Mipui an thuhmun fo thei lo,’ tih hlaah a awm kha a dik khawp mai. A thenin Aizawl khaw awm dan leh ka tawnhriat nep tete mai mai hriat an duh laiin a thenin Mizo tawng dik loa kan hman tihreh tum lam hi an awn ang reng bawk a. A tha vek e, kei hi chuan dawt ni si lo, chhiartu ngaihnawm tih zawng awm hi chhuah ka tum ber chu a ni fo. Pawimawh lamah chuan Mizo tawng hi pawimawh ka ti ber kei hi chuan. Tun tum chu mi zawn inchuh lam i’n sawi daih teh ang. Aizawla ka hriat ve chinah chuan mitthi chauh kan inchuh thin. Damlo chu kan inchuh ngai lo. Mahse, Sialsukah te chuan damlo pawh an inchuh tho. Tum khat Sailam nen kan inchuh deuh tum pawhin damlo a nia kan inchuh, Sialsuk lam kan tlem em avangin, rei inchuh loin Sialsuk lalfapa Thangliana (tuna Washington-a awm) khuan zahngai turin Sailam lam chu a ngen thuai a, rei kan inchuh ta lo. Chuvang chuan Sialsuk pa chak Hauchhinga, Tlangnal Veng (?) chuan tlawmah lain, “Ka han zin ang a, ka rawn damlo hawng ang a, thahnem tak lo thawk ula, Sailam kan hneh loh leh hlang atangin ka lo chhuak ang a, kan nuai nek ta law,” a ti mai a. A han zin hawng chu a rawn damlo hawng ta ngei a, Sialsuk tlangval chu an thawk vak mai a, kei chu Thandanga (L) nen buh phur tur kan nih avangin kan tel ve thei ta lo a, Lamte chhoah an intawk a, Sailamin chhuk zawngin, Sialsukin chho zawngin an han inbei tak tak chu, Sialsuk thirdeng fapa chu Sailam tlangvalin a hrawkah reh a tum a, ani a lo kun a, a kaah tak mai a rek a, a thlah duh si lo a, a zungpui leh zungchal inkar chu pawp hawkin a chilhsak ta mai a, a hnuah Sailam lamin, “Thisen chhuah,” tiin palai an rawn thlak a; mahse, Sailam tlangval tih dan kha a dik bik loh avangin an inchalrem ta mai niin ka hria. Damlo an inchuh hi chuan hlang kha kawng sirah an hung a, anmahni kha an inchai vak mai thin a ni ber awm e. Keini Aizawl lam hi chuan mitthi ruang chauh kan inchuh a, Aizawl South chuan Hlimen khaw zawn pelh kan tum a ni. Chu chu Hlimen tlangval kan TLAWM tihna a ni. Hlimen ramri chhung zawn luh kan tum tlat a, anni’n min nawr kir a, Aizawl ramri rawn pelh an tum a ni. Chuvang chuan mitthi ruang chu kan nghat ve ngai lo, chumi inchuh avang chuan keimahni kha kan inchai ta thin a ni ber. Kei ve hi chu Aizawl mi zawn inchuh hun kha ka hre pha riai ruai chauh a, a hnuhnung lamah vawi hnih khat ka tel ve chauh a ni. Tin, mi ruang zawn apiang hi kan inchuh lem bawk lo. Aizawl South-a cheng ka ni a, mi zawn nikhuaa tangho chu Tlangnuam, Kulikawn, Rahsi Veng, Venghnuai, Dam Veng, Dawrkai Veng, Mission Venglai, thlang kan ni ber. Lamlian hnaih na na na chu an rim deuh zel. Kum 1949 kha ni tain ka hria, engle khawle, Pu Sawmaithanga, Insptr of Schools, 1948-a boral ka la riahpui a, parual chhung kan nih avangin mitthi inah hian ka riak chawt mai. Pu Sawma (Lalzidingi pa) te inah pawh hian kum khatte chu ka riak ngei ang. Tlangmawii pa, Pu Thangkhuma a thih leh tak avangin, ka insawn a, chutah chuan khumte ka dawh hial a ni. Chuta tang chuan 1953 