DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Innerline of Lushai HillsInnerline of Lushai Hills
May 26, 2018
- Vanhnuailiana Sailo, Ph. No. 9862482761 Innerline chungchang hi kan rama chanchinbu awmahte hian a lang khât hle a. Innerline hi Bengal Eastern Frontier Regulations, 1873 (Regulation 5 of 1873) in a rawn hrin chhuah a ni a. He regulation hi District thenkhat, Bengal chhaklam a miten muanna an lo neih theihna tur a rorelna Dan a ni. He innerline hi kan ram thenawm amite ngei pawhin Innerline Pass (Permit) pe chhuak theitu tura sorkharin a ruatte ngeiin a an pek te tan chauh kan ramah hian luhphal a ni a. He ‘Innerline’ kan sawi hi kum 1873 kum a Sailo Lal Lianlula thlah a mi Lal paruk te leh Thangluah Lal pakhat te Calcutta (ku/khut) zin rah chhuah a ni a. Hei hian Bengal khawchhak lam ramri siamremna Dan Bengal Eastern Frontier Regulation 1873 (Regulation 5 of 1873) chu a rawn ti chhuak ta a ni. He Innerline hian Reserved Forest Square Miles 609 lai a luah a. British East India Company hnuaia thawktu ten kan pi pute’n sairamchhuah nan a an lo hman thin ram chu thingpui huanah an lo vah thin avangin chu chu duh lovin an hnathawkte an zuk run thin a ni a. Kum 1871 thlasik laia an zuk run tuma Katlicherra hmuna thingpui huan Sap James Winchester chu kaphlumin, a fanu naupangte kum 5 mi lek chu salah an man avangin he mi la let leh turin British sipai a siruk lain an rawn thawk ta a. Chumi lo thawk chu chhim lam Sailo Lal ropui Savunga leh a fate chuan an lo do va, Buarpui khua leh a fapa khua Thehlep te chu halsakin an buh leh bal leh rante nen lamin a tuar a. Chuta an inrem hnuah he Dan hi Capt. Tom Herbert Lewin-a hova kalin thu an thlente atangin he Dan hi rawt chhuah a lo ni ta a ni. Sap hovin mi lu la hnam ni a min hriat angin khatih hun lai khan Lusei (Lushai) hote khan mi an va run a an mi thahte Lu kha an ak haw thin a. Chutianga mi lulak ching (head hunters) ni a min hriat avangin an lo hriat tawh America rama Red Indians ho Lalte, Red Indian Chief an tih angin Sailo Lalte pawh kha ‘Chief’ min tihsak ta a ni. Indian Constitution siamna a an khaipa ber Dr. B.R. Ambedkar chuan North Eastern Tribals ho (Naga, Kuki, Lushais te chungchang sawifiah nan hetianga tawngkam a hman – “The position of the Tribals in Assam is somewhat analogous to the position of the Red Indians in the United States as against the white immigrants there” ti a a sawi atang hian min hmuh dan chu a chiang thei ang. British mi kan ram a lo lut ngei te pawh khan hetiang hi min hmuh dan anih avangin kan Lalte, Sailo Lal te kha “Chief” tiin min dahsak a. Chief tih hian khatih laia Sailo Lal te dinhmun kha a phawk pha chiah lo deuh awm e. British-ho lo luh hma kha chuan Sailo Lal te khan ram chin leh ramri bik (Fixed Territory) nei chiah lo mah se mipui an neiha te chunga thuneihna tawp an nei kha a ni. Innerline Regulation hi August 27, 1873-ah District panga lai huamin sorkharin Government of India Act 1870-ah pawh a lo huam tel tawh te bakah Chittagong Hills District te nen huap vekin he inawpna dan hi an lo siam a. Chumi chungchang a Sorkhar thupuan No.2299-P-Dt.20-1873 (Gazetted) Governor General in Council in Cachar District Innerline chungchang chu notification No.10 of 3-7-1878 chuan a rawn siam tha leh a. Tichuan, Lushai