DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Leivung paih leh long term development atana rawtna
Apr 21, 2023

- Dr. PL Ramliana

Kan ram hi tlang ram a ni a, kawr chhengchhe tak tak leh rual rem lo tak tak awmna hmun a ni. A bik takin Aizawl District-ah phei hi chuan hmun rem hi a vang em em leh zual a. District dangah hi chuan leilet a siam theih hmun rem khawimaw laiah chuan a awm deuh zel a, Aizawl leh Lunglei District-ah te hian hmun zawl a vang hle thung.

Heti chung chung hian development kawng hrang, Urbanisation, Agriculture leh Industry din nana hmalak te, kawngpui laih hna te kan la thawk zel dawn niin a lang. Heng development work-ah te hian khel lova kan thawh ziah tur chu a hmun siam rem tura lei laih a ni. Tlang te hi kan lai hek zel mai dawn a ni. Mi ramah chuan hetianga lei laih hi a awm ve vak awm love,an ram a zawl sa miau a. Amah Pu Vankhaman hlain “Ami leng an tuannaphai zau a hmun” a tih kha a dik khawp mai.

Chutichuan tun thlengin kawng laih kan la bang thei lova. Tunah pawh NHIDCL ten kawngpui an lai mek a. A tir atangin (A project an siam laiin) leivung paih dan tur plan a awm lo nge ni, an leivung paihin kan lui leh ram a tikhawlo ta a. Kan tui tlan ber Tlawng tui pawh a nu nasa ta hle mai a. A nu satliah mai pawh a ni lova tui nut dan an teh danah pawh 800 a pel a ni awm e. Ke a Tlawng lui zawh chhuaktu Tv Romalsawma (Roma Hmar) pawh khan khawimaw lai lai ah chuan luidungah chirhdiak a tam thu a sawi kha. NHIDCL kawng laihna vung chauh ni lovin hmun thenkhatah tuten emaw leivung an lo paihbawk a, chungte chu Tlawng leh lui dang dangah a tla thla leh zel a ni.

Heng hi ngaimawhin Save Mizoram Rivers Movement te a lo piang a. Youth for Environment Justice te a lo piang leh a, Lunglei thalai Pawl, Serchhip thalai Pawl tih te an lo lang a. Kawngpui laitute leivung paih dan fel lo chuan environment leh kan lui tui a tihbawlhhlawh zia tlangau puiin kan CM te hial an sawipui a. A leh lamah NHIDCL te pawh an mangang a, CM hnenah an zualko leh bawk a. Engemaw ti zawnga ngaihtuah chuan hnathawk an ni a, leivung paih chu a ngai ngei mai. Leivung paihna emaw, paih dan mumal tak emaw a awm loh chuan hna thawh pawh a buaithlak ngawt ang le. 

Hetiang hi a nih avangin tun hnu atan, lei kan laih a a paihna kan neih zel nan ruahmanna tha tak i siam teh ang u. Hei Aizawlah pawh inhmun lai te leh insa mek ten leivung paihna an nei lo takngial dawn alawm le, kan khap zel tawh mai sia. Ngaihtuahna (idea) tha deuh a awmin ka hria. Kan luikawr leh hmun chhengchhe laiah hian cement concrete rinawm takin tui luankawr chung khuh nei siam ila, a chung lam kha lei laihna vungin chhilh char char mai ila, tui len hun pawh a buai lo turin a hnuaiah tui a luanna a awm ang a. A tawpah hmun zawl kan nei a lo ni mai dawn a. Kan paih tam leh a zawl zau a ni mai dawn a ni. Environment tan a hnawk-sak dawn bawk si lo, hmun zawl siamna tura lei laihna vung paih hmangin hmun zawl dang kan siam a ni mai dawn - a va tha dawn em! 

Khaw kar kawng laihnaah te pawh hian kawng laitu company-in Spoil Banks an siam satliah ang mai ni lovin, kawrte thenkhat hi chu kan sawi tak ang khan a dung zawngin cement concrete-in rinawm takin khuh hmasa ila. A chungah leivungin hnawh khat leh thin ila, kawng kawi lutuk tur pawh a pumpelh theih ang a, kawng laituten leivung paihna an nei a ni nghal mai bawk ang. Tichuan, ‘Hnathawh ti awlsam bawk, kawng ngil zawk bawk’ a lo ni mai dawn a ni.

Khaw bul hnai deuhah te phei chuan hetiang tur hmun remchang hi dap ila, a tirah leivung paihna, a hnuah khelmual… te a ni mai dawn a ni. Mizoramah hian hmun zawl a hlut em hi. Kan siamchawp thiam a ngai a ni. Bible a ‘mual tin rawt hniam a ni ang a, kawr tin chhun khah a ni ang’ tih kha a nihna ang ngau ngau in thlen dik tir ila, kan ram chu a ziaawm mai dawn a ni.

Joint YMA field an tih, Vaivakawn field sirah pawh hian hmanah leivung an chhung ngat ngat a, tunah chuan building lian deuh a awm tawh. Lengpui airport hmun pawh khu a tirah chuan a zawl bik awzawng lo. mual pawng an rawt a, kawr zawng zawng an hnawh zel a. Chutiang a lo zawl ta chauh chu a ni. Tunah pawh a hnuaiah khuan tui luanna tunnel sei ang reng tak a awm khu. New Secretariat Complex-ah pawh hian hman deuh khan leivung an paih ngat ngat a, tunah chuan hmun zawl a lo ni tawh mai.

Mi ramah pawh ngaihtuahna an seng a, Palm Island te an siam mai. Anni phei chu tuifinriatah thliarkar an siam a nia! Tuifinriat chunga thliarkar siam chawp ai chuan luikawr (a hnuaia tui luanna siam a) chhun khah te chu a awlsam zawk hle ang. A siam dan tur design te chu kan civil engineer te hian an thiam em em ang - tih nachang kan la hre lo mai mai a ni. A nachang kan hriat hunah chuan leivung paih khap fo hi a ngai tawh lo ang a, environment tihchhiat pawh a tlem sawt ang. Hmun rem kan neih belh teuh ang a, kan kawng te pawh hi kual kawi lutuk lovin a siam theih phah ang. Khawpui hnaih deuhah phei chuan mimal hmalakna atan pawh thil tha tak a ni ang.

Leivung paih manah pawisa i lo tel heuh heuh ang a, a tawpah hmun zawl i nei mai dawn asin. Kan sawrkar department, PWD, Environment Forest and Climate Change, Pollution Control Board, AMC, Roads and Infrastructure Development Board leh a dang te pawhin hma la in project te han siam chur chur sela, Central sawrkar pawhin a pawm zawng tak a nih ka ring. Kan ram hi keimahni ngei in kan siam that tur a ni a, harsatna insiam chawp hmain ruahmanna tha kan neih a ngai. Thil reng reng hi khap ringawt zel ai chuan a solution ngaihtuah hmasak a ngai thin. 

A penhleh deuh nain, grep tui te pawh he laiah kan in duh loh chuan a in duh te hnena hralh chhuah dan ngaihtuah mai tur a ni. Eizawnna tibuaia khap kher lova tih dan a awm ang. A nih loh leh ethanol siam nana hman theih dante ngaihtuah a ngai a ni mai. Ethanol te chu India ramah pawh demand a sang em em a, motor a pun chak leh ethanol mamawhna asang zel a ni mai si a.

Latest News & Chhiar Hlawh