DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Kum 60 hnam bo Mizo te
Thanglai Pa - Jul 05, 2022

Khatia  kum 1900 kum atanga Mizo te Zosap ten Pathian thu min han fah ta kha lem nuam kan ti  tlang hle aniang kum 1920 te kha chuan Silchar tui lian tluk zetin dan rual  lohin Jesu ringtu ni tur a hming ziak lut kha khan ram pum a tuam kha nia. Kum 1930  ah te kha chuan Zu hmun hlimna paltlang hreh ho tih loh kha chu Isua ringtu an lo ni ta fur a, hei hi mak ngawt mai. China atanga tuna Mizoram an lo thlen kum 1700 kha a nia kum tam tak kawng laka an thang chhung kha kum Za engemaw zat a ni.

Buddhist hmunpui rawn pal tlang kha anni si a, tuman eng sakhua mah an be lo engkim siamtu chunga Pathian kha mihring a thil  tha chauh thlen thin kha an biak chu a ni a, chunga Pathian biakna Puithiam (Sadawt) pawh an nei hrang zel a nih kha  

Thil tha lo leh mihring te tinatu Huai kha an hlau hle a chung Huai te chu  Tlangsang-ah te, Kham-ah te, Puk-ah te, Thing lu bulah te, Sih-ah te awmin an hria a, natna an neihin Ramhuai laka inthawia an aiawha Ramhuai be tlawntu Puithiam kha an nei leh a chu Puithiam (Bawlpu) in Sa te pe a a tlawn khan natna leh thil tha lo kha  ramhuai a lungawi khan natna kha lak bo sak thinah an ngai thin  

Zosap te khan, "He in hriat loh Pathian Engkim siamtu chanchin hi nia kan rawn  hrilh tur che u chu Isua inrin chuan Ramhuai ten an tibuai ngam tawh dawn lo che u a ni," an tih khan sakhaw dang nei ngai si lo, an nihna nen an tan Isua ringtu nih kha  a awl hle a ni.

Ringtu hmasa a piang chuan Mizo Culture chu an duh loin thiang lovah hial ngaiin an do nghal zel kha ni ber a, Isua Ringtu tan Mizo culture kha thiang lo leh ringlo mite tih awm tawk a ngaih loh theih loh tur tingin ringlo mi te khan Zu leh sa nen ringtu te elsen nan Chheihlam leh Tlanglam kha an bei uar zual em em thin. Tlang lam  phei chu khaw tam takah Sial-in an awi vut vut mai kha ringtu tan kha chuan kha tia Mizo Culture an malmak ta kha a awm ve tho na chin a awm awm e. Mizo hla thu mawi tak tak te thleng khan an lo thinhrik zo ta hial a, fakna hla chu tawngkam tluang tlam pangaia tun thlenga siam a lo ni ta zel a nih hi.

Mizoram pawn hma a lo sawn zel a kum 60 zet culture nei lo a kan awm hnu  in Education Dept hnuaiah Tribal Research kum 1973-ah lo piangin chuta Senior  Research Officer hmasa ber chu Dr. N Chatterjee a ni a, ani kaihhruaina hnuaiah hian  Mizo Culture lam hawi lehkhabu pawh chhuah a ni nual a ni.

Chumi hnu chuan Mizo culture-a mi hrat khawkheng leh tuichilh bur mai Pu  C. Laitanga chuan SRO dinhmun chu a rawn luah ta, ani chuan Mizo te culture nei lo a,  kum kha leh chen awm kha hnam ralna a ni tih a hre chiang em em a, Mizo culture kum 60 zet a neitu Mizo te ngeiin kan duh tawh loh hnu chu kohkir a tuai thar leh ngei chu tih mak mawhah a ngai a, Bui lung tawk ang maia hmalama kal harsa ni dawn mah se, "Ka tum nge ruh saruh" tih rilru puin hma a la tan ta tak tak a, a tum hlawhtlin nan mi a zawng uluk hle a ngai tih kha a hre chiang hle. 

