Tui nung min pe rawh’ tia thlarau tuihala au thin, tuihal awm tawh lohnaa chatuana chawl tawh tura October ni 15, 2021-a haw hlen ta, Lalthannguri Tochhawng kha, ‘depression’ neihna tham khawp harsatna tawk ni hian ka hre thin a. Mahse, a hlim tlat reng a nih chu! 

Ka hriat mi thenkhatte angin Pathian laka vui duh ve ni ta se, vui ve thei tur nite hian ka hre deuh roh a. Mission Veng K|P-in Golden Jubili kan lawm tuma kan hun hman pakhat, ka intihtatu bik em em,  ‘Jubilee Concert : Music through the ages’ kan inbuatsaih laia amah kan kawm tumin a chanchin tam tak ka hria a. Pathian rawngbawlnaa an lo inpek nasatzia kha ka zuk hmu thiam deuh roh a. Tun hnua a nuna harsatna a tawh a, a beisei ang chhanna a hmuh loh (ka rin dan) laite khan khati khawpa Pathian tana a inpekna kha Pathian laka ‘engati leh si nge?’ tia vuihmui putna thama rawngbawl thin kha a niin ka hriat phah tlat a. Mahse, a vui si lo. 

Rawngbawltu ropui tak pasalah a nei a. An pahniha Pathian tana an inpekna hi, mi pakhatin min zawhna, “Pathian malsawm tlakin engtin nge ka nun ang?” tih chhanna atana hman ka châk khawp mai. Malsawmna pawh dawng a, dam reina tham tur hian Pathian thu an awih niin ka hria. Pathian tan pawh hriselna tha bik nena enkawl bik awm tak an nite hian ka’n hre ve ngawt a. Mahse, thla sarih chhung zet mai damdawi inah awm changte chu an nei lawi si. Mahse, an vui nupa der si lo. 

An inneih hnu kum 13-ah fanau malsawmna an dawng tan chauh a nia! An nghak rei ve khawp mai! Mahse, an inneihna thuthlung kha a nghing hman ve eih lo a ni awm e. Kum hnih khat lek fa neih theih loh avanga nupa nun buai a, chi thlahna tur mi dang zawnga inthen zui ta maite nen chuan inang lo tak an ni. 

A pasal ‘pension’ dawna in leh lo chungchanga an harsatnate ka hria a. A pasalin Covid a kai tirha damdawi man to (Monoclonal Antibody Cocktail) ka sawipui tuma, “Kan neihin a tlin ve loh chu a,” a tih laite khan ka nawr na duh lo reng a. An pawisa khawl bawm chu a khat lutuk lo tih ka hriat ve phak avangin rilru hah nan a hmang ang tih ka hlau a ni. Chu damdawi hmang lo mi tam tak pawh dam an awm teuh tho reng a. Sum an ngah lo tih ka hria; mahse, an nun kha a hausa tlat reng si. 

A pasalin Covid a kai tih kan hriat ni, October ni 2 kha amah nena kan inbiak hnuhnun ber a ni. Hmana a pasal bula ka sawi tawh, harsatna kara vui chu sawi loh, an hlim reng thei bik ropui ka tihzia kha ka hrilh ve a. Chumi ni chu, an chhungkua hripuiin a luhchilh avanga a thisen thuahfaina (dialysis) tur hmun an baihvai lai, ka zawnpui ni a ni. 

Khatih laia an dinhmun kha chu buaithlak ru ve tak mai a nia aw! Nu thenkhat chu ni se an beidawng ang a, an beisei a bo ang a, an tap ang a, “Min buaipui duh tawh suh u, ti hian ka nih nih ka ni tawh mai ang,” an ti hial ang. Mahse, a beidawng chhin lo reng reng. “Pathianin min ngaihtuahfelsak leh em em ang,” a ti hmiah mai. A ngaihtuahfelsak leh ta tak tak reng a nih kha.

Covid hripui kai ve lo atana duhsak bik tur hi thlan theih ni se, zunthlum mek te, cancer mek te, kal tha lo te, lung tha lote hi thlan hmasak tur an ni ngei ang. Heng natna neiho pawh hi an tawngtai uluk lehzualte ka ring thin. 

U Nguri Tochhawngte nupa pawh khan venhimna an dil nasat bik ka ring, hri kai ve kha an tan a pawi bik dawn tlat tih an hre ngei dawn si. Mahse, hripui chuan mi hrisel zawk tam tak kal kânin anni chhungkua chu a luhchilh ve ta tlat tho si a. Tute emaw angin, “|awngtaina chhang duh lo Pathian hi a awm tak tak lo a ni e,” ti ve duh ta se, thinrim se, vui se, tap se, ngui vek se a awm lo bik lo mai thei. Mahse, an vui miah lo a, an rinna kha a nghing chhin eih lo a nih chu. 

