• Dikteii Hnamte

Mobile phone kan hmelhriat tirh kha ka ngaihtuah let hian thil nuihzatthlak kha a va tam hlawm dawn tak (sawi chhuak duh tan chuan)!

Mizoram a lo la thlen hma engemaw lai atang khan, Delhi leh India khawpui lian deuh deuh thenkhatah chuan kan naute ho pawh khan an hmang nasa ve hle tawh kha a nia. Mahse a hman man te kha a tovin zirlai tan phei chuan ren taka hman kha a ngai hle thin. Kha vang kha anih pakhat bawk bakah infiamna angreng khan ‘miscall’ kha an uar khawp a. Kei, a awmze hre ta lo chuan miscall chu eng tak chu ni maw ti rilru chung khan ka hre hawi vel mai mai fo mai. Message an han chhu a, abc def ghi tih vela a hmehna (keypad) a hmeh tura awm kha, “engtin nge ‘c’ an hmeh chhuah theih ang, han hmeh keuh khan ‘a’ kha a lang a ni mai si a” ti te khan ka rilru a vak kual a, ka zawt zak ve tlat bawk si….. chu’ng vel chu ka bul tanna a ni. Hei bak hi tamtak sawi tur ka nei nain tun tumah chuan khimi chin khi lo ni phawt sela.

Mobile handset chhungah hian thu etc. dahkhawlna (memory) a awm tih pawh ka ngaihtuah ngai lem lo. Ka handset neih hmasak ve ber te lah kha, kan phak tawk, inbiak theihna leh sms thawn theihna kha a ni mai bawk a. Hun inher danglam zelin hmasawnna chi hrang hrang leh thil thar a thlen te rang taka man leh hman hi ka harsatna a ni bawk nen, phone hmaia khawih theih (touch screen) hman tan dawn te khan ka va huphurh tak. Ka kutzungpui hi a lian lutuk, a hmet fuh thei lovang ti khan ka hman theih ve loh tur kha ka sawi chamchi a, kei aia kutzungpui lian tamtakin an hmang tih min hrilh pawhin ka bengkhawn duh tlat lo (kutzungpui kha chhuanlam, mawl vang ni lo, ka ngaihtuah theih chhun ni tlat hek).

Milem inthawn dan te ka’n thiam chho ve zel a, thlalak theihna pawh ka hmang thiam chho ve ta mai a. Thlalak tur lah ka hmu thei hrep a, memory a full thu ka dawng ka dawng ta mai.

Tlema phone pangngai ve deuh ka’n nei ve ta a, amaha awm sa memory bak dah belh theih a ni bawk a, khawpui zin denchhenin 2GB memory card kan han lei a, a sirah ka’n han hawlh lut zal zal mai chu tuma hriat loh hian ka lawm em em a, ka chapo deuh bawkin ka hria! Thlalak te chu duhtâwka tam a awm thei turah ka ngai a, nuam ti ve tak chu ka ni. Ka hmuh apiang, mawi ka tih apiang thla ka la ta zet zet mai. Mahse….. a lo daih tam bik vak hauh lo mai a, duh rau rauvah duh loh deuh paih chhuak lehin ka buai ka buai fo mai.

2GB atanga 8GB a kaisan phei chu - ka sawifiah thiam lo zawk.

Tichuan, hun a lo danglam a, hmasawnna kal zelah ka biakhlatna hmanraw neih pawh a changkang chho ve ta zel a. A tha leh changkang ber nei zo chiah lo mah ila mahni tawkah chuan nei tha ka inti ve hle. Kum 10 vel emaw kaltaa ka suangtuah thiam hauh loh tur 64GB memory nei handset ka neih te chuan ka thil dah theih tam tur zia ka ngaihtuah a, nuam veng veng tak a ni.

64GB ah chuan ka lo inkhung leng lo leh ta thuai a, inthian faia hun hmang reng rengin ka buai fo mai. “A thar lei leh hun chu aw….” tiin ka inseh ruh a, ka lei theih leh hmasak berah 128GB memory chhawm chu ka lei ve leh ta a. Chu chu tuna ka hman mek hi a ni. Kum 2019 atanga ka hman a ni a, 128GB pawh chu ka kham lo leh ta deuh titih fo mai a, inpaih thawl chu hnaa neih zeuh zeuh ka ngai leh ta. Governor Bangla kawmthlanga pawisa ka chhar hunah chuan 256GB awm ngei ka lei ang tia rilru ka siam sauh sauh laiin 528GB/1TB tih te an sawi ri ta - tunah hian.

GB awmzia pawh hre lo thin khan 256GB ka suangtuah ve ta zel mai leh chu ai pawha lian chu a lo chhuak zel mai dawn a lo ni reng mai ang hian kan hringnun kal­kawng zawh mek ah hian kan mén tih zauh zel hi a lo tul dawn mang tak e! Kan chhungkua kan enkawl danah te, kan hnathawhna hmun leh pawl/kohhrana kan mawhphurhna neih mekah te pawh hian kan rilru hi tihzauh hret hret a tul hle ang.

