DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Inthendarhna Hmahruai
Vidpuia Hrahsel - Feb 13, 2024

India Sawrkar chuan January ni 2, 2024 khan Myanmar nena ram ri hrula chengte zalen taka intlawhpawh theihna 'Free Movement Regime' tih tawp a nih tur thu a puang a. January ni 20 khan Union Home Minister Amit Shah-in a lo sawi tawh bawk. Mi tam zawk chuan kan ram leh hnamin a tha lo zawnga a nghawng dan tur ngaihtuah pha lovin ram ri hung an duh thu leh sawrkar thu chhuak khel lova an thlawp thu Social Media tual zawl­ah an sawi a. Kan thenawm State zingah Assam CM Himanta pawhin a thlawp thu a sawi tawh bawk a, Manipur CM Biren Singh phei hi chu a ngen a ngentu a ni a, Manipur-a Moreh-ah km 10 chuang hung a ni tawh bawk. Manipur state Sawrkar khian 2020 khan FMR hi a lo ti tawp tawh bawk. An tualchhung buaina chu Myanmar ram ri nen a sawi zawm avangin ngaih pawimawh a hlawh a, ram ri hung vanga tawp tur a ni lo va, state sawrkarin tih tawp tumna a neih loh vang leh Sawrkar laipui a inrawlh loh vang zawk a ni ber. Ram ri hungna tur hi project kal lai mêk a ni a, a hung tan mêk a ni. Kan ram hian kan duh dâwn nge duh dâwn lo le?

FMR chungchangah hian ngaihtuahna kan sen a tul a, ram ri hrula chengte hi a tuar tur ber kan nih avangin a nghawng tur thil thui taka kan dâwn hmasak hi a finthlak hle ang. India leh Myanmar ram ri hi Km 1643 a sei a ni a, hmar chhak state pali - Mizoram, Manipur, Nagaland leh Arunachal Pradesh te hi ram ri dep an ni. Mizoram leh Myanmar hi Km 510 vêl a ni. FMR hi kum 1968 September ni 26 a siam a ni a, India leh Myanmar inrina ram ri hrula phalna (Visa) ngai lova km 16 a thui inkalpawh tawn theihna tura duan a ni. Ram ri hrula chengteah hian hnam khat, chi khat leh chhungkhat laina te an awm thin avangin FMR hi an tangkaipui hle a, a bîk takin insumdawn tawnna atan te, ei leh bar zawnna kawngah te, chhiat that ni khúa te hian a in kal pawh zung zung theih a ni. FMR tih tawp duh te hian an duh ber ni a lang chu ruih hlo leh thil dang tawlh ruk hluar lutuk te, Myanmar atanga India-a dan lova lut an tam avang te a ni ber. Ram ri hung hian kan nun leh kan rilru thlengin nghawng lian tak a nei nghal dâwn a. Ram ri hi hung ni ta se, kan in unauna a nghet lo sawt bawk ang. He ram ri hung tumna hi zofate then darhna hmahruai a ni. Ram ri hung a nih chuan ruih hlo a rawn lut tawh lo ang kan ti a, a hma ai chuan a lut chu a tlem mahna. Amaherawhchu, ruih hlo hi a rem lo vang ang a, a hma aia chhe zawk leh man to zawk lei tur a awm ngei ang. Khaw chhak chiah hi ruih hlo kawngka a ni lo va, a bâk ram ri dang inter state thlenga hung a nih si loh chuan eng nge awmzia awm chuang le? 

Zofate hi International boundary pathum - India, Myanmar leh Bangladesh-ah then darh kan ni a, India ram chhungah ngei pawh hian State hrang hrangah kan inthen darh bawk. Zofate min then darhtu ram ri hi British-in an siam a ni a, zofate tan chuan engti kawng maha pawm chi a ni lo. Kan duh leh kan rem tih miah lova min theh darh sa tawh nak alaia tun hnaia FMR tih tawp tumna lo thlawp ngawt mai hi zofaten kan tih loh tawp tur a ni. FMR avang hian a bîk takin Myanmar-a cheng zofate leh Mizoram a mite hi kan in unauna a ngheh phah a, zalen taka kan intlawh tawn theih avang hian kan inpum khatna pawh a tha bawk reng a ni. He FMR tih tawp duhtute hian zofate inpum khatna leh inunauna tih chhiat an duh tih a chiang reng a, zalen taka kan intlawh pawh theihna ngai thei lo te avang hian a hnam anga kan tan rual a, kan duh lohzia tih lan a tul tak zet a ni. United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples (UNDRIP) 2007 Article 36-na chuan, “Tualchhuak hnamte, a bik takin khawvel sawrkar ram ri khamin a then darhte chu an inkal pawhin an inlaichinna ti nghet tur leh intanpui tawn a tul pawhin an intanpui tawn ang a, sakhaw thil leh khawtlang thil, ei leh bar leh politics-ah te an mahni mi leh sate nen inpawha inpawlho theihna dikna chanvo an nei. Ram ro reltute chuan tualchhuak hnamte nena inbe rawnin hetiang dikna chanvote hi ti puitling turin hma a la ang,” tiin chiang takin a inziak a. Chutih laiin, zofate zalen taka kan inkal pawhna ram ri hung leh FMR tih tawp hian unau, ram riin a then darh mek Zofate, min then darh nasa leh zual dâwn avangin theih tawp chhuaha dodal hi kan dikna chanvo a ni a, lungrual taka do tlâng hi kan tih tur a ni. 

FMR tih tawp chungchang Sawrkar laipuiin a puan atangin Mizorama tlawmngai pawl lian ber YMA chuan FMR tih tawp a duh loh thu January ni 8 khan a chhuah nghal a, Mizo Zirlai Pawl pawhin Chief Minister leh Home Minister te hnenah thlenin Prime Minister hnenah Memorandum an theh lut a, an duh lohzia lantir nân January ni 31 khan Prime Minister leh Home Minister lim an hal hial a, hei mai hi a la ni lo, Mizorama tlawmngai pawl inzawm khawm NGO Coordination chuan a tawp thlenga an dodal tur thu an chhuah tawh bawk. International Boundary pathum a then darh kan nih tawh chung hian kan inunauna ti chhe zawnga hetiang hma lakna lian awm hi kan uipui tui lian thlir tawp dâwn em le? FMR tih tawp dodal hi kan sahuai thing vawn tlat a tul. Zofate min then darhna hmahruai FMR tih tawp tumna hi a tawp thlengin i dodal ang u khai.

Latest News & Chhiar Hlawh