- R. Zuala

Hmeichhia hi i ngaihtuah fo ang tih chu hriat sa a ni a, mahse i ngaihtuah chîk ngai em?

Hmuhsitawm taka ruat loh theih lohvin, mi ti-nâ thei hlei lo: pangang te, changpât te, utawk te hlauvin râk chêl chûl thin mah se, pasal zungawl vei pawh a bitum ngam tlat a ni. Tuar zuau âwm fahranin, thil ho mai maiah te “Awi, ka nu!” ti thin mah sela, a ta tûr ni hauh lo tih hriat reng fa hring tûrin, nâ eng ang pawh kum khat dan lek lekah a tuar ngam tlat bawk a ni.

A chhelzia hi i ngaihtuah ngai em? Mipa rit phur chuan a chawlh veleh a phur a nghat mai thin; hmeichhia chu phur chungin a ding ngat mai a ni. Buh thleiin, rei tak bawhtah dâp chhuatah a thingthi thei a, la kaiin chhuat laiah zankhuain a thu thluang diai thei nia!

Sik leh sâ pawhin hmeichhe chungah chuan thu a nei phâk lo. Khua a lo lum chuan mipa chuan silhfen lum leh a chhahte dahin, a pan lam a inbel thin. Khua a lo vawh leh a lum leh a chhah lamte a inbel thin. Hmeichhia chu a ni ve lo, khua chu lum rawh se, mawipui dâwna a inhriat phawt chuan, chhah biang buang, hmul them thum pawh ni se a inbel tho tho mai. Khua chu vâwt raw sek sek, mawipui dâwn ngeia a inhriat phawt chuan, thawmhnaw pan dir diar, âwng ang sîr siar pawh a ha tho mai.

A rilru pawh hriat thiam harsa tak a ni. Mal tih-lan châk ni âwm takin chhing fê fê a fêng ang a, a han thu ang a, a pawnfên chuan mal chanve chunglam mah a chuh ang, mahse engmah a sawi lo vang. I lo melh vaih erawh chuan, a khuh phâk lo tih hrerengin a pawnfen chu a pawt a pawt leh si ang. Mal lanna tûra fêng chhîng a ni lo va, a mal i hmuh theihna tûra fêng chhîng lah a ni hek lo. Hmeichhia a ni a, a fêng chhîng ve mai mai a ni.

A châng chuan i dârah te a bawh euh euh ang chia, a do îl êl mai ang che. Mahse, i bei lo tisei ngawt suh, i lo khawih mai phei chuan chingal leh sêr thûr tui pawlh ang maiin i phûl hlut mai ang. Kawr a lei pawhin ama mawi tihzâwng chu a lei ngai lo. A hâk huna miin mawi an tih ber tûr ni a a rin ngei a lei zawk thin.

“Hmeichhe finin tuikhur ral a kai lo,” titu hi chu nupui hmu zo lo, mangang iak ve mai mai ni tûr a ni. A kai khawp mai. 

Nu-in, “Fate u, in pa hi kan tihhah tehlul nên ei tûr tuihnai lah kan barh thei hek lo; khawi nge, zânin chu kan arpui tui lai kha han talh ngawt mai teh u,” a han ti a. An talh a, a ei a lo hun chuan, nu chuan, “A sa tha tha kha in pa pe rawh u, keini engmah thawk chhuak ve hlei lo te chuan ei mai mai ila a ni mai,” a han ti hlarh hlarh a. Chutah zet chuan, pa fing fû fû, râwntlâk hmêl pu pui puite pawh hian, rûkru phâ ang nuah nuahin, “A ngai lo, a eng pawh ei ila ka puar tho mai; in nu hi duhsak zawk teh u,” tiin an riat nung nung a; a kethiah leh a nghawng ruh vel an khel nuap nuap a; tichuan lungawi fahranin an kham nulh mai thin. A fing deuh chuan a thlaki ruh emaw chu an ei belh mahna. Tuikhur râl chu kai tak a ni.

Nu chuan, “Ngawi teh u, fate u, in pa hi a hah thin êm mai a, a mutna hi nuam takin ka han siamsak teh ang,” tiin rizai te chu a han ching let tawp tawp a, lukham te chu a han beng ri dum dum a. Chuti meuh chuan, pa intifing pui pui, ei hmu tih hriat renga kawnghrên narân tlin loh khawp khawpa dul kiar, officer lian tak tak, an thai khat lek pawha tute emaw hlawh pung thei, pulpit atanga vânram kal dân mi hrilh thiam tak takte meuh pawh hi, mumang bo thakin, hahni dai duakin an mu burh burh thin zuk nia!

Nu-in pasal hnenah, “Aw, i chhungte êm êm hi chu aw, kan chhangchhiata kan thawhmawh lâwp lâwp nên, a nazawng phei chuan inphût tûrah pawh ka ruat lo va, mahse heti anga kan damloh laite tal hi chuan mi han tawiâwm se ka ti ngawt thin mai. Ka chhûngte hi chu an thawkmawh teh chung hian kan ko phar na lailêng e, ka vui lek lek thin a ni,” a han tih bal bal tawh chuan, mipa mitah chuan hmeichhe chhûngte chu angel awmkhawm ang mai an ni tawh thin a; ama chhûngte lah, a tha ber pawh Thlanrawkpa Khuangchawi laia laiking ang lek kha an ni tawh mai thin.

A kawr hâk thenkhat tâwtzia hi i hmu ngai em? Nang chuan ha ve la i thaw thei mang lo vang. Mahse hmeichhia zawng tâwt hian a ngam lo. Tâwt mar tlat pawh ha sela, pass lawmnaah chuan a la mal zai ar ar thei tho asin.

