Chhiartute u, chhut sual leh tihsualah min ngaidam r’u. 6th March chhuaka Pu Thangbawiha tih te, Pi Bira (Pu) tih te, Dawrkaii (Darkaii) te kha ‘Printers be devilled,’ an tih ang chi hi a ni. Mission Veng leh Rahsi Veng inrina ka sawia, ‘Nithanga te leh’ tih kha Pu Zakunga te (Lalliani?) te zawk tur a ni. Tin, a tawp lama Pu Thianga Computer room tih kha Compounder room tih tur, tuna Pharmacist kan tih ang hi a ni. Compounder tih kha kum khat course a ni a, Pharmacist an siam thar a, kum 2 course a ni ta a ni. Thlalak kha 1962 Synod High Sikil Hawn a ni bawk. Hei bakah ngaihdam leh ngaihhnathiam ka ngen chu mite hriatreng theihna /chhinchhiah theihna hi 100-ah 1 ka nei tawk a ni. Kum a tam deuh hlek hnu phei hi chuan ka hre thei hlawl lo. Ka unaute mo emaw, an tute fa emaw te vawi hnih khat ka hmuha ka biakte pawh ka hre leh thin tawh lo. ‘I thil hriatrengna a tha’ min ti der luam thin a, ka lawm. Mahse, ka mit hmanga hriatreng theihna hi NIL aia NIL ni ta berin ka hre ta. Tawh changa in insawi pawh hian ka hriat biak mai mai che u a nia, min hrethiam turin ka ngen takmeuh theuh che u a ni e. Tun tum chu Mizo tawng hman dik loh ka ngaimawh zual (ngai pawimawh ni loin) tlem azawng ka’n ziak teh ang. Ngaihnawm si lo, pawimawh si a ni. SAK: Advertisement pakhatah, ‘Kan lo buaipuiSAK ang che u,’ an ti sek ta mai. SAK a ngai lo, buaipui tih kha a tawk. Lalsangzuali hla saka ‘Van kawng min kawhhmuhsaktu’ tih pawh hi a dik lo. ‘Min ziaksak rawh’ ka tih chuan ka tel a ngai lo. ‘Van kawng min kawhhmuhsaktu’ tih hian awmzia a nei lem lo. Khawngaihthlakawm te nen kawn khata liam chi an ni. Khawngaihthlak a tawk. ITAWM vs AWHAWM: Kan sawi pawlh nasa hle. ‘Itawm’ hi chu hmeichhiaah leh ei turah chauh hman niin ka hria. Hmeichhia ka it kha ka awt kher lo, mutpuiah ka IT mai a ni. AWT hi chu - thil tha kan tih, neiha kan duh ngawih ngawih hi kan awt a ni. Hmeichhia nupuia ka awh hi ka it kher lo. In tha deuhte emaw hi kan awt a, kan it lo. LEILAWN: Tam takin LEIHLAWN tiin H lam telin an ziak tel. LEI = bridge, LEILAWN = Ladder. Lei, a lawna lawn chi tihna mai mawle. UIAWM: Thahnem takin H belhin UIHAWM tiin an lamin an ziak. Eng emaw hi hiu ka tihchhiat avangin kan UI a, a UIAWM lah tak a. HRILHAI: Hei hi tam takin HRILHHAI tiin hrilh atanga hai emaw tiin an ziak. HRIL atanga HAI zawk a ni. HRILH vs HRIL: HRILH hi chuan tih bik a nei. HRIL hi erawh chuan tih bik a nei lo. Thuhriltuin pulpit atangin thu a hril. Lali thawnthu ka hrilh tih ang hian. Hei bakah hian ka hrilh kan tih mai thin kha HRILHHRIAT an rawn ti tan leh ta! HRILH tih hi a tawk mai. HRILHHRIAT tih hmang thintute khan HRILH tih ringawt hi lo hmang tawh teh u. HRIAT hi a chuang mai mai a ni. INKHAWMPUI: Pastor te leh kohhrana a fawng lam changte pawh hian INKHAWMPUI tiin PUI hi an lam kun tlat thin. Noun-a kan hman chuan AR-PUI tih anga lam tur a ni. Verb lam anga ka hman chuan lam kun tur chu a ni ngei mai. DANGLAM vs LAMDANG: Hei hi tam takin inang/thuhmunin kan hmang mai niin ka hria. Danglam chu a lan dan (physical)-ah hman a ni. LAMDANG erawh chu lan dana inang vek siin rilru lama mi bak deuh sawina a ni. ‘Chhuanliana chu mi LAMDANG deuh a nia’ min tiha min rel chuan ka rilru put dan lam sawina a ni. Mi naran bak tihna lam (a chhe zawngin). TUKTHUAN, CHAWCHHUN, ZANRIAH: Hei hi ZING CHAW, CHHUN CHAW, TLAI CHAW tiin a hrilhfiahnain kan lam ta chawk mai. Han en mah la a hming tak, kan pi puten an hman chuan awmzia a neih hlek loh hi. Zing chaw chu Tukthuan hrilhfiahna, Chhun chaw chu Chawchhun hrilhfiahna, Tlai chaw chu Zanriah hrilhfiahna mai a ni. Mak ang reng pakhat chu FAK hi hmar tawng - EI tihna a ni an ti. Mahse keini chuan Chaw ka FAK tih leh Chaw FAK hun tih thuarthamah chauh hian kan hmang si. Chawchhun ka fak tih chu a dik leh lawi si lo. Miin Chaw ka fak a tih chuan Chawchhun a ei a tihna a ni tih ka lo hre mai a ni. Upa, kum tam, tar fak nan hian - Tar kun khup bih tih te, Ngal fim tih te kan hmang tlangpui niin ka hria. Hman ni khan tu emaw chuan NGAL FIP tih a ni lawm ni tiin min rawn ve khauh mai a. Ka hnial ngam lo a, hmun leh khaw tih dan hrang hrang a awm a, ka lo ti satliah mai a. Kei hi chuan Upa Thanga ‘Bawih chhuah hla phuahtu (Kh Hla bu 343) khan a uar nan “HAI TAR TUM VUAIIN DAM ANG CHE” a ti thin a - Ngalfim/fip leh Khup bih khawpa dam hi chuan an thahnem fu a; mahse, Theihai (Mizo theihai kha, leh tum thing viau thak khawpa dam rei hi an awm âwm pawh ka hre lo. Kum 300/400 dam thei ve ve thing a’n hman hi ka duh riau, induhsakna nasa tak niin ka hria a, ka hmang chawk mai. Sawi takah chuan mi zin tur emaw induhsak nan Upa Laia khan ‘Zung chhuih bah palh lakah’ tih phrase hi a hmang a, tha ka ti em em mai a, kum 1948 Khrismas sa tur zawnga kan ram chhuah tuma a tawngtainaa a sawi ka hriat a ni. Ka la hmang ta fan. ‘V’ telh leh telh loh chu kar leh lamah.