Mahni huangah na na na chuan mahni duh dan danin ziak mai ang aw. Tu pa emaw pawhin tu nu emaw pawnfen a leisak a, a hnu deuhah a sual vak mai a, a hlawhtling thei si lo a, chu nu chuan Lal leh Upa hnenah a report a. An han zawh chuan, “Mahni huana mi na na na chu kan duh leh kan phun a, kan duh leh kan phawi theuh maih a ni lawm ni?” tiin a zawt let a. Upaho chuan, “Ni e; mahse, i huan em ni?” tia an han zawh let chuan, “A hungna ka lei a nia, ka hung vek alawm,” a ti nget mai an ti! Kei pawhin KA HUANG-ah na na na chuan ka duh duh ka'n chhim thal bekang puahpui leh pawp pawp mai ang e. Kum 16 leh thla khat vel ka nihin tum lawk pawh awm loin sipaia tan ka tum ve phut mai a, Inrinnia intlar tur a ni a; mahse, Chite lui vuak tumin Kangtek kan lo thel vek tawh a, Zirtawp zana den dih turin in kan thlen vek tawh bawk si. Mahni inthiam nan, “Mi an hmu daih lo ang,” te kan ti vel a. Sangha chu kan vaw ta tho a. A tuk, chawlhni chuan kan va kal hrim hrim a, tuna Assam Rifles Commandant bungalow-ah hian an thleng a. Civilian clerk kan va hmu a, “Kan la khat vek tawh a; mahse, Shillong-ah chhuk ula, an la em em ang che u,” min ti a. Sipai rawn latute chu Hav. Chalchhunga leh Naik Sailothanga an ni a, an lak zawng chu Thawhtanni chuan tlang dung kawngah Shillong panin kein an chhuak ta a. Keini chuan Thawhlehniin kan zui ve ta a. Hetih lai hian ka pa chu Sialsukah MAV Sikul hmasa ber hawng tura an sawn avangin ka U nupui leh a fanu nen Mission Vengah kan awm a. Ka pate an awm loh avang chuan min phal ngam lo a; mahse, ka tum ru nasa mai si. Kekawrbul leh kamit ka hak lai bakah interview-a ka hak tur kekawrbul bawk leh kamit pakhat leh puanhlap pakhat ka keng a, ka kal lui ta a. Dak Inpuiah post card-in ka pa hnenah, “Hei sipaia kal ka tum a, K’u Liani mawh miah suh ang che u,” ka ti a, ka thlak a, tlang dung kawng lamah, a hmaa kalte umin kan chhuak ta a (mi pathum kan ni). Hav. Chalchhunga ho kha 150/160 emaw lai an nih avangin sipai rest camp tinah (bangla kar ang deuh mai tho a ni a, di in, lei chhuat, malkalh mau banga sak a ni hlawm). Nilainiin Serkhan velah (?) kan umphak a, lak tawhho nen chuan kawnglaka ration dah lawk ring chuan kan tel ve ta zel a ni. Kolasib thlang, Rengtekawn an tih maiah khuan Good Friday kan hmang a, tun hnu deuha Republic Venga khawsa ta, Ziona khi a tel bawk a, engmah ngaihtuah loin, “Ziona nen kan zai awn awn mai dawn e, chu lo chu Zion a awm lo e,” tiin kan zai a, Ziona chu a lâm fiam vak vak thin. Kan kal zel a, Silchar rest camp kan thleng a, rel boogie indaih loh avangin batch 5-in emaw kan inthen a, a kal hmasa chuan Sylhet (tuna Bangladesh khawpui pakhat ni ta) rest camp-ah min lo nghak zel a. Ka la theihnghilh theih miah loh chu Meitei, uithak vei kutdawh pakhat hian kut a rawn dawh a, kan thian pakhat Thingdawl mel 8 khua chuan a ten hle ni tur a ni, vai tawng hian ka hau e a ti a, “Kal bo rawh,” tih tum ni awm tak hian lunga tin ur chungin, “MOT JAO,” a ti a, a va hnaih deuh khan vawm tumin a tin ur mai si, a tawngin, “KAL SUH,” a ti bawk si, kan nuih vak vak mai nia! Sylhek khua hi independent hma kha chuan Mizoho Shillong