- Rev. L. H. Rawsea

Indo a la tawp lo! A tawp lo mai ni lovin, kan bei tan dawn êk êk emaw  chauh a la ni ang. Sâ-haw chiam te, haw hawa nawr but but te, mawl deuh túta chêt mai te a hlauhawm hun lai a ni. An tih anga kan tih vea, an mawl anga kan mawl ve mai chuan khawvel mithmuhah kan mualpho ve thei reng a ni. Kan rin aia rangin, mit khap kâr lovah nasa takin kan mualpho thei tih hriat a ngai. 

Hmelma kut tuara an hmeichhe pakhatin a nun a chan tuma Naga mipuiten rilru fim hmanga an rawn nawr dan leh, awmze neia a point taka an rawn chet chat dan kha ngaihven ila, a tul a nih chuan entawn hial teh ang.

Modern war-ah chuan kawlhnâm neih hriam emaw, kuttum hum phèk chiam emaw hi a pawimawh ber ta lo; thluak fim hmanga media thiltihtheihna hman thiam a ngai tel tawh. 

Thil hi intihhmuha bei leh chiam thin kan nih avangin, protest hi a inse-hmur chho tup tup ni dawn te pawhin a lang a. Kan fin leh fimkhur thiam a tulna nia ka hriat point panga emaw lek kan theh chhuak ve teh ang.

1. Local deuhvin che lul lo teh ang u. He issue hi chu tualchhung buaina mai a ni ta lo va, regional mai pawh a ni ta hek lo; national thlenga buaina a ni tawh, chu achhapah khawvelin min thlir ta deuh thup bawk. Keimahni leh keimahni innawr darh zawng emaw, a inkawk zawng emawa hmalakna chi a ni lo, tanrual hle hun a ni.

2. Sawi kan duh te, puan kan duh te hi chu a ngaithla tura kan duh tak hnên a thlen ngei theih nan proper channel zuiin sawi thin ila. He laia a hre sa inhrilh nawn sék ngawt te, social media inlak pawr vel hluai te hi a tangkai lem lo ve. Bang phêna an CM te, PM te, HM te rêl phâr mai lovin, an hriat thiam tur tawng hmangin an hnen thleng tur ngei media hmangin indona hi bei teh ang u. Kan FB te, IG, Tweeter te hi tun hun atan hian a ni dawn lo’m ni le? 

3. Supreme Court meuhvin kan harsatna hi a hria. Kan lama tan a chak a, a thin a rim a, chet chhuah hial a tum ut ut nia lang hi a lawmawm a ni. Sawrkar laipuia thuneitute khuan min thlir liam an tum a nih pawhin, SC thahrui chakna hi kan hman tangkai thiam a ngai. Thil chhuina tur evidence kan neih a piang chu an kutah hlân zel ang u. 

4. Digital justice hi a va lo tul em! Kha 26 sec horror video kha a tuartu lam tan mualphona tawp khawk anga ngaih theih ni mah se, dil loh zawk malsawmna, kan sùt hawn theih lohna justice kawngkapui min sùt hawngsaktu a ni. Manipur sawrkarin internet a huh beh tlat hi thlah vat tura kar a ngai. Tunlai khawvela inawp behna chu physical mai a ni tawh lo, digital a ni tawh sia.
 
5. A tawp thlenga do ngam tur leh do thei turin he indona lo chhuah chhan, râl kan do chhan hriaa do tur a ni. Thinrim hrik thlâk nan leka kan pawr ve satliah a nih chuan a ho ngawt ang.   

Anniho khi huain kan ngei a, an mawl viau nia hriatna pawh kan nei, dik pawh a dik ngei ang. Chutih rual chuan anniho khian an hma lam hun ngaihtuah rânin real politics an khel a, an survive theih nan mualpho pawh huamin an tha tawpin an bei a ni.

Keini pawhin real politics hi khel ve teh ang u, kan politics hi a hniam teh a nia. Sem politics, contract hralh politics, inlawm luh politics te hi thlah thakin, kan din chhuahna tur ngei hi i bei ve ang u.

Che phut phut lovin, frontline-a ral kâp mekten, an silaimu ren takin, 'mu khatin pakhat tal' an ti ang deuh khian, ti deuh chárh chárh teh ang u hmiang.