DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Zoram kalsiam kawngthuampuiah Ramri buai
Nov 08, 2020

H.Thangluaia

Mizoram hian kan ramri tam zawk hi Khuavang Ramri an tih mai, lui tam zawkin min ri a. Hmar lamah ram min ritu chu lui ni loin Cachar leh Tripura te an ni tih kan hre theuh a. Kum tin deuh thawin Cachar lama kan ramri-ah hian buaina a thleng thin. Tin, kan ramri hi Cachar lamah hian a chiang lo zual hle niin a hriat theih. Thenkhatin Survey of India 1875 a ni an ti, thenkhatin thil dang an sawi a, sawi dan a inang lo hle hlawm a ni. A eng ber nge nia a eng ber nge dik hriat a har hle mai.

Hetiang deuh hi kan ramri han sawi nan chuan a fiah thei ber awm e. Lal pakhatin a hmei nu laka a fapa a indantir a, “Khulai ramah khuan lo zu awm rawh,” tiin ram a sahthlak a. Ramri chiangkuang lo takin a pe a; tichuan, a fapa chuan fate a han nei a, an lo pung ve zel a, sum tam zawk a mamawh ta a, a pa hnenah chuan, “Ram zau zawk min pe la, ka ram chin pawh min tihchiansak ang che. A ramri pawh i siam fel ang,” a ti a. A pa chuan, “Sum tam zawk chu ka pe ang che; mahse, ramri chu a hma i delh ang a ni mai alawm,” a ti a. Ramri ching fel chuanglo in an awm leh ta a. A fapa in danga chu Pathian malsawmna an dawng a, an inthlah pung chak ta em em a, an lo tam ta hle mai a, a pain a ram a pekah chuan an leng ta lo a, an ram thenawm chhim lam leh khawchhak lamah te, hmar chhakah te, khawthlang lamah te an pem darh a, awmhmun khuar a khawsa an tam ta hle mai. Nikhua a lo rei a, an chhehvel rama chengte nen pawh chuan an inunauna thlengin a lo chhe ta deuh deuh a, an chhehvela hnam dangte nen an inneih pawlh a, an lo thang ta viau mai a ni. An pa berin an chhehvel rama awmte chu a ngaihsak lo. An ram enkawl bik chauh kha a vulh a a unauten ram danga mi chu a hlamchhiah chho ta zel mai a ni. An inunauna siam that nan inkalpawhna kawngte pawh a hluihlawn a. Inkalpawhna ram a neih that ber chu hmar lama hnam dang mi vaiho indantirtute kha an ni.

Mahse, hun a lo kal zel a, hmar lama ramri kha a chian loh avangin ram buaina a chhuak fo mai a, an châklakna ber kawng a lo ni bawk si a, unaute, ram danga chengte lah kha inkalpawhna kawng tha fumfe nei loin an awm reng ta si a.

A chunga chanchin kan tar lan khi tuna Mizorama chengte dinhmun chu a lo ni ta. Thenawm state-te nena kan inkalpawhna, kan unaute kan pawh theihna kan ngaihthah em em a, ramri a rawn buaiin chaklakna kawng, Vairengte kaltlanga Silchar thlenna chiah kan nei ta a ni. (1) Mizoram hmar lamah Tippaimukh tlangdungah Vervekh kaltlangin leilawn, Vervekh leh Sihpuikawn inkarah Tuivai lui chungah leilawn dawh a ni a, inkalpawh a nuam khawp mai, awlsam takin Manipur-a kan unaute nen a inkalpawh theih a Churachandpur harsa lo takin motor-in kan thleng zung zung mai a ni. Chutih lai chuan Vervekh ram ep, Sihpuikawn, Manipur lamah petrol pump, Pu Suakhnuna ta a awm a Tuivai chunga leilawn chu tui lianin a len chhia a, thangkhat lian a liam hnu pawhin tun thlengin dawh that a la ni lo a ni. Dawh that leh tumna pawh a awm a ni tih kan hre hrih lo. (2) Tin, Ngopa lamah Khawkawn atangin Sinzawlah awlsam takin Singat khua a thlen theih. Ngopa atanga Singat chu kilometer tam lo tak a ni. Chutah chuan petrol pump-te a awm a, SDO thut khua a ni nghe nghe, a mi chengte pawh Mizo vek an ni. Manipur chan lam kawng a tha em em a, Mizoram chan lam erawh chu a chhe viau niin an sawi. A enga pawh chu lo ni se, awlsam taka châklak theihna kawng chu a ni hrim hrim. (3) Khawthlang lamah Mamit district Kanhmun thlang maiah Dharmanagar leh Panisagar-ah te châklak tur kan mamawh thil awlsam taka lak theih a ni bawk. Chunglai ram delhtu a mi chengte chu Mizo vek an ni bawk. (4) Hmar lamah bawk, tun hmaa Kani kan tih, Pu J Lalduhawma sawlai bial MLA a nih laia a hming mawi taka a phuah, Zokhawthiang saw Tuiruang kama awm a ni. Chuta tang chuan tuna Mizote chenna khua, Hmarkhawlian, Cachar leh Jiribam, Manipur an hla lo hle. Mei-lawng tê chi hmanga awlsam taka chaklakna kawng awm reng a ni bawk. Hmarkhawlian atang phei chuan Silchar Airport Kumbigram pawh hnai tak a ni.

