- Dikteii Hnamte

Hmanni deuh khan ka nau pakhat hian a whatsapp status ah - “Politics ah thian hlun leh hmelma hlun a awm theih loh. Chuvangin midang i sawisel dawnin i tawngkam uluk rawh” tih hi a rawn hmang a (a tawngkam hnuhnung zawk hi a dik chiah chiah tawh lo maithei). He thu hi hmân atanga an sawi lar em em tawh, ka hriat hnu leh ka ngaihthlak liam puat tawh thin a ni nain khami tukah kher kha chuan ka ngaihtuah zuiin ngaihtuahna a tikal thui riauva!

E.M Foster chuan thian chungchang a sawinaah “Ka ram emaw, ka thian zawk emaw phatsan tur hian duhthlan ngei ngei ngai ta sela, ka ram zawk phatsan tura ka huaisen tawk ngei ka beisei” tiin a lo sawi tawh a, he a thusawi hi vawi duai lo sawi chhawn niin thian hlutna sawina atana hman a ni zui chamchi ta nghe nghe.

Thian hi tunge ni a, thian kan tihte hi tute nge ni ang? 

Ka thiantha ber, ka thiantha tak, ka thiantha tih leh ka thian tih huangah hian eng chin hi nge kan lawi luh tir ang le?

Sap ho hian thian chungchang hi chi hrang hrangin an sawifiah a. Chung zinga ka duh deuh deuh tlem chu -

“Thian chu midang zawng zawngin an kiansan che hunah pawh i kianga awm tlat kha a ni”

“Thian dik tak chuan i nihna kha a pawm thlap ang a, i nihna ang khan i tan a awm reng ang”

“Midang zawng zawngin i tha thlah tawh mai tur che-a an hrilh che pawhin i thian chuan ‘tang fan fan rawh’ tiin a fuih ang che” - tih te hi a ni a. Ka rilruin hetiang thian hi ka ni em tih ka chhut fo thin.

Ka nuna harsatna lian em em ka tawh lai leh miten ka chanchina mawi lo an tuipui em em lai khan ka rin loh thian engemawzat ka chhar a. Kum engemawzat hnua min tawngtaipui thin thu min hrilh, ka kawm emaw, hun ka hman tam pui vak ngai pawh ni si lo te kha ka tana thian hlu an nihzia hi ka hre thar hle. Hetih mek laia ka thian tia ka lo chhal ve thin, hun tamtak ka lo hmanpui leh ka kawm ve thin thenkhat ka hnunglama min sawichhiat hreh lo te kha ka tana ‘thian’ (nihna tur dik tak) an nih loh dan te ka hre uar uar bawk a!

Thian chu tu hi nge ni ta ang? Eng hi nge inthian thatna chuan a ken tel tak ang le?

Thian chu min hmangaihtu leh min duhsaktu, kan tihdik loh pawh tlang taka a thalam kan hawi theihna atana min hrilhtu, kan tluk pawha min kaitho tura a ban rawn phar chhuaktu hi a ni tur a ni a. Kan lawm lai leh kan that laia kan bula nui heuh heuh leh min faktu nazawng hi thiantha an lo ni lem lo thei tih hi a takin ka tawngin ka inhria.

Thiantha ni tur hian hun rei a ngai lova. Kan thatpui tur leh kan hlawkpui tur ringawt ngaihtuaha kan kawmte tan hian thian tia chhal tlak kan ni ngai lovang.

Politics a ni emaw, kohhran a ni emaw, eng pawl pawh ni sela, kan ngaihdan a inan tak loh avanga chhe mai thei inlaichinna hi ‘thian’ tia chhal tlakah kei chuan ka ngai lo.

I thian chuan i tluk pawhin a kaitho che ang a, i tluknaa i lo bal anih pawhin a benfai pui chein a tul chuan i thawmhnaw bal pawh a suk sak em em ang che. I tlukna hmuna i tluk dan ang anga kalsantu che khan, i thawh fela i inbualfai hnua a rawn nuih leh che anih pawhin a laka beisei dan lo thiam ang che. Beisei nei chunga i laka that chhuah satliah kha ‘thian’ tia koh phu lo tawp, i tlakchhiat huna tlansan daih che tîm hauh lo tur a ni tih hriat a pawimawh hle ang.

Khawvel hi lemchanna dawhkan lianpui tia Shakespeare-an a lo sawi kha ‘thian’ chungchangah hian a dik hle a tih theih ang. 

Thian hlun awm thei loh khawpa kan politics hi a lo bawlhhlawh tawh anih chuan a inenlet tur chu keimahni tho hi kan ni a. Mi hrang, thluak hrang, duhdan hrang leh tumdan pawh inang lo vek hi ‘thian’ nihna huangah hian inhmangaih tak tak thei ila. Thian hlun, kan duhsak tak kha a dik loh emaw, a chetsual emaw avanga phatsan lovin kawngdik a zawh lehna atana theihtawp chhuah kan zir a va tul tehlul em.

Eng ang thian nge i neih?

Eng ang thian nge i nih?

Kan damchhung tawiteah hian midang tana thian tha nih tum theuh ang u.