Kum 1945 kum tawp lam deuh khan 2nd Class English I.A (Indian Army) ka pass leh a, ka lawm hle. Vai tawng (Roman Order lam chu ka ngaihtuah lem lo). September ni 8, 1945 kha Accumulated War leave 56 days + 28 days War End leave ka la a, Aizawl lam ka rawn pan a. Indopui II-na lai kha chuan leave hi a hmunah chhiar a ni. ‘4 days a nia, Aijal Military HQs-ah ka thlen leh ka kal dawn ka report tur tihna a ni. Shillong atanga chhiar a ni lo. Ka pa Sialsukah a la awm avangin Sialsukah ka va phei a. Ani khan Teachers’ Trainee-ho a lo ho kawl zel avangin a indaih lo hle. Ka va chhawk ve thin. Ka chhang chhang leh hi kan unau hmeichhe piang hmasa ber a ni. U thiau, mipa 5 a nei a nih chu. Kum 12 chauh a la nih avangin, ka nuin tui a la chawi thin. Mahse, ka va chawlh takah chuan ka nu chu ka chhawk a, paikawngin um 9-te ka phur hlut zel, phei lak a nih avangin a hahthlak lo. Chu chu Primary zirtirtuin a lo hmu a ni chek ang, a sikul naupangte fuih nan a lo hmang thin a ni awm e! “Bel thum laiin tui, paikawnga a chawi ve nawk nawk mai saw,” te a lo ti thin a ni awm e! Mak tak mai chu 1945 April-a feet 5 leh inches 2 emaw lek kha, excercise lak nen than hun lai nen - 1946 September-a ka han chawlh chuan feet 5 leh inches 7 laia sang sipai tiat (!) ka ni ve tawh. Pawl IV te ka lo zirtir ve thin a, Pawl IV chu chutih lai chuan nula dawn dawn (keimah rual rual) an ni. ka hriat sual loh chuan 1946 khân, a hnua kan Secretary ni ta, Pu S.R.Vala kha Pawl IV niin ka hria, 1946-ah. Pawl IV zingah chuan nula (tleirawl) hmai bial, ngo vak lo, biangsum nei hi a awm ve a, hmuhnawm ka ti hle thin. Mahni sikul naupang e ti loin, ka rim thin a, ka ngaizawng a ni ber awm e! Nula ka ngaihzawn tawh hi chu ka rim zan tin zel mai, ka ninawm ngawt thin ang; mahse, ka ning ve si lo a! Ka kham lo mah zawk zel thin a ni. Ka pa chu 1946 tawp chuan Aijawlah an sawn kir ta sia, kan chhung hawn phei leh ta a, Aizawlah ka leh khual viau, Rinthanga, Sapthlenga tia ka koh zawk nen kan inkawp nasa hle, zu pawh kan in zauh zauh. Ngaihzawng erawh ka nei miah lo, kan rim lawr vak vak ringawt mai a ni. 1946 Oct vel chuan Sialsuk khua tho, Sipai ve bawk lo chawlin, Aizawl Mission Vengah min rawn tlawh a. Sialsuka pheipui turin min sawm a, sawm thluk ka sam ngei mai! Kan thian dun chuan Sialsuk kan pan leh ta a (Chhiartu duh tak, heng kan zin vel hian motor, sotor a awm lo tih in hriat a tha). Kan zin reng rengin - Aizawl to Maubuang, Maubuang to - Sialsuk a ni. Aizawl - Sialsuk hi mel 40 = km 64 a ni. Ni 2 kalah kan hmang ber. Sialsuk kan va thlen chuan Lau lui kamah thalaiho chu buh sengin an lo riak bo duak mai a, ka ngaihzawngte pawh chu an lo riak bo daih mai a, mel 6 (km 10 dawn lai) a nih avangin Inrinni pawh hian an lo hawng ziah lem lo, Lau lui kamah chuan riah buk 28 lai an sa nghe nghe, thalai chu an awm thup mai a, khuaah chuan chhangchhia leh tar chhia an awm khawm mai mai a ni. Ka thianpa chuan nupui a nei ta a, a nupuite pawh chuan Lau kama lo an neih ve avangin kan riak thla zui ve ta a. Khua a tlai chuan Lau luiah chuan kan insil sup sup thin. Chutia kan insil lai chuan ka ngaihzawngte pawh chu insil turin an lo chhuk ve lo niin - ka thianten min man bet a, ani pawh a thianten an man bet a, lui laiah min intawhtir a, min han nem bet mai chu zahthlak si, nuam si a ni! Zanah chuan kan inrim mup mup mai a ni ber. Sialsuk nula leh tlangval kha an inngam riau a, inngaizawng chuan vai puan sin an inkhuh a, zangthalin an mu dun mai thin, a tir chuan ka ti ve ngam lo. Mahse, ka nep rei phal bik lo. Inrinni chuan hawn kan rawt a, ka thianpa, TKa pawh ngaihzawng fuh deuh nei a nia, kan paliin mi hnungah i hawng ang kan ti a. Chu Inrinni chu mel ka kal rei ber ni a niawm e. Mahse, rei lo ka tih ber hun a ni lawi si. Tum khat ka ngaihzawng rim hawng chu ruah a sur deuh a, puanin, ka mit lang deuh chauhin ka intuam a, kun zetin ka tlan ti tih a, Sialsuk thlanmual bul kawng sirah chuan hmawng buk zet hi a awm a, chu thing buk hnuaiah chuan ..... ka su dawp mai a, ka suta pawh chu a te tuar mai a, kha thla chu nei ila kan thlawk daih awm e! Dr. Thuama sakawr in tawm hul nan a hmang lek chu lo niin, hmu hek lo i, ka su dawp mai a, ani pawh kha a muhil emaw a ni ang, a thi awrh then ri (tengeng) atangin ka harh chauh maw le, Phung emaw ka ti mai!!