- Lalchhandama Ralte

Ram changkang zawkte han thlir chuan an hmingthanna leh sum lak luhna ve ber pakhat chu tourism lam hi a ni tlat mai. Ram chhungte pawh han thlir ila, entirnan Agra, Delhi, etc. te pawh, Taj Mahal-te phei chu khawvela a ber pawl a ni tlat mai. Keini N.E-te han thlir leh ta ila, kan hmarchhakpuite hi chuan tlawhtu an nei thahnem ve thei viau niin a lang. State la naupang ang reng tak kan ni a, thawh chhuah pawh hi kan nei lo ang reng hle, vawiin thlengin chawmhlawm state kan la ni reng a ni. Mahse, hetih lai hian kawng lo inhawng ta pakhat chu tourism lam hi a ni, kan ti lo thei lo vang. Awle, vawiinah khualzinte hip thei tura thil tul leh pawimawhte leh a dang te, theih ang ang in sawi lan han tum ve dawn ila a tha ang e.

Kan hriat theuh angin Mizoram chu tlangram chhengchhe tak, la upa tehchiam lo a ni. Ruahtui kan dawng tha a, engtik lai mai pawhin a hring dup reng mai a ni. Sik leh sa pawh a thain lum lutuk lo, vawt lutuk lo ti ila kan ti sual tampui lo vang. Tunah hian sawrkar hian tourist lodge, centre, picnic spot, etc. hi 20 nos. chuang lai a nei mek a, zokhaw lama mi mal in, a tul huna mikhual thleng mai thei turin a buatsaih mek bawk. Ropeway-te pawh hi siam tura buaipui mek niin a hriat bawk. Tunah chuan kan mu-tan ber pakhat zu te pawh thlah dul alo ni ta. Reiek, Hmuifang tlangte pawh hi tha ve tak chu a ni. Hei bakah hian Tamdil, Bairabi Tuikhuah, Vantawng Khawhthla te pawh hi chhenfakawm ve tak chu a ni. Trekking Route, Solomon’s Temple, K.V.,Paradise-te pawh hi thlakhlelh awm ve tak chu a ni bawk. Kan han tarlan takte tuna kan dinhmun tlangpui chu a ni a,a dang te pawh a la awm nual a, duhtawk hrih mai ila.

Kan Zotlang ram nuam hi chhawrpial run i iang e. A ni taka, tlang hring dup, ngir khup te, chutah romeiin a;n bawh paw chek bawk a. Tlang pang vela awmze nei taka kal kawng awm ngiai ngiai mai leh lui chi hrang hrang luang kawi ngiai maite chu hmuh a nuamin a hlimawm hle mai. Hmun dangte han khaikhin dawn ta ila, a lem chuang bik lo hle mai. Kan lo-te leh nghahloh dawr tih ang chi te ho pawh hi dang lam ve tak a ni. Hei bakah hian kal kawnga han chawlhna tur highway restaurant kan nei nual bawk. Kan kham ropui tak tak te, entirnan Durtlang kham ang chi te, mit la ve tak tur a ni. Heng piah lamah hian khualzinte tana awlsamna tur leh tlawh chak zawng tak turte sawrkar hian a nei nual bawk a ni. Mahse, vawiin thleng hian khualzin (tourist) tak tak ang chiho hi kan la nei mumal lo tlat mai, mak hle mai. Eng pawh nise, kan inbuatsaiha, hmunhma, etc. neihhote hi a tha tawk lo a ni ngei mai le, zep rual loin.                       

Khualzinte hip thei tur hian tuna kan neih sahote hi cheibawl tha deuh ta ila, a naturality lam hi tun ai hian han ngai pawimawh  leh zual ta ila. Kan thlen in neihhote pawh fai leh thianghlim (hygene) thei ang berin ti ta ila; tin, kan Mizo chaw - mai an bai, chingit bai, etc. ang chite hi hlui theih reng ni ta se. Ramri kan ni a, drone ang chite pawh hi phal loh a nih chuan tih theih dan ngaihtuah nise. Tute emaw tih dan ang deuhin brand ambassador-te pawh hi nei ve ta ila a fuh phian mai thei. Internet lamah state ralmuang kan nih zia te, restricted area hlih a nih thu te tar lan tel ni ta se. Tin, khualzin tena an copy mai theih turin Mizo film, hnam ziarang tar lanna lampang hmuh mai theih turin nei bawk ila. Trekking route-te pawh hi nei deuh nual thei ila, para-gliding ang chite pawh hi tih mai theih turin nei bawk ila. A tawp berah chuan kan ram hi tlawh chakawm tawk tak a ni a, chumi tihlawhtling thei tur chuan advertisement tun aia kan uar a tul hlein ka hria.

Kan hriat ang in Assam hmingthanna riau pakhat chu-Kaziranga National Park khu a ni. Tah khuan sa chi hrang hrang a tam bakah aamak, khawvela awm tawh mang lo, mang tep tawh te an awm bawk a ni. Park nuam tak tak bakah hian thliarkar (island) pawh an nei a ni. Darjeeling lam han hawi leh ta ila, an hmingthanna em em chu thingpuife - Darjeeling Tea, tih kan hria ang. Tlang ram,vur tlakna thin a ni a, a mawiin a hahdam thlak hle thin a ni. Hman lai temple leh Toy train an tih mai, kum 100 dawn lai liam taa mi, lungalhthei hmangte an la tlantir a, rilru leh mit a la hle a ni. Kan hmarchhakpui Sikkim han thlir leh ta ila, anni pawh hian park nuam tak tak, hmun hlui leh thil dangte an ngah hle a, 2017 khan tlawhtu (tourist) 14.25 lac. lai an nei a ni. Ram dang chanchinte kan han sawi a, eng pawh nise, tehkhin chi chiah chu ni lo mah ila, chonaah ngai thei ta ila a tha hle ang.

Awle, khualzin hip theihna tura kan dinhmun, a tha tawk em, engtin nge tan kan lak ang, etc. tihte kan han tar lang ve a, a famkim lo hle ang; mahse, ngaihdan emaw, eng emaw tak min pek theih ngei ka beisei. Mizote chu kan pipute atang tawhin ‘lampui chang khatah mi an be chhe ngai lo’ tih thupui a lo nei thin tawh kan ni a. Chuvang chuan vawiinah khual chhia/tha thlen hi kan tlinin kan inhmeh hle dawn a ni.