Class 12 rizal a chhuak tawh. Daktawr zir tum an awm leh \euh dawn. Daktawr nih tum tana hriat lawk ngei ngei tur kan sawi teh ang, insit tak chungin.

“Hna kan hmu chiang ang, sum a tam deuh ang, nupui fanau a chawm theih ang,” tih avanga daktawr zir hi thil sual a ni lo. Hna nei, thawk chhuak, nupui/pasal fanau chawm thei nih ngei a ngai reng a.

Mahse, daktawr hna hi a dang deuh tlat! A hna awmzia leh a ken hre lo daktawr an awm hian daktawr hna zahawm, ‘noble profession’ an tih bik ngat \hin hi a tihhmingchhiat theih. Chuvangin daktawr nihnain a ken sa hriaa pawm chauhin daktawr hi zir tur a ni a, chutiang tlin lo tur chu daktawr nih tum loh mai tur a nih hmel!

Indian Medical Council-in daktawte nihna leh awmdan tur dân a siam (IMC - Professional Conduct, Etiquette & Ethics Regulations, 2002) a. Daktawr zir zawha daktawr hna thawh dawnah chu dan chu zawm tura hming ziaka intiam thlap a ngai.

Daktawr chuan a hna nihna zahawm tak a kengkawh ngei tur a ni a. Chu hnain a tum hmasa ber (prime object) chu mihringte rawngbawlsak (service to humanity) a ni, tiin he danah hian a inziak thlap a. A dawt leh chiahah chuan, “Lawmman leh sum leh paia hlawkna chu ngaihtuah hnuhnun zawk tur a ni,” tih a inziak kalh mai.

Sum leh pai kan mamawh vek. Daktawr hna hi hlawh nei loa thawh tur tihna a ni lo. Hlawh leh sum aiia dah hmasak tur chu ‘service to humanity’ a ni tih daktawr chuan a hre ngei tur a ni. He hna thlangtu chuan hei hi a hre saah ngaih tur a ni, a la tizui! Mihringpuite rawngbawlsak thei lo tur, sum lama duham ringawt tur tan daktawr nih tum loh tur a nih chu!

Daktawr chu mi dik a ni tur a ni. Vauna karah pawh dik lo takin thil a ti tur a ni lo. Daktawr chu mi inngaitlawm, dawhthei, harh fim a ni tur a ni. Dik lo taka thil ti duh tur, a thiamna chapo ta pui mai, mi rethei leh hnuaihnungte hmusit thin, mi phili, harh fim lo fo tur tan daktawr nih tum loh tur a ni.

Mi sakhaw vawn, an hnam, an chi, an awmna political party leh an retheih hausak thuin a daktawr hnaah nghawng a nei tur a ni lo. Mi tupawh, amah mamawhtu chu, inangkhatin a enkawl mai tur a ni. Mi dinhmun leh nihna avanga enkawl dan tidanglam \hin tur tan daktawr nih tum loh tur a nih chu!

Daktawr chuan mihring nunna hi a zahin a hlut em em tur a ni, kaw chhunga naute insiam tir nunna thlengin! Pawlawh taka mi nunna infiampui leh sum siam nana hman a rem lo. Damlo zawng zawng a enkawl dam thei lo ang, mahse nuam leh zahawm zawka an nun chhung an hman theih nan a theihtawp a chhuah tur a ni. Nunna ngaihlu lo tur tan daktawr nih a rem lo.

Daktawr chuan a damlo nunna leh hriselna chu thil dang zawng zawng aia a ngaihpawimawh hmasak ber a ni tur a ni. A hnena thuruk an sawi chu a sawi chhuak zut zut tur a ni lo. Mihring nunna zah lo tur, a hna aia thil dang ngai pawimawh hmasa zawk \hin tur, thuruk zep thei lo tur tan daktawr nih a rem lo.

Amah lo zirtirtu leh lo kaihruaitu, a aia senior-te chu a zah em em tur a ni. Mizo nun zemawi tak la chawi nungtu chu daktawrte hi kan ni mai ang em aw ka ti \hin. Aia upa leh aia senior zahna hi kan vawng nung \ha khawp mai. Naupang zawkte zahtlaka awm turin senior zawkte pawh an inzir reng bawk. Aia upa leh senior zawk zah thei lo tur chuan daktawr nih tum loh mai tur a ni.

Thiamna sang zawk neih tak avanga rual û zawk leh thawhpuite zah loa dah hniam tum mai \hin mize nei tan chuan daktawr zir loh a \ha zawk. Mahni thawhpuite sawichhiat a thiang lo a, zah tak chunga an zahawmna vawnhimsak hi daktawr hnain a keng tel tlat zawk. Thawhpuite zah lo taka sawisel zut zut ching tur tan daktawr nih tum loh tur a nih chu!

Mi chapo, mi dang zahna nei lo, retheite hmusita hausate chauh be \ha, mi thliar ching, mahni lum luma lum, aia upa zawk zah thiam lo, a chhe zawnga “it’s my life” ti ve ngawt \hin (its my life \ha chi a awm aw!) tan daktawr hi zir loh law law a \ha a nih chu. Hun leh sum a hek mai mai!

Daktawr chu a hnaah a taima tur a ni. Thatchhiat a rem lo. Hlauthawng hauh loa mahni hna \ha taka hlen chhhuak zat zat, viak \ha tak mi nih a ngai. Mi thatchhia, hlauhthawn ngah, zelthel, mi thawhrimna kara lo zelthel a, lo thep kual ve mai mai tur tan daktawr nih a rem lo.

Mahni infakna leh invawrhlarna (self advertisement) thu chhuah a rem lo. Daktawr tana infakna, in-‘advertise’-na \ha ber chu hnathawh \hat a ni. Daktawr \ha chu a hnathawhin a ‘advertise’ mai thin.

Daktawr hna hi hlawh hmuhna tur hna \ha tak a ni ngei e. Lehkhathiam thei deuh chu, ‘daktawr zir rawh’ kan inti liam puat mai zel. Daktawr hna hi hna bik a ni. Lehkhathiam thei nazawng tan daktawr nih tum ve ngawt chi a ni lo. A hnain a ken leh a mawhphurhna hlen thei lo tur tan chuan zir ve ngawt loh tur. Hun leh sum a hek a, daktawr hna tihhmingchhetu mai i ni palh ang e. I tlin dawn loh chuan daktawr nih tum loh mai teh.

I tlin dawn a, mihringpuite rawngbawlsak i chak phawt chuan mi \henkhatin ‘hna \ha ber, hna zahawm ber, hna nuam leh hlimawm ber’ an tih hi thawk thei turin inbuatsaih ngei ang che. Lehkhathiam ngawt a tawk lo, kristiante sawi dan tur chuan, ‘mi piangthar’ nih a ngai thung.