Laltlankima Hnamlêr-

Vawiina kan zir tur hi chhiah pek chungchang Chanchin Tha Matthaia ziaka mi kha a ni a. “Tin, Kapernaum khua chu an thlenin, Pathian biak in tangka khawntute chu Petera hnênah an lo kal a, “In zirtîrtuin biak in tangka chu a pe ve thîn lâwm ni?” an ti a. Ani chuan, “Pe ve thîn e,” a ti a. Tin, ina a va luh chuan Isuan a hnênah, “Simon, engtin nge i ngaih? Leia lalten chhiah emaw, sum neih man emaw, tu lakah nge an lâk thin? An fate lakah nge mi hrang lakah?” tiin a lo sawi khalh a. Tin, Peteran, “Mi hrang lakah,” a tih veleh, Isuan a hnênah, “Chuti a nih si chuan fate chu an âwl a ni ang chu. Nimahsela, nang, dîlah va kal la, nghakuai chiah la, sangha lo chhuak hmasa chu man rawh; tin, a kâ i keu veleh chêng hnih i hmu mai ang; chu chu la la, kei leh nanga tân an hnênah pe rawh; chuti lo chuan, anni chu kan tilungni lo dah ang e,” a ti a  (Matthaia 17:24)

Lal Isuan he laia a sawi, “Chuti a nih si chuan fate chu an âwl a ni ang chu,” tih hi Rom sawrkarin Lal Isua nihna dik tak kha hria ni sela chuan Chhiah a awl thei tih an hre ngei ang le. PATHIAN lei leh van siamtu Fapa Lal Isua hian chhiah pêk a ngaih lohna chhan chu, “Leilung leh a chhûnga thil awm zawng zawng hi Lalpa ta a ni a, Khawvêl leh a chhûnga chêngte nên hian,” (Sam 24:1) tih hian a tichiang âwm e. Leia lalte hian an ram chhunga leilung, thing leh mau, ramsa leh nungcha zawng zawngte kha an siam a ni lo, anni mahin an fate chhiah an âwltir  chuan a Neitu dik tak PATHIAN Fapa Lal Isua kha a awl chiang viau dawn a ni.

Kan hriat angin Mizote hian Tribal kan nihna avangin leh central sawrkar hian mahni la inenkawl thei lo khawpa retheia min ngaih avangin Income Tax pekah min la âwl a ni deuh ber a. Lei man kan pêk pawh hi Land Ceiling kan neih tlat loh avangin ram dang ngaihtuah chuan lei man pe lo tluk kan ni âwm e. Kan chhiah pêk loh hi hetia han ngaihtuah mai chuan vannei kan ang viau va; mahse, chhut cheuh cheuh erawh chuan vanduaina nasa tak a ni zawk tlat mai.

Tax kan pek ngei ngeina chhan tura ka ngaih thenkhatte.

    1. India khua leh tui (citizen) kan nih avanga kan tih tur (duty) bul leh pawimawh êm êm a ni.
    2. Chhiah pêk hian sum kan thawh chhuah hi a hlutzia min hriattir. 
    3. Kan ram tana kan hlutna leh kan mawhphurhna kan hlenna tichiangtu a ni.
    4. Huaisen taka kan dikna kan tana kan hauh ve theihna a ni.
    5.  Pathian huat zawng tak corruption dona tha berte zinga mi a ni.
    6. Ram leilung hauhna tha tak a ni bawk.
    7. Pathian thu a nih vangin, “Mi zawng zawng hnênah pêk tûr apiang pe rawh u; lei man pêkna tûra hnênah chuan lei man pe ula; chhiah chawina tûra hnênah chuan chhiah chawi ula; tih tûra chu ṭih ula; pawisak tûra chu pawisa rawh u,” (Rom 13) tih hi Pathian thu a ni. 

Chhiah kan pêk hian rethei sawt turah thenkhat chuan kan inngai a; mahse. thu dik ziktluak lo a ni. Point No. 5 leh 6-a sawi ang khian chhiah pek loh khan tute emaw tan thlêmna a sang a, sum îtin mipui chan tur tichingpenna remchang a siamsak thei a, chu bâkah ram duh tiat tiat a invalh theih bawk. Chutiang a nih chuan, Chiahpuam, Khehpuam leh smuggling zarzo-te leh sorkar sum chheprelhtute hian kan ram an insem zo mai dawn asin! Kan ram kawng dungte phei chu mi mal ram a lo ni ta deuh vek mai a nih hi!

