DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
KOHHRAN RAWNGBAWL vs PATHIAN RAWNGBAWL?
Dr. C. Lalhrekima - Aug 09, 2022

Thuhriltu pakhat, Synod revival speaker chuan, “Koh-hran-a rawng kan bawl hian Pathian rawngbawl kan ni. Kohhran chu Krista taksa a ni a, Kohhran rawng kan bawl hian Krista taksa rawngbawl kan ni a, taksa rawng kan bawl chuan lu (Krista) rawng pawh kan bawl nghal tihna a ni. Mi thenkhatin, ‘Kohhran rawng chauh ka lo bawl thin a, tunah chuan Krista rawng ka bawl tawh ang’ te an ti mai mai a, an tawngvai a ni. Kohhran leh Krista pumkhat an nihna hi an hre lo a ni” a ti pap pap a, a sawi thiam bawk a, hetia han ngaih mai chuan a awihawm viau mai.

    Amaherawhchu, Kohhrana kan rawngbawlna te, Kohhran hminga kan chetchhuahna (activi-ties) zawng zawng te hi chunglam tan rimtui a ni vek em tih erawh kan ngaihtuah a tha khawp mai. Taksa tana kan thil tih zawng zawng hi lu hian a that pui vek kher lo. Taksa nawmna thlahlelin zanah zu in vak ila, nuam ti em em ila, a tukah chuan lu a na ut ut mai a ni. Hetiang deuh hian rawngbawlna hming hawha koh-hrana kan chetvelna tam tak hi chunglam lu tinatu a ni daih thei. 

    Thuthlung hluia zawlnei te hun lai khan Israel fate khan Pathian biak leh inkhawm te, a rawngbawl leh halral thil hlan te an uar khawp mai. Inkhawmpui ropui an nei awl lo a, Pathian tan nasa takin halral thil hlan an hlan a, rimawi chhepchher leh zaipawl te nen an ri bung bung thin. Mahse, Pathian erawh an tih tak tak si lo. Puithiam te’n thamna an ngiat a, roreltu te’n hleih neiin ro an rel a, rethei leh pachhia te an rap bet a, an lu chunga vaivut tak ngial pawh an it a ni. Chutiang a nih avang chuan an rawngbawlna hautak leh ropui tak te chu Pathianin a pawm awzawng lo mai. ‘In inthawina te, in zaipawl leh rimawi te, in englo rimtui hal te hi ka tan thil tenawm a ni, ka hnen ata la bo rawh u’ a ti mai a ni. 

    Keini mizo Kristian te pawh hian inkhawmpui te, zaipawl te, Pathian hnena thil pek te, inkhawm leh a hming faka zai te hi kan uar khawp mai a, nuam pawh kan ti bawk. Heti chung hian India ram state ah corruption hluarna ber, HIV/AIDS vei tamna ber, ruihhlo hluar em em na, zuk leh hmuam ti tamna ber, Cancer vei tamna ber, natna khirh pui pui- thisen sang, zunthum, thin tha lo, nurve tha lo tam em em na kan ni tho. Pathian thu awih hi leiah pawh hmuingilna a nih si chuan Pathian thu kan awih dan hi a ziktluak lo deuh a ni mahna, kan hmuingil lo em mai.

    Kan rila rah kan fate hi kan hmangaih a, an thatna turin theih tawp kan chhuah thin. Heti chung hian kan fate hian hum sual an dai thei a, hringtu nu leh pa rilru an tina vawng vawng thei. Hetiang chiah hian Kohhran hi Krista taksa, a thisena a hrin pawh ni mah ila hringtu duh loh zawngin kan petek thei a, a rilru kan tina thei. Hun laihawl (medieval) hunah khan mipui nawlpuiin Bible chhiar tur an nei lo a, Puithiam te sawi dan leh hrilhfiah dan kha an Pathian thu hriat dan leh pawm dan a ni mai. Khatih lai khan Kohhran chuan chhandamna (means of salvation) neituah riak a in chhal a, kohhran serh leh sang zawm lo te chu vanram kailo turah an chhuah hmiah mai a ni. Chutih laiin Kohhran mipui te chu thil pek uar turin an fuih cham chi a, chung an thil pek tlingkhawm hmang chuan sakhaw puithiam te chuan nuam an tawl a, mipui an retheih viau laiin sakhaw puithiam rual (clergy) te chuan a tui ber ber an ei a, in tha ber berah an cheng thung si.

    Kum zabi 16 a rawn her chhuak a, Kohhran chuan sum tuak nan leh Rome khawpuia biak in (St. Peter’s Basilica) sakna turin lehkha (letter of indulgence) a zuar ta deuh deuh a, chu lehkha chu miin a lei chuan a thlarau chu chhandamin a awm dawn a ni an ti. An chhung te thi tawh tana an lei pawhin mitthi thlarau chu thlarau chawlhna (purgatory) atangin a zalen ang a, chhandamna a chang dawn a ni an ti bawk. Chutiang zirtirna dik loin Koh-hran a fan chhuah mek lai chuan mi huaisen Martin Luther-a te, Zwingli leh John Calvin-a te an lo chhuak a, anni chuan Kohhran kalsualna chu an rawn auchhuahpui ta a, nasa takin an dodal ta a ni. Heng mi huaisente hi lo chhuak hlauh lo se chhandamna chungchanga zirtirna dik lo khan hun rei tak Kohhran a chenchilh mai thei a ni.

    Martin Luther-a chuan Koh-hran kalsualna hrang hrang, 95 theses a tih chu Wittenberg khuaa Biak in kawngkharah a tar a, Roman Catholic Pope Leo-X chuan Martin Luther-a chu sakhuanaa kalsual (heretic) ah puhin Koh-hran atangin a hnawtchhuak ta hial a ni. Amaherawhchu, Martin Luther-a zirtirna chu a thang duang zel a, Europe ram tam takah Protestant kohhran a lo piang ta zawih zawih mai a ni. Hei hian Kohhran thiltih zawng zawng hi a dik vek lo a, Kohhran hi a kalsual thei a ni tih a ti lang chiang viau a ni.

    Chuvangin, Kohhrana kan rawngbawlna leh chetvelna (activities) zawng zawng te chunglamin pawm diak diak tura kan ngai hi a dik chiah lo. Koh-hran huangchhungah thalai te’n kan nuam tih zawng takin programme kan siam a, rawngbawlna changchawiin hming nalh tak tak kan put tir a, Pathian-in a lo pawm a, a malsawm turin kan han hlan chho mawp a, chung lam hian a lo pawm diak diak lo mai thei a ni. ‘Taksa rawng kan bawl hian lu rawng pawh kan bawl a ni’ tia Kohhranah a kul a taia kan inhman lai hian Lu hi a lo na ut ut mai ang tih pawh a hlauhawm hlel lo e. Lu kan hmangaih avangin taksa rawng kan bawl tur a ni zawk dawn lawm ni?

Latest News & Chhiar Hlawh