June-ah Naga ramah ka kal ta nghe nghe. U Rina, ex-Royal Indian Navy, Lungleng (Vawkzawn) khua, chu 1949 fur lai deuh niin ka hre ta, Chawlhni a ni a, tlai len tumin ka flex pheikhawk Rs. 20/- man nen Pu Dara double breasted kawrchung min thuisak nen ka intam chhuak a, Sikul kawn ka chhuak tihin The Roa (V.L.Roa) ka tawk a, “U Rina chu a boral ta, Durtlang hospital-a thi a ni a, an rawn zawn zel e,” tiin min hrilh a. Dawrpui lam pan chuan ka tlan ve ta nghal a, Zarkawtah ka tawk a, Dawrpui tlangval hlir an nih avangin ka zawn ve ringawt mai. Civil Hospital peng velah saw chuan kan thahnem ta deuh a, “I tang tawh ang u,” ka tia. Mahse, tleirawl lam khan an lo hre thiam lo a, kan veng lama nawr tur emaw an lo ti vek chu niin, keimah chauh kha nawr kir tum ka lo ni awm e, ka pen lo reng reng, ka tawlh zar zar mai. Sipai canteen velah chuan Sapthlenga (Rinthanga) te an lo thleng ta a, kan tang thei ta a, tleirawlho chu nawrkir tur a nih kan hrilh bawk a, Lammual gate khi a pel thei ta lo, canteen lamah a kir ta a, kan tam hneh tawh avangin, Dawrpui tlangval khawih kan phal ta lo a, an kal ta vek a. Tichuan, kan zawn ta a, Melthum tlangval tumah an lo chhuah loh avangin Hlimenah lamtham kan tir a, a chep lai takah kan intawk a. Keini lam chu 40/50 kan ni ta ve ang, U Hminga’n (Kulikawn vap upa, Minister Zodintluanga pami) min ho a. Hlimen lam chu U Rokunga (Rozinga, Edn.-a officer liana pension ta pa)-in a ho bawk a, kawng zim laia kan intawk phat chu kan innawr nghal ta mai, kan hnung lam atangin val upa chuan min nawr a. Kei ve chu Hlimen tlangval, tawi deuh hian kawng koah min rek bet tlat mai a, eu ualin ka bet tlat mai. Tlangnuam tleirawlin min rawn chhan a, ka ding fel thei ta tih chuan ka’n rek ve a, Hlimen tlangvalho pel rawkin ka rek phei a. Chutah chuan Pu Zuia, MSVThlang leh Challiana, Hlimen, unau ang maia inente chu an li inrek ve niin, an inhriat takah chuan kan nui vak vak mai. Mahse, ruang zawn laiah chuan a tak hle ni tur a ni, ka hriat dan chuan Zaitinrema (Mizo Aw-a chhuah fo hi) nghawngawrh pawh an pawt chhum tiin ka hria. Mi mal inhua kan ni lo a, ruang inchuh kan ni mai a, nui chungin thapui kan thawh a ni ber mai. Khati ang zinga chak pawl nih chu a nuam ngawt ta ve ang. Intawh dawn hi chuan thlantuiin min leih ve thei thin, intawh hunah chuan kan ri nawk nawk mai a ni. Inhnek tih ang reng, Brasnacle tih ang reng kha a la awm lo (hman a ni lo) a, hawklak tan chuan nuam tak a ni. Tam zawk na na na chu min hneh lo a, U Rokunga chuan, “Min pe mai rawh u, kan ngam lo cheu a ni,” a tih chung pawhin U Hminga khan tawngkain, “Ti tawh suh u,” ti siin kan mawngah bei turin min nawr si. NUAM TAK A?NI. Mahse, min hneh tak lohah chuan kan pe ta a ni. A THUI LUTUK DAWN. He ruang lo kir leh thu hi chu ka ziak leng ta lo a nih hi. Hawklak lai a ngaihawm. Eng ni mah suh ila, engthawl lai, pawisak neih vak loh laia miu zawnte kha chu keini ang mi harh tan chuan zawn tur awm fo se tih mai a awl. Tunah pawh hian ka ngai thin.