Mizoram chhunga awm reng tan chuan kan ram hi inen let thiam hi a har khawp mai. Khawchhak lam unaute bula chet hian keini aiin an fing bik chuang si lo, an kalphung mumal leh an ram tana thahnemngai taka chhiah an pek thin avangin khitiang khi an ni mai hian ka hria. India ram hmun dang leh India ram pawn atanga Pathian min pek kan Zoram hmangaihna mita thlirlet chuan thil tam tak langsar tak takte zingah chhiah kan pek lohvin min tihzahawm lohzia leh ram min tihchereutir ziate, Pathian min hlattir hrat hratzia te a lang chiang viau a ni.

Thenkhat chuan sawrkara Chhiah kan pek hian kohhranah Sawma pakhat an pe tha lo anga kohhran a baihvai ang tih kan hlau ni hian a hriat. Chhiah pe chunga Kohhran inrelbawlna atana kan pek chin chin kha a hlu ta êm êm a ni. Kohhran tinin, kohhran member-ten sawrkar tana rinawm taka an tih tur an ti chunga kohhrana an thilpek mil khan inrelbawl kan inzir mai dawn a ni. Tawrhna chin a awm ngei ang. Chhiah pek loh avanga kohhran a hausak ai chuan Pathian leh sawrkara kan tih tur dik tak kan tiha kan retheih zawk khan thinlung hmutu hian min lawm zawk ngei ngei a rinawm.

Lal Isuan chhiah pek chungchang a sawi hi han ennawn leh teh ang, “Kei leh nanga tân an hnênah pe rawh; chuti lo chuan, anni chu kan tilungni lo dah ang e,” tih hi. Mizoram Kristiante hi chhiah pe thei lo khawpin kan rethei em? Chhungkuaa hna hram thawk thei lo tura an awl chu, tar, dam lo leh naupang an ni. Income Tax hi kum khata Rs. 2,50,000 chin hnuai lam la lut tan pek a ngai lo. Engtia rei nge ringlo kan tihte ngaihnathiama kan awm reng ang aw? Tuna kan dinhmun hi India rama chhiah peho hian an hre chiang telh telh a. Chhiah pe si lovin an khawsak ai sang fe fea khawsa min hmuh hian India ram khua leh tui (citizen) tha angin min hmu thei ta tlat lo a ni. Lal Isua hlauh tak, anni chu kan tilungni lo dah ang e, a tih ang chiah khian ringlo kan tihte hi kan chhiah awl avang hian an lung ni lo viau tawh tih hi hai rual a ni ta lo. Hei hian an hnena Chanchin Tha kan hrilhna kawngah pawh harsatna a siam thei hial a ni.

Kan chhiah pek loh vang hian kan Indian unau thenkhat firfiak deuhte chuan hnawksak min ti viau tan tawh a ni, min ngaisang lo fe fe an kat nuk tawh. Pathian thu chuan, “Kan hrilh ang ngei che u khân, phîli ruai lovin, mahni hna theuh vuan tlatin, mahni kut ngeiin hna thawk rawh u; tichuan, mite ngaihsân in hlawh ang a, eng mah in tlachham lo vang” (1 Thess 4:11)

Chona: Chhiah pe lo hian ram a hmangaih theih ang em? Ram tana tawngtaitute hian a tul tak ramin min mamawhnaa kan tlanchhiat leh si chuan a dik thei ang em? Chhiah awl a lawmawmna ai hian a pawina hi a buk a rit zawk tih hi kan hmu thiam thei em? Thawhchhuah nei mang si lo leh tangkaina nei mang si lova duhtui viau site hi chhungkuaah hnawksak chan an chan  chuan, chawmhlawm titih leh chhiah awl bawk state-te hi ram pum tana hnawksak kan ni ve thei mai em? Pathian leh kan ram tana rinawm kan nih tarlanna pawimawh tak chu kan ram hmasawnna atana chhiah kan pekte hi a ni ngei dawn lawm ni?

Chhiah pek chungchang hi kan ram dinhmun atan hian lo lalut ve ta ila. Nepal-a kan thawh dan ki kha, BMS (UK)-ten Nepal sorkara agreement an neih zulzuia thawk kan nih avangin thingtlang rethei chawikanna lam, ek in siam te, tui in tur leh inkal pawh nan lei dawh te leh hriselna lam kawngte a ni a. Khang hun lai khan an ram khan slogan tha tak an nei a, chu chu “Mahni khua mahni ngeiin i siam ang u” (Aaphno Gau Aaphai Banau) an ti a, an thinlung a khawih zar mai a ni. Tichuan kan hna thawh tur atan Inhrihfiahna (Awareness) neia kan thawh thawh chhuah khan an hrethiam ta em em a ni. Engpawh project nei dawn ta ila, kha project man tur zawng zawnga za zela sawmli (40%) kha phur takin thingtlang rethei te te pawhin an Tha hmangin an thawk chhuak vek a ni.