Mizo culture-a mi tui leh nun hlan pawh hnial lo, tiang lam hriatna leh thiamna sang tak nei sa H. Kaibuaia (ani hi district council hunlai pawha MDC ni thin) leh H Lalbiakmawia, Mizo lam chitin thiam leh tui em em, vawikhat lam a hmuh tawh theihnghilh tawh ngai lo te chu hna huphurh awm tak thawka hma la tur chuan a zawl thlu ta reng a, Mizo culture mual liam tawh kokir leh turin ralpui phiara phiarin hma an la ho ta a ni, Mizoram khua Jeep luh theih lohna ah ke-a kal in Thosi leh Vangvat karah Mizoram chhim hmar chhak leh thlang an suar tluan ta tak tak a, khaw tam tak ah phei chuan khua a luh phal loin dai-ah te an riah chang a awm fo thin, khuaa Mizo hnam lam leh Mizo thu leh hla hria Upa te luh chilhin an thu hla leh hnam zia a tak a la hria te hnen atang chuan an zir zel a ni. 

Pu H. Lalbiakmawia chu mibik tih loh theih loh a ni a vawikhat Mizo Lam a hmuh hi a theihnghilh tawh ngai lo, khang tlang tina Mizo hnam hrang hrang te Lam/Zai chu en in a thinlung phekah a khung hmak hmak zel a, Pu H. Kaibuaia lah Mizo thu/hla a miril em em sa a ni nachungin a hriatsa leh la hriat fuh chiah loh nia a hriat te a dikna dik tak a zawng zel bawk. 

Pu Laitanga chuan sawrkarah hma la in TRI (Tribal Research Institute)  hnuaiah chuan Mizo hnamzia zirna chu a buatsaiha, khatih laia Canteen kual Library hnuaiah chung Mizo culture hrang hrang te chu zirna an hawng chho zel a, hetah hian Mizo hnam hrang hrang lam chi 30 zet zirtir an ni a, Mizo te chu culture zahpui awmlo tak nei kan lo ni ta a ni. India hnam zawng zawng te aiawhin Mizo culture entirin China leh N. Korea te thlengin an lo feh chhuak ta a ni .  

He hnam ziarang zirna school hi 1982 atang khan Institute of Music & fine  Arts tih hming pu in TRI peng pakhat anga dingin sawrkar hriat puiin a lo awm ta a, kum 1989-a Art & Culture Dept. a lo din tan khan A&C hnuai ah a lo awm ta a ni. 

Heta Mizo culture tung ding leh tute Pu C. Laitanga, H Kaibuai leh H  Lalbiakmawia te hi he lei ah hian awm tawh lo mah se, Mizo hnam tana an hnathawh hi thang leh thar zel tan an va pawimawh tak em. Culture nei tawh lo Mizote a hun takah kan hnam Sap nun chan zira kum 60 zet lo then kual tawh te, Mizo hnam ah min hung chhuak leh ta a ni. Culture neilo chu khawvelin hnamah an chhiar ngai si lo.

Hmanlai Mizo te kha tlang hrang hranga Lalte kha an khua leh tui te chungah thu tawp thihna thlenga thunei tu an nia. Zai leh lam dan te pawh inang thlip thlepa awm meuh lo. "Unau thawnthu sawi chhawn mah dang in" tih anih kha maw. Entirnan  Cheraw kan dan te, Khuallam dan te, a lo in ang bar lo. Pu Kaia leh Pu H. Biakmawia te khan an lam leh zai dan te tlang lawn ber kha lakhawma siam remin tuna kan hmuh hnam lam hi a lo chhuak ta a ni, tu khaw tih dan bik mah kha rinrawla neih mai kha a rem thei lo a ni  

Cheraw bikah hian kum 2010-a World Record Cheraw neih a nih dawn  khan mihring tam thei ang ber kha mamawh a ni si a, upa lam mawng rit tawh te leh  tuanfum tawh te tan pawha Cheraw kan ve theih hisapin step thar deuh kha telh a ni lo a, khami rem tura Cheraw sound track siam a ni a, tun thleng hian kha sound track kha hman a ni zel si a, cheraw step mawi tak tak tel lo in ram pawn thlengin an kan  chhunzawm ta zel a, a zia lo ang reng hle ni.

Latest News & Chhiar Hlawh