Hills Innerline siam dt. 28-8-1930 chuan Cachar Distirct tan a Innerlineline hlui chu a rawn nuai bo ta a. Tichuan, Notification No.9102.A.P.Dt.20-8-1930 Lushai Hills District chu Assam Governor chuan a rawn siam chhuak ta a ni. Lushai Hills District tan a Innerline duan chhuah chu Govt. Act of 1935 or Regulation Act of 1935 chuan “Excluded Area”-ah dah anih hma pawh khan Lushai Hills Innerline chungchang hi British India a Foreign Secretary, Govt. of India Simla mi hnenah 4th June, 1930 khan a lo thlen tawh a. Tichuan, The Bengal Eastern Frontier Regulation of 1873 chu Lushai Hills chhungah pawh hman tur a ni a. Ram dang mi (foreigner) he danin thu a pek zawm lote chu 180 I.P.C. Dan hmanga hrem tur an nihzia pawh tarlan a ni. Assam Chief Secretary in Foreign Secretary, Govt. of Indian Empire-a a rawtna lehkha No:POL 1552/7312 A.P.dt.4-6-1930-ah chuan hetiang hian rawtna pathum a siam a:1. Bengal Eastern Frontier Regulation (V of 1873) chuan Lushai Hills District a hman tur chungchang rawtna.2. Lushai Hills hmar lam ramri chu District Innerline atana he dan hmang hian ramri a hman nghal rawtna.3. Cachar District a Innerline nuaibona tur a rawtna. He mi hnu hian Notification No.9102.A.P.Dt.28-8-1930 chuan Section 2 of the Bengal Eastern Frontier Regulation 1873 (v of 1873) chu a rawn nemnghet leh a. Chumi hnu 9th March, 1933-a Assam Sorkhar notification chuan Lushai Hills a kal tura Innerline kal tlang turin Lushai Hills a Sorkhar duty a kal ni lo ten Innerline kal tlang phal anih loh thu a chhuah a. Innerline paltlang turin heng mite chuah hi phalsak an nih thu a chhuah bawk a:-1. Ram dang atanga lo kal Lushai Hills-a cheng tur Dan kengkawhtuten an phalsakte.2. Lushai Hills chhunga lo cheng thinte chu Innerline kaltlang phalsak an ni. Tun hnai 2014, 2015 leh 2016 chhung hian Karimganj lam atanga lo lut mihring hmel thar hmuh tur an tam hle a. Tunah hian kan khawpui Aizawla chengah hian Karimganj lam atanga lo lut labour/helper hnathawktena inchhal puithiam inchei a lukhum khum leh kawrfual ha hi an tam ta hle mai bawk. Chu mai bakah hawkers anga mobile locker nena chana etc. te zuar a khawi sikul bulah emaw, Vanapa Hall a porgramme a awm hun a gate bul hnai a lo thu tawk tumahin permit an pek loh ni a hriat te pawh hmuh tur an awm thin a. Mahse, tute nge an nih ngaihsak an awm ngai lo. Aizawl khawpui a ni emaw, Lunglei khawpui a ni emaw, Saiha khawpui a ni emaw, Lawngtlai khawpui a ni emaw dan loa lo lut (illegal immigrants) te ngaihven nachang hre lo leh ngaihsak lo mi tam zawkte hi kan nih avangin Sorkhar hian eng emaw tal chu a ngaihtuah a hun hle mai. Tunah chuan tualchhung buai awm thei palh thilah pawh tualchhung (indigenous people) mite hi a tuartu tur kan nih loh theih loh dan a awm. A chhan chu mahni a hnam thil emaw sakhaw thil emaw ngaihtuahna pawn lang tak nei mi hi mi tam zawk te kan nih avang hian. Hetianga Hnam inthlahdul leh mahni mimal thinlunga hnam rilru pu lo kan nih deuh vek (kan ram hruaitu lu ber thlengin) avangin Hnam anga kan chanvote pawh hrechang lova sum awlsama ngaihtuahna hmang taima zawkte kan nih avang hian kan ram leh hnam humhimna turin tih hmaihthelh leh tihsual eng nge kan neih hi kan hotute hian an ngaihtuah chhuah a, hma thar an lak a hun ta takzet a ni.

Latest News & Chhiar Hlawh