Tlangvâl tha tak, pasala neih tlâkte pawh hi a hre lo a ni bik lo. A hre êm êm a ni. “He tlangvâl hi a tha khawp mai, zu pawh a in lo, mei pawh a zu lo, cinema pawh a en ngai lo, fel tak a ni, party-naah pawh a kal ngai lo, pasalah a tha viau ang; thiani nang nei teh ka ti,” a ti theuh mai a ni. Guitar tum thiam tawka tin zuah sei, zei tawka sam sei, jean kekawr leh high heel ngainâ tlangvâlte chu a ngaisâng viau a, ngaih pawh a ngaizâwng mai thin. Mahse pasal neih a hun meuh chuan, officer emaw, YMA fê emaw, a nih loh leh nghawngawrh suih loh lai pawh a kamis nghawng kilh chîp tlat khawp a ‘dân tha zir’ a nei thauh mai ang.

Thaibâwih ka ni lo emaw te hi i lo inti palh ang e, hmeichhia hi mipa tân ngam chi a ni lo rêng rêng. Eden huanah pawh khân mipa ei ngam loh a ei hmasa rap mai a; mipa chu a eitir ve lehnghâl nên. Thaibâwih ni lova inngaite chu mahni inbum mai an ni. 

Hmânlai ata tawh hmeichhia chuan khawvel hi a chawk buai thin asin. Helen of Troy chu Greek-ho leh Trojan hovin an indo phah luai luai a, Aigupta lalnu Cleopatra lah Rome lal Julius Ceasar-a te, Mark Antony-a te’n an buaipui chiam a, film star hmeltha leh îtawm hmingthang, Marilyn Manroe-i chu, a thih hnu kum 20 laiah pawh a diary bo te an la zawng mup mup bawk. Greek-ho Pathiante zingah pawh Pathiannu Venus hi a chimawm hrep mai. Hindu pathiante zingah lah pathiannu Kali hi a rûrâ phian bawk a. Zawlnei Elija te lah hmeichhia Jezebeli hlauin a tlânbo tak zak zak. Mizo zingah lah, dawithiam hmingthang Lalruanga chu Zângkaki’n a tlâwm dêr a nih kha. Hmeichhia hi chuti mai mai an ni lo ve.

Mahse, heti mai hi thlîrna kim a ni lo. A khingbai. Lehlam a la awm asin. Thahrui ngahah chuan mipa zawng a phâk mawlh lo mai. Mahse fate damlo bâwihsâwma, rem mang hlei lova intung mai mai a, zan tam tak khum kila tlaivâr leh mai thin chu hmeichhia a ni tlat.

A tirah pawh Siamtu chuan mipa chu amah ringawta khawsa tûr chuan tlâkin a hre lova, mipa amah maia awm chu tha a ti lo va, awmpui tur leh tiphuisui turin hmeichhia a siam ngat rêng a ni. Hetih vâng hi em ni dawn, nupa tâng then zingah hian kawppui lam leh chu mipa an ni deuh zêl mai. Hmeichhia chu amahin a khawsa thei a ni. Patung tam tak hian hmeithai thlai chi khawl sa an dil dûk dûk duh khawp asin.

Pa zu ngawl vei, nikhua pawh hre lova mahni in lo lut a, nupui fanau rawn hrâwk khur khur te pawh hi, hmeichhia chuan khawvela pa tha ber ni âwm hialin a duatin a buaipui peih thin a. Nawhchi-zuar takngial pawhin an hmel huat-zawngte pawh duhtawk ngahin an tin ve tho thin. Hmeichhia chuan mahni inphata mi dang buaipui hi a peih fo a ni. A pasal leh a fate nawmsakna tûr chuan a huam thui êm êm a, thiante zinga a sual pawl pawh ni se, a fa chu ngilneihna leh hmangaihna nên a en tho. Enkawl peihna leh ngaihdam theihna thinlung hi hmeichhia chuan a ngah bik êm êm a, a châng phei chuan a chetsual phah thin. 

Tlangvâl nikhua lo deuh mai, zu ruih chîng emaw, buaipui ngai fahran mi a han hmuh hian a thinlung a chawk tho va, pasalah neih hial a duh thin a ni. Chu chu hmeichhia a ni.

Pa hova fate an mut zawh vek hnu pawha an sûlhnu chhui a, ching fel a, a hnuhnung bera mu thin chu hmeichhia a ni. Mahse a tho zîng leh ber a, mipa tân thingpui a lum a, ei tûr a buatsaih thin. Râl hlauva mipa a tlân duai duai pawhin hmeichhia chuan a fa kuah a, humhim tumin chemsen a tuar mai thin. Naupangte lahin, “Ka nu, ka nu,” tiin a lakah himna an beisei a, an pan thin a ni.

Heng thil zawng zawngah hian hmeichhia chuan lâwmman emaw fakna emaw a beisei lo. An fate an lo puitlin a, suahsual lam kawng an rawn zawh a, mittui nêna beitu chu hmeichhia a ni. Hetih vâng hi a ni ang e, Emperor Napoleon-a pawhin a nu a ngaihsân êm kha. 

“Ka dam lova, a tlaivâr a...hah takin,
Chak lo chung pawhin...
Ka nu, ka nu duh tak chu!”

Hetih vang hi em ni ang le Siamtu pawhin khawvel Chhandamtu pianna tura mipa thlang lova HMEICHHIA a thlan ni!