Pa pakhat chuan chaw ei kham velah kuhva a ei a, sikret a tan kai a, tui tih hmel takin a fawp vang vang thin. A fapa naupang te chuan a pain kuhva hring thial sak sak paha tui tih hmel taka sikret a fawp vang vang lai chu a lo en reng a, “Ka tlangval hunah a pa ang hian mei ka zu ve ang” a ti a, a nu leh pa te chuan an nuih pui mai a.  Chu naupang chu a lo thang lian a, a tleirawl chhuah chuan mei zuk a ching chho ta tak tak a. Nu leh pa te hi naupang te entawn ber (role model) kan ni a, kan tui pui apiang hi kan fate hian an tui pui ve mai a ni. Kan fate hi zuk leh hmuam ti lo tura kan duh chuan nu leh pa te hi zuk leh hmuam laka kan fihlim phawt a tul a ni. Zanah mu hma se, zingah tho hma se kan duh chuan mut hma pui ila, zingah thawh hma pui leh mai ila, ngaia an neih hun a thleng ve mai. Nu leh pa an thawh tlai miau chuan an fate pawh an tho hma ngawt thei lo.

Hma kan sawn zel a, social media pawhin chhung tin te min luh chhuah ta hle mai. Social media hman dan te, nuapang te hmuh leh hriata him leh him lo te pawh nu leh pa te hian kan thliar hran  thiam a tul viau mai. Hmanni lawkah MCS officer pakhat chuan tawngkam mawi lo takin a puzawn a ankhum a, kut a thlak bawk a, social media-ah nasa takin a darh a nih kha. Kha officer khawsak dan kha puitling tan pawh en a nuam chiah lo. Naupang phei chu entir loh tawp tur an nih laiin a hnu lawkah mipa naupang pahnih, kum 6 kum 7 emaw lek te chuan officer chet dan leh a puzawn a an khum dan te chu thiam takin an rawn chang a, a aw phawi te nen lam an zir thiam viau mai. An chan thiam danah kha’ng naupang pahnih te khan kha video kha an en ngun hle ang tih a hriat mai. Tin, an nu leh pa te pawhin an en kha an pawi ti lutuk lo a ni mahna. An chan lai video-a lo la tu kha puitling a nih chuan a tui pui tihna a ni a, a demawm lek lek mai.

Tin, tun hnai lawkah pawl 7 zirlai naupang pakhat exam chhanna chu social media-ah a darh chiam mai bawk a. Kha naupang khan ‘Ram rawktu kan nih theih dan’ tih a sawifiahnaah kan ram hruaitu lu ber chu ram rawktu hrilhfiahna tha berah a rawn hmang a, mi tam takin kha naupang chhanna kha tha an ti a, ram leh hnam tan a phak ang tawka ngaihtuahna seng ve thinah an ngai a, kha zawhna a chhannaa an zirtirtuin mark a pe lo pawh kha an vui pui deuh a ni. Chutih rualin kha naupang kha pawl 7 zirlai chuah a la ni a, chuti takin ram inrelbawl leh sawrkar kalphung a la hre thiam phak kher lo ang. Sawrkar tha leh tha lo pawh chuti takin a la hre thiam lutuk lo ang. Ration buhfai van deuh tum emaw thil man san deuh tum pawha a tur renga ngai rual lek a la ni.

Amaherawhchu, an chhungkuaah a nih loh pawhin a beng hriatah puitling thankin tu emaw chuan ram hruaitute a sawi sel thin ang a, chu chuan kha naupang ngaihtuahna kha a hruai peng ta a ni ngei ang. Mi kan sawisel duh a nih pawhin a hun leh a hmun kan thliar thiam a pawimawh hle a ni. Kan fate beng hriata insumkarna nei miah loa mi dang kan sawi sel a, mi kan rel fo chuan an rilru kan hruai khawlo mai ang. Ram hruaitute hi sawisel bur an ni a, mi tinin kan sawisel bawng bawng a. Ram hruaitu leh politician te kan duh khawp lo a, kan sawisel duh a nih pawhin vote pawh la nei tham lo kan fate bulah hi chuan insum deuh thin ila a tha khawp mai. An beng hriata ram hruaitute kan sawisel a, an tlinlohna leh kan duhkhawplohna lai kan sawi chhuah fo chuan politician zawng zawng an hmuh khaw lo ang a, politics hi game tenawm takah an ngai kumkhua hlauh dah ang e. 

Chuvangin, mi chanchin chhe lam kan sawi duh a nih pawhin kan va hrila te tan khan tangkaina a nei em tih kan ngaihtuah hmasak fo a tha khawp mai. Inchhungkhurah hian nu leh pa leh puitling zawk te hian thu tangkai lem lo, naupang hriata sawi chhuah tlak lem loh hi kan sawi fo ta ve ang. Tum khat chu mi pakhat hian Greek mi fing Aristotle-a hnenah, “I thianpa chungchanga thu thang mek hi i lo hre ve tawh em?” a ti a. Aristotle-a chuan, “Ka thianpa chungchanga thu thang chu min hrilh hmain thil pathum ka han zawt hmasa teh ang che” a ti a. “Chu thuthang chu thu dik a ni em? Thu dik a ni ngei a ni tih nangmah ngeiin i fiah em?” a ti a. Chu pa chuan, “Mi sawi ka hriat ve mai a ni a, thu dik a ni ngei em tih erawh ka chiang miah lo mai” a ti a. Aristotle-a chuan, “A nih leh chu thuthang chu a tha lam nge a chhe lam?” tiin a zawt leh a, chu pa chuan, “Chanchin tha lo lam a ni e” a ti leh a. Aristotle-a chuan, “Chu thuthang chu min hrilh ta la, ka tan tangkaina a awm dawn em?” a ti leh a, chu pa chuan, “I tan a tangkaina tur  pawh ka hre lo” a ti leh a. Chutah Aristotle-a chuan, “Thu dik a nih leh nih loh pawh hriat ni si lo, chanchin tha lam ni bawk si lo, ka tana tangkaina awm bawk si lo chu min hrilh lo mai ta che” a ti ta a.

Mi tam tak chuan kan tana tangkaina awm si lo, chanchin tha lam ni bawk si lo hi kan sawi peih lutuk ve bawk a ni. Mi rel hrat tak, mi chanchin chhe lam sawi peih tak kan nih chuan kan thlah te pawh chutiang mi chu an nih ve mai nak lohah. Chhungkuaah hian chanchin tha lam nge chanchin chhe lam kan sawi tam zawk le?