kawngpui ber a ni, a khawpui laili laiah luirung a luang tlang a, Lei turu tak a awm, chumi kamah chuan kuhva leh vaiza kung thelh karah sipai rest camp di in hlir, BOR (British Other Ranks) leh IOR (Indian Other Ranks) tan inthenawmin an sa teuh mai. Choka phei chu a inri reng mai. Sap sipai pawh kha an chhuak an lut reng mai ni tur a ni, an tam reng mai. Keiniho kha, no leh thleng takngial pawh nei lo kan ni a, dut bur ruak hi, thirzaiin a beng kan siam chawp a, kan pai ve fur mai, chung chu kan intawm mai! Chaw ei dawn chuan Hav. Chalchhungan tlangval vaiza hnah han thlak teh u, thlengah a ti mai a, tlangval sawm vel khan an han hlukchawm chho bawrh bawrh a, an rawn thlak a, thlengah kan hmang zel mai. Khati ang vel kha Sap sipaiho chaw ei tur intlar khan hmuhnawm tiin mak ti tak hian min thlir thin. April thla a ni a, a lum si, kekawrbul bak kan ha peih lo. Sap sipai min en dan kha MAK min ti hian ka hre thin khawp a, Chawlhni tlai khat chu kan buk pakhatah, Hawaian guitar (pum tuk chi kha) tumin kan vai mai chuan, ‘Lungrukah duhthu ai ang sam ila’ tih hla kha kan sa vak mai a, kan tingtang strum dan leh kan hla thluk kha a western ta em em mai si a, Sap sipaiho kha tukverh leh kawngkaah mak ti em emin an lo dak hung mai a, chuta ka induk rilruk zia chuuh! (hre thiam mai teh). Ni khat dan lek lekah CC Company (Commercial Carrying Company) bus khat lek lekin Shillong min thlen mai si a, Sylhet-ah kan awm khawtlai rei khawp mai. Chutih hun chuan Nongpoh lam khu kawng a ni lo ka tih kha, Sylhet atangin Dawki lui kanin Pynurshula through-in Shillong kan kal thin a ni, Upper Shillong-ah kan lut hmasa thin. Shillong kan han thleng pawh Clerk hna ka tum avangin ka kalpui Clerk-a in-enroll-ho zingah barrack-ah ka tel ve zel mai. Aizawl leh Shillong karah kan thang rei bawk a, Shillong-a ka in-enroll meuh chu 17-4-1945 a ni duai mai. Thla chanve lai kan thang a nih chu; mahse, nuam kan ti. Karen Line-a ka han interview ve ni chuan, Commandant H.E.Madge, Adjutand D.S.Elwell leh Record Officer (Assamese) Jubeswar Chetia te an ni. Kan intlar pat mai a, saptawngin min bia a, Ngurkhuma leh kei chu te ber e ti loin Pawl VII Shillong-a pass kan lo ni kawkalh a, min be thei deuh bik nge kan tet vang, Lt. Chetia chuan, “I’ll have these two boys,” a ti a, min din hrang ta daih mai. Kei lah la in-enroll pawh la ni lo, a rang a rangin Regimental Medl. Officer hnenah ka kal a, ka hming min zawt a, chutah chuan kei lah pek chuan, “18 years Sir,” kan ti ngawt mai a (amah chu Bengali Captain a ni). “Daw suh,” min ti a, kei chuan, “18 hnuai lam chu sipaiah an duh lo a,” ka’n ti a. “Pawi ti suh, kum 17-ah ka dah ang che,” min ti a, len zawng ilo teh turin a orderly (ardali) hnenah min tir a, chutih lai chuan fit 5 leh inches 2 emaw ka ni a, ka awm len lam chu inches 31 vel chauh a la ni ang. Vanneihthlak tak maiin Medl. orderly chu Damveng tlangval, Biakliana a lo ni hlauh mai a. Ka san lam chu fit 5 leh inches 4 tiin a’n report a, ka awm len lam lah 34 inchi a ti leh hmiah mai a, RMO khan a lo ziak zel mai a, ka tilte pawh a chawi lo; tichuan, kan duhtawk a ni ta mai.... (zawm zelah le)