Heng Mizoram tana châklak theihna kan state thenawma Mizote ram lo delh reng lam hawi hian ngaihtuahna kan seng ngai lo reng reng niin a lang. A chhan chu Cachar nena kan ramri a buai apiangin remchangah hmangin khulai Bangladeshi-ho khuan harsatna min siam thin a ni.

Kan châklakna pakhat chauh, Vairengte kaltlanga kan neih mai hi eng chena rei nge hei chauh hi kan neih dawn tih hi ngaihtuah tham tak a ni. Kan Mizo unautena an delh ram, kan sir vela awm reng si hi an lam hawi hi kan hlau viau emaw ni chu le? Kan rilru put hmang hi han ngaihtuah vang vang hian India sorkar senior officer lar tak pakhatin a sawi, “Thliarkar rilru Mizorama chengte chuan an nei emaw ni?” a tih hi a lo dik viau a ni hian kei mi mawl chuan ka hre thin; chuvangin, rilru zau tak pua Zoram Kalsiam Kawngthuampuiah hian ngaihtuahna kan sen a va hun ta em tih hi ka ngaihdan chu a ni.

Thil pakhat ka ngaihtuah fo chu hei hi a ni, eng vangin nge vai ramah chauh Mizoram House hi kan neih chu le? Engvangin nge Imphal leh Agartala-ah hian Mizoram House kan neih ve loh? Kan Mizo unau tam tak an cheng si a; kan Mizo unaute kan hloh zo dawn alawm. Manipur-a kan unaute leh Tripura-a kan unaute Mizo hnam tam tak awmte hi an bulhnaia cheng hnam dangten min laksak zo tawh dawn ni hian ka hre thin. An thla hualtu tur Mizote Jerusalem Mizoram atang hian uap an ngai hlein ka hria. Entirnan Manipur rama Mizo pem chho Anan leh Chawthe-hote khi New Naga-ah an lut tawh a ni awm asin. Chawthe-te phei hi chu Mizorama Chawhte-te unau hnai an la ni asin. Mizo Union Party May 25, 1946-a a din khan Mizo Union Constitution Article 4(a)-ah chuan Mizo Union Party hi Mizote tan a din a nih avangin heng a hnuaia hnamte hi tu pawh tel theih a ni. Chung hnamte chu Lusei, Hmar, Ralte, Paihte, Zo, Darlawng, Kawm, Pawi, Thahdo, Chiru, Aimual, Khawl, Tarau Anal, Purum, Tikhup, Vaiphei, Lakher, Langrawng, Chawrai, Bawng, Mualthuam, Kaihpen, Pangkhua, Tlanglau, Biate, Hrangkhawl, Bawmzo, Miria Dawn, Kumi, Khiang, Anan, Rangte, Chawhte, Tlau, Fanai etc. etc. Heng hnam Bible/New Testament-te hi ka library te tak te-ah hian bu 22 (Sawmhnih leh pahnih) ka kawl a, ka han chhiar lawr hian kan tawng inhnaih dante a la hriat theih khawp mai.

Chuvangin, Zoram Kalsiam Kawngthuampuiah hian rilru zau tak pua ngaihtuahna senga hma lam pan zela kal dan hi i ngaihtuah tlang theuh ang u.

Latest News & Chhiar Hlawh