DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Sawrkar hnathawkte pual Dan
Oct 01, 2023

-Laldinpuia Tlau

Sawrkar hnathawk lak leh an dinhmun chungchangah chuan India Danpui Article 309-na hi a pawimawh hle. He Article hnuaia dan (Act/Rules) siamte hmang chauhin sawrkar hnathawkte chungchang hi kalpui a ni ber mai. 

Sawi dan azirin rules hi chi hnih a awm a, chungte chu, Recruitment Rules leh Service Rules te hi a ni. Service Rules hi a huam zau zawk a, Recruitment Rules hi a chhungkhung vek zawk sa a ni. 

Kan sawi tum dan azirin sawrkar hnathawk (service) chungchanga dan hi kawng thum a awm thei bawk ang. A hmasa ber chu, Parliament-in sawrkar laipui hnuaia thawkte tana dan (Act/Rules) a siam leh Assembly-in state hnuaia thawkte tana dan (Act/Rules) a siamte hi a ni. A pa-hnihna chu, tuna kan sawi zawh chiah dan (Act/Rules) te hi a awm hma chuan, sawrkar laipui hnuaia thawkte tana hman tur President-in rules a lo siam thei a. Chutiang bawkin, state hnuaia thawkte tana hman tur Governor-in rules a lo siam thei a. Chungte chu statutory rules an ti. A pathumna