An hlim reng thei bik ropui ka tihzia ka hrilh khan, “Pathian min hruai tawh thinna hi a ropui em alawm! Lawmna tur vek hi a ni tlat,” a ti leh mai a. Lawm lohna tur hi an neiin ka hriatsak tlat a; mahse, an nuna lawmna tur tam tak an tawn tawh khan an thinlung a luah hneh zawk tlat! 

Pathian hruaina leh malsawmna kha a dawng ve teuh tho tak a. Pathian vangin sap ram thleng thlengin a kal ve bawk alawm. Pasal fanau duhawm tak a nei a, in leh lo tha tak an nei ve bawk. Malsawmna dang tam tak pawh an dawng tawh thin ang. 

Harsatnain a tlakbuak hnuah, kar tina thisen vawi thum thuah fai bik ziah a ngaih lai te, covid kai an hlauh bik ngawih ngawih laia venhimna an dil chunga an kai tak tho si laite khan, hmana malsawmna a dawn zozai tawh zawk kha an thinlungah a lian zawk reng thin a, an lo hlim leh thei thin a lo nih chu!

Mi tam tak chuan harsatna kan tawhin hmana malsawmna kan dawn kha kan theihnghilh ta thin a, kan vui a, kan ‘depressed’ ta thin a lo ni awm asin! Chuvang chu a ni mahna, Paula’n harsatna a tawh laia lak kiansak dila a tawngtai khan, “Ka khawngaihna i tan a tawk e,” tih chiah chhanna a hmuh ni! A khawngaihna kan dawn nasat tawh zawkzia hi thlir thin turin Pathianin min duh a ni ngei ang.

    “Tahna reng a awm tawh lo,
    Lungngaih mangan buaina pawh!
    Amah nen kan inpawl chuan,
    Dam chhung ka tawh apiang hi,

Lawmna tur hlir a lo ni si,” tih hla kha Lalthannguri Tochhawng khan a sa thin tlat a. A sa ve a ni satliah mai lo, ‘Amah’ nen chuan an lo inpawl tak tak a, engkimah a lo lawm thei reng bik a lo nih chu maw le! 

Pathian fakna hla satu thenkhat chu kan hlasakin kan nun a kaihruai chuang lo a. Thuhriltute pawh kan thuhril angin kan awm chuang hek lo. Thutak chu kan sawi ngei a, a sawitu nun a tak chuan si loh avangin, “A sawitu min en lo ula,” te kan ti thul! Nguri Tochhawng kha chuan a hlasak kha a nunpui bik a, a satu nun kha a hmuhnawm bik tlat.

Kan inbiak hnuhnun ber ni chu ka hmuh hnuhnun ber ni a ni ta bawk. A thisen thuahfai tura damdawi in pakhat kan biak felsak lam pan tura motor chhunga a chuan fel tawh hnuah ka zuk thleng thla a. Ka hnaih ngam lutuk bik tawh lo. Kawngpui a lo chhuahna leh motor-a a luh velnaah a hah tih a hriat a. Ka be thui duh lo. |awng ring thei vak lo chungin anmahni kan ngaihsak leh buaipuina avangin lawmthu min la hrilh nia!  ‘Tui nung petu’ Pathian laka lawm tlat nun chuan thil holam têah pawh lawmthu an lo sawi thei mai a nih hi tih ka ngaihtuah thiam nghal.

Harsatna an tawh a, an vui ve deuh ka rin ve ngawt lai khan, “Kan tawn zawng zawng hi lawmna tur hlir a lo ni,” an lo ti zel sia. An rilru hriselzia leh an thuruk chu ka hrethiam ta. “Amah nen kan inpawl chuan, Dam chhung ka tawh apiang hi, Lawmna tur hlir a lo ni si,” tih kha an thuruk chu a lo ni a. ‘Amah’ nen an inpawl leh thin a, an lo lawm leh mai thin a lo nih ngei dawn hi. Harsat mangan buaina karah ‘|ahna reng a awm tawh lo,’ tiin an tap lo thei tlat!

U Nguri nun atang hian, “Chatuana kang lo, tui nung Lal Isua nena inpawl reng mai hi, harsat mangan buaina karah pawh lawm zel theihna a lo ni e,” tih hi zir chhuak țheuh thei ila chu, he thihna runthlak tak hi a va hlu dawn si em!