Nichin lawk khán véng thenawmah mi pakhat a thi asin! Rei daih tawh lo tùra ngaih, a marphu chauh an en tawh pawh an awm nual! Tùna lungmuang taka hawrawp hrang hrang awmze neia rem khâwm i chhiar mék lai hian, ruang bula lungchhe vankaia ráwl chhuah meuha tap hawm hawm mî eng zât nge awm tih te leh, mî hi kan la thi zêl dáwn tihte hian i rilruah hmun a chang pha ve thìn em? Tùn dárkár leh minute ngeiah hian, damdawi in pana tlän tùr taxi chäng mék an awm tih te, naktûka vùi liam tawh tùr, a chhúng leh khat, a lainaten he leia dama an hmuh leh tawh ngai loh tùr ruang an sáwngbáwl mék tih leh, chûngho kárah chuan, “Nang chu i la dam ve tlat!” tih hi ngaihtuah ve thìn teh.

Nang aia fel, tlàwmngai leh tangkai zâwk, thiamna leh theihna ngah zâwk mi tam tak vùi liam an nih mék lai hian, nang chu i lam dam ve tlat a; eng vànga i nunna hi zuaha la awm bîk nge a nih tih te hi, i ngaihtuahna chokaa léng lûtah sáwm ve la; kum thar i chuan kai ve ’ngawtna hian “chhan” a nei a ni tih te hi ngaihtuah ve teh khai.

Fam i làwi ní-in …

Ka lehkhabu ngainat tak mai pakhat, American ziaktu hmingthang Robin Sharma ziah—a thupui atang rënga min “ko” nghâltu kha—khä a lehkhabu hming kha zawhna—“Who Will Cry When You Die? (Fam i làwi ní-in tu nge luaithlí núl ang?)” tih a ni; a nih leh nangin, he zawhna hi i chháng ngam em le?

Fam i chan ní-a mittui séng ngei tùra i ngaih, kut zungtang thliaka i chhiar neuh neuh lai khán, fam i chan hun nghâkhlel fe fe awm tlatin i hria em? Chu hun, fam i làwi ní chuan, i chanchin tawi hi ziakin an la sem ve ngei dáwn a. I dam laia nangma ziah ngei, i chanchin dik tak chu, nangmah vuitute i chhiartír ngam ang em? Mi tin hian kan dam laiin kan chanchin kan ziak theuh a, chu chu kan thih hnua mite la rawn chhiar tùr a ni miau si a. Ziah chhunzawm tùrin phêk thar chhawpsak i ni leh ta e!

Thih dáwna pian thar te, thihna kotlánga inchhìra sim te hi—that chu a tha ve bawk a; mahse, engati nge kan that laia kan tih loh le? Hun tha hi engtia rei nge kan neih dáwn tih tù mah hian kan hriat hlawm miau loh avàng hian—hawh u, kan that lai ní hian kan chanchin hi, a ngaihnawm thei ang bera ziah i tum teh ang u!

Famkim lo kan nihna—kan famkimna!

Tùna i nun leh i hun hman mék dàn hi, i duh ang dîk diaka hmang niin i inhria em? A nih loh leh, khawvêla i rawn dah chhuah ní atanga ní i lo hmuh tawh zât chhiar la, ‘Vawiin thleng hian inchhìrna tùr thil vawi te khat mah ka la ti ve lo e!’ i ti sak sak ngam em? A nih loh vëka leh, chutiang taka huaia tawng ngam mihring chu i tawng tawh rëng em? Thu dik hi hre teh: ‘Kan famkimna chu, “famkim loa siam mihring” kan nihna hi a ni zâwk asin!’ tih hi.

Tlu ngai lo, bawh chhe ve ngai miah lo leh sim tùr nei ve miah lo mi fel famkim hi hmeichhe chhùlah a la awm ngai lo a.  Mihring hian famkimna a chan theih nán, famkim loa din leh duan a ni tih a inhriat hmasak a ngai thìn a. Ngaihdam ngai leh inchhïr thìn hian, tanpuitu mi famkim a mamawh a; mi famkim, chibai bûk tùr a zawng thìn a ni. 

