DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
KUM UPATE TAN kan NGAIHTUAHNA I SENG ANG U
Dr. Chawnglungmuana - Feb 07, 2021

Mihring tungchhoa kal tawh phawt hi chu inzawt ta ila, a tam ber chuan dam rei an duh vekin a rinawm. Eng chen hi nge dam kan duh tih inzawt ta ila, chhan har kan ti hlawm viauin a rinawm. Thih hi kan ngaihdanah chuan a hun bi a awm meuh lo. Bible-ah chuan mihring dam chen hi kum 70, chakna avang erawh chuan kum 80 tiin a sawi a. Chumi kum han thlengte chu min kalsan tawh mah se a awm viau e tiin chhungte lam chuan an sawi mai thei. Anmahni erawh chuan hun an lo ti lo viau thei tlat bawk. Ka damlo en pakhat pitar kum 80 pel tawh chuan kum 100 dam thlen a tum khawp mai.

Nu leh pa tam ber hi chuan kan fate aia thi hma, kal hmasa zawk turah kan indah ngei ang a. Vanduai vanga fa chân ta maite hi an tawrh dan a na ngawt thin awm e. Chutihrualin nu leh pa, pi leh pute hi chhungkaw tan an hlu em em mai si a, thih hian hun a nei lo ti ta ila kan sawi sual awm lo ve. Damlo, kum 40 pawh an tlin hma hauha an natna khirh vanga dam rei lo tur tih hriat hi ka tawng ve ta fo mai. Chung zingah chuan a tam zawk chu nun an uluk loh vang te, ruihtheihthil an khawih nasat luat vanga dam rei lo tur te an ni chawk. A pawi thin hle mai.

Khawvel kan thlir dan leh dawnsawn dan te, kan inngaihsak tawnnate hian nun nawm leh nawm loh chu a hril thui hle niin ka hre thin. Kum upa damlo ka lo en ve tawhahte hian a chiang thin. Pitar damlo ka en pakhat chu natna a nei chi kim hle; mahse, a khawvel thlir dan a fuh ni maw, a aw phawi a zângin a dawngsawng thiam hle. A dang pakhat leh pawh natna khirh ang reng tak a nei a; mahse, a fate’n an duatin an ngaihsak tih a lang reng mai a, a rawn hruaitu a fapa pa valai pel tawhin a han ngaihven dante chu hmuhnawm tham a ni. He nu upa tawh tak pawh hian a damlohna hi a dawngsawng thiam hle. A dang pakhat thung erawh chu a fate’n an ngaihsak vak lo nge ni, a insawiselna a serious lem loh nen dam rei a châk loh thu min hrilh tlat thung!

Mihring hi kan kum a lo tam tial tial chuan kan taksa khawl hrang hrangte a lo chak lo tan a, kan kum mil a kan khawsak thiam a, kan in-adjust thiam a pawimawh tawlh tawlh ang. Kan neihin a tlin pawhin kan kum a lo tam chuan kan mamawh hi a tlem tial tial a, hmun (space) kan mamawhte pawh a tlem tialtial thin. In zau tak maia khawhar taka putar/pitar an chetlate hi ka hmu ta fo mai. Tha a lo thum a, eng emaw rem lo deuha awm palha reflex action hmanga kan insiam rem mai thinte kha a lo theih tawh lo va, chetsual palha hliampui neih a awl bik em em mai a ni. Chutiang avang chuan kum upa tawhte hi an chet velna a him a pawimawh hle. Chhuat nal te, invawnna remchang lo step te hi an tan a hlauhawm zual a ni.

Kum a lo tam chuan kan ei leh in atanga kan taksain a mamawh a lak chhuah nana a sawngbawl dante a lo muang a (slowed metabolism), taksa chet a lo tlem tan avangin rilchette a lo muang tan bawk a, hmeichhiaah chuan an thi a hul hnuah an hormones a lo tlem avangin an ruh mamawh calcium tlakchhamte a lo awm bawk a. Chutiang avang chuan ruh tliak mai mai te, ek khal, zan mut that theih loh, pumpui lam insawiselna indigestion te hi a lo awm hma duh hle. Metabolism a lo muan avang hian damdawi ei kawngah pawh fimkhur a lo ngai tawh a, an taksain a paih chhuak muang tawh si a, drug toxicity kan tih mai, damdawi chambang tam vanga harsatnate hi an nei hma a; chuvangin, doctor-te hriatpui loh a damdawi ei mai maite hi a pawi thei a ni.

Mipa kum tam lamah chuan phing hnuaia thal chi khat, Prostate Gland te hi a lo thang duh a, chu chuan zun buai/harsatna a siam fo thin. BP-te pawh hi an dinhmun azirin a in-adjust chak ve tawh thin lo va, chutiang avang chet thut thut te, zing thawh hlima han thawh nghal hluaite hian BP a tihniam thut thei a (postural hypotension an ti). Zunthlum nei rau rauah pawh kum a lo tam chuan blood sugar rawn sang thut vanga taksain warning signs & symptoms a rawn siam mai thinte hi an nei ve mai lo thin a, taksa tana hlauhawm khawpin an blood sugar a lo sang hman thei a ni. Chutiang avang chuan kum khatah hian vawi hnih tal chu general check-up nei thei se a duhawm hle.

Kum lama upate hi rilru lam harsatna psychiatric/mental disorder lakah an derthawng hle. Depression te hi a common khawp mai. Kan khawvel hi a inthlak nasa tawh a, chhungkaw tin hi intlansiakna khawvelah kan chen tawh avangin hnathawk thei chin chuan in lam kan ngaihven hman tawh meuh lo. Ngaihventu nei lo tarte hian rilru lam harsatna an neih fo avangin khawthlang ram changkangah chuan Old Age Home te pawh changkang takin an buatsaih fur tawh a ni. Keini ramah pawh hian kan mamawh chho tawlh tawlhin a rinawm. Chutiang kher lo pawhin tar zawkte home care zawnga enkawl thiamte pawh kan mamawh ngei ang. |henkhat tan eizawnna remchang a lo ni thei bawk.

Engpawhnise, tar thlenga dam thei nih hi Pathian malsawmna a ni (tar chu eng kum chen nge tih erawh ngaihdan a inang lo thei viau thung ang). Kum a lo tam a, kan dam chen a lo rei tial tial chuan keimahni zawk hi kan nunphung insiam danglam tura kan inbuatsaih thiam a pawimawh a. Awm lo anga kan ngaih tam takte pawh kan khawvel hmasawnnain a rawn ken tel a ni tihte kan pawm thiam a pawimawh ang. Irish ho thufing mawi tak mai hian ka’n tlip ang e – “Don’t regret getting older. It is a privilege denied to many” (kan tawngin ka duh ang taka mawiin ka let thiam ngang lo a ni e).

Latest News & Chhiar Hlawh