i luhpui lova, engmah i chhuahpui dawn hek lo. Zaninah hian i hringnun kawng zawh lai kha tihtawpin awm ta se, i deh chhuah sum leh paite kha eng atan nge ni ta ang? I neih a tlem emaw, a tam emaw, i dam lai kawla a liam hma ngei hian kawng khat talin midangte tan malsawmna nih tum ve ang che. Luang chhuak nun nei loten hlimna leh lawmna tak tak an nei thei ngai lo. Pek hi pun lehzualna a ni a, neih tawka liam kawmpui chu tlakranna a ni. Pe rawh u, tichuan pekin in awm ang tih ziak a nih kha.

Mi ropui nih tum lo la, thil ropui tih tum thung ang che. Thil ropui i ti thei kher lo a nih pawhin thil tangkai tal. Sum leh paiah rinawm la, i ta lo tur chu la lo ngam rawh. Sal tang azawngah sum sala tangte hi mi vanduai berte an ni hial awm asin mawle, a chhan chu chhuah leh a harsa tlat. Chhuah a hnekin an tang thuk tial tial emaw tih tur a ni. Hmanah Lal Solomon-a`n “Tangka sum ngainatu chuan tangka sumah duhtawk a hmu lovang” a tih kha chatuan daih thu nung a ni reng dawn. Chhuak thei tawh lo tura sal tang i han ni ringawt tur chu ka ngai ngamlo a ni, tang lo hram ang che.

Thil i tih dawn reng rengin “ Ka ti lo laklawh, a tlai tawh em mai, ka ti lo law law zawk mai ang ” i ti thin a ni mai thei e, mahse hei chauh hi chhiar leh lawk teh. Khawvel huap pawha company lar Mc Donald din chhuaktu (founder) Ray Kroc khan kum 52 mi a nihin bul a tan ve chauh nia. Chuta chhapah zunthlum a la nei zui. Tumruhna nena beih phawt chuan tlai lua a awm thei lo.

Mihring khawsak lungkham luat vangin i hun zawng zawng hmang ral suh. Chawl hahdam det la, i chhehvela Siamtu kutchhuak ropui tak takte kha han thlir vel teh.  Thing hring, pangpar leh hlobet hring dup mai te kha. Sawta phengphehlep thlawk delh delh te saw i hmu ve em? Hla siamtuin ‘phengphe nunnem…thlir chang thinlai tihlimtu’ a lo tih kha a dikzia ka hre thar leh thin. Chu, kan thlang lawka naupang infiam hlim rite chu lungawina tur a va`n tling tehlul em!!

Solomona tawngkam ka hawh leh lawk dawn. “Heng zawng zawng khaikhawmna hi ngaithla teh ang – Pathian tih la, A thupekte vawng rawh.” Leilung leh a chhunga thil awm zawng zawngte siamtu leh enkawltu, awm lo ata awma min din chhuak a, A chatuan ro luahpui tura van khua leh tui nihna min petu Engkimtitheia khi engtiklai mahin theihnghilh  ngai suh ang che. Khawvel sualna tuifawnin a chim buai mek lai che pawhin A lam hawi tlat la, mangan laia tanpui vartu hnai reng a ni tih hre reng ang che. Chatuan lungpui Krista ke bulah i tanhmun siamrem ve la, chu dinhmuna i din tik apiangah ‘ka chak loh apiangin a ni ka chak thin ni’ i ti thei ang a, ‘ka aiawh Lal hmaah a ding, ka hming A kutah a chuang e’ tih hi i tan a fiah zual thin ang. A tawpna atan Abraham Lincoln-a thusawi hi ngaithla leh lawk teh ang – “Pathian hi ka lamah a tang em tih ka ngaihtuah lo, keimah zawk hi Pathian lamah ka tang em tih ka ngaihtuah thin”. Pathian chu kan lamah a tang reng si a.

Latest News & Chhiar Hlawh