Chutiang taka famkim lo mihring chuan, a hlim theih nán te, a khawsak a nawm theih nán te, sum leh paiah leh mi thil ti thei deuhahte lungawina hmuh a inbeisei fo. Mahse, he mit ngei hian khawvêla mi thil ti thei ber ber leh mi chak ber berte tláwm lai hmél a lo hmu tawh a; he beng hian mi huaisen ber bera chhàlte tláwm thäwm a lo hre ve tawh. He a mihringpui zínga innghahna tlâk leh chibai bûk tlâk rëng a hmuh loh tikah a ni, a kut khing hnih suih zawma Pathian a auh loh thei loh thin ni!

Hlim tùr te, läwm tùrte hian tuk zala tlàwm ral raih a ngaih cháng a awm thìn. Khawsak nuamsa nia kan hriat, ‘Vànram kal pawh a thlahlel lo ang a …’ kan tih rûk fote hian asin nun ninga zàn mutmu tuah lo fo ni! Neih belh tùr leh awh leh chuan tùr nei lo nia kan ngaihte hian, véng thlanga ni tin khawsak harsa ve tak, mahni chana lungawi tlat site nun hi an awt báng ngai lo asin! Chutiang chiah chuan, Pathian Thlarau Thianghlim paw’n a tlawh zen zen ngam loh tùr ni mai àwm khawpa inti fel lutuk, sual sim leh chuan tùr nei loa inngaite hian asin Pathian âw hre khát ni! Mi famkim lo nih inhria, Pathian tanpuina mamawh ngawih ngawiha inngaia Amah bèl lo thei lote hi an ni asin, vàna famkimna kan chan hma hauha famkimna thurûk lo tem lâwk thìntute chu!

Engtik ní-ah emaw chuan …

Engtik ní-ah emaw chuan, ka tel loin ka fate hi he leiah hian an la khawsa tho ang a, ka tel ve loin kan chhúngkaw khawsak hi rèl a la ni ang! Chûng hunah chuan zíng ni chhuak leh tlai ni tla tùrte hi an màwi ngaia la máwiin lung an la run reng ang a; mahse, keimah vànga hmuh hreh erawh an pung hran chuang lo ang!

Engtik ní-ah emaw chuan ka tel loin thiante hi an la nui thlër duai duai reng tho ang a; hlim hi an bànsan ngawt lo ang. Chûng hunah chuan zan thla ëng làwma zai váwr thinten zài tàwp zái an rèl ngawt tùr thu a awm lo a, thla ëng hnuaia lunglèn an sim ngawt lo ang!

Engtik ní-ah emaw chuan ka tel ve ngei ngeina tùr leh ka awm ve ngei ngeina tùr àwmah pawh telin ka awm ve tawh lo ang. Chutih hunah chuan ka tel loin mi an la “kim” thap ang a, an tih tùr tih an thulh phah chuang lo ang a; ka tel loa tih theih loh nia ka lo ngaih thinte pawh, tih theih a lo ni khawp ang! Fártuah leh vaubete paw’n inchawih taka pàr dun an la thulh chuang lo ang a; ka tel ve tâk loh avàng maia kan thian zínga inngaizáwngte paw’n inthen an tum phah thut chuang lo ang!

Engtik ní-ah emaw chuan miten Facebook leh chanchinbua ka huang neih ve te hi ruak huaiin an hre ve maithei e; ka kut hnu chhiar tùr an zawng a nih paw’n rei an zawng lo ang—a ziak tùr ber ka awm tawh miau dáwn loh avangin!

Chûng hun—ka hmél leh ka kut chhuak tharlam hmuh tùr awm ve tawh loh hunah chuan, mi zawng zawng hian min hmuh tumin min zawng chiam tawh dáwn si lo a! Chu vàng chuan, hetia mi dang kianga ka la awm ve lai, ka la dam ve lai ngeia theihtâwp chhuaha keimaha “a tha ber” pêk chhuah leh mi dangte hnêna hlan hi ka tih ve theih, ka tih ngei ngei tùr, ka la dam ve chhan chu a ni.