Hei bakah hian kan duhzawng leh mamawh (nia kan inhriat) pawh hi hun hian min tihdanglam sak fo zel dawn a lo ni.

Thil pakhat kan duh a, chu kan thil duh chu kan neih hnu lawkah kan neih tak aia tha leh duhawm kan zawng leh nghal a. ‘Mihringin kan duh ber chu kan neih loh chiah zel hi a ni’ tia an sawi pawh hi dawt anih loh zia hretu kan ni vekin ka ring.

Ngai renga awm hi hmalam pan lo tihna anih avangin hmasawnna kawng zawh tur chuan kan theih ang anga kan beih a ngai ve a ni tih hi sawi hmaih theih a ni hauh lovang. Amaherawh chu hmasawnna hming put tira kan neih ngai loh neih tuma hma kan lak dan chuan kan tu leh fate emaw, midang tan emaw harsatna a thlen dawn em tih hi ngaihtuah tel ngai, pawimawh em em a va ni si em!

Hmasawnna ruhrel pawimawh tak pakhat, inkalpawhna kawng zau leh tha neih kan tumna lamah hian kan tui­hna engzat nge chhe tawh tih hi hre lo kan la tam awm asin. Kawngpui zau taka tleng zel zel tur mihring hi tui mamawh tawk neih loh avangin kan boral vek thei tih hi ngaihtuah tel a ngai a. In ropui leh motor changkang neih kan duh luat avanga fate nungchang leh khawsa zia zirtir leh ngaihtuah hman lek lova hun kan hmang anih chuan kan neih, in ropui leh motor changkang te chu khawhar taka kan tahpui tlawk tlawk hun a thleng ang tih a hlauhawm hle.

Kan phone memory 2GB chauh anih lai kha chuan kan dahthat turte chu uluk takin kan thlang a, hun leh tha pawh kan seng thlawn lo anih kha. Thlalak che thei leh che thei lo kan dawn te pawh uluk takin kan thliarin kan kawl a, kan roh viau bawk. Memory a lian tulh tulh a, kan thil dah luh leh dah that pawh a chhangchhe tulh tulh tih hi tuman kan hnial ka ring lo.

Phone memory tê leh lian atang hian kohhran leh political party ka ngaihtuahnaah a lo lut tel bawk a. 2GB chauh nei phone a dah that tur, fir tak leh uluk taka ngaihtuahna senga ka thlang ang khan 128GB memory a ka dahthat turah chuan ngaihtuahna ka seng ta lo va, ka fir peih ta lo deuh ang hian kohhran leh pawl hrang hrang pawh hi kan nihna chin a awm. Kan member an tlem laia ngaihsak taka kan umzui ang hian kan tam tak hnu hian kan inngaihthahin kan inngaihsak lo ta deuh em?

Tlem rem rawm, fip deuh nih ringawt hi hmasawnna atan a lo that ber loh theih avangin huang kan zauh chhoh a ngai a, a chhunga awm tur pawh duhthlan uluk hleih theih anih lohna chin a awm lo thei lo. Pawl leh kohhran pawh a lian apiang­ah a tichhangchhetu an tam tih hi thil chiang, phat ngaihna awm lo a ni ka ti ve tlat.

2GB atanga 256GB a zuang dawrh kan nih phei chuan, a me­ mory lian ta thut chuan thlalak leh eng ilo pawh fir taka thlan ngai kher lova a lo dah len vek theih avang hian kan hmuh hmuh thla lain kan duh duh kan dahtha a, mawi vak lo leh milem uchuak deuh te pawh a lo tel tam lo thei lo ta thin a lo ni. 

Mimal, Pawl, Khawtlang leh Kohhran pawh hian hma lam pan tuma huang kan zauh zel hi a tul tak meuh a. Amaherawh chu hma kan lak dan te, kan tum kan hlen dan kawngah te hian midang leh mahni ngei tan pawha hmalam huna harsatna min thlen thei zawngin ke kan pen em tih hi ngun takin ngaihtuah ang u.

Rilru zim chuan kuah theih a nei tlem a, a firin a duhtui em em a, a bula tlangnel pawh an tlem lo thei lo. Rilru zau erawh chu a bula awm a nuam a, mi chitin chitang a huang­ah an leng a, amah beltu pawh an tam nge nge thin. Tam na na na chu pawr leh phuai deuh, chuar leh vuai deuh leh petek leh ngil deuhte pawhin a chawhpawlh lo thei lova, mahse a rilru zauna chuan anmahni a huikhawmin a tana mi tangkaiah a chhuah zel mai zawk a lo ni.

2GB atanga 256GB (aaa, chu aia lian fé pawh) nei turin midang pawikhawih si lovin hmasawn kawng zawh ila, tetakte, fir tak atang­in lian leh zau, belh tlak leh huapzo ni turin mimal leh pawl ang pawhin tan la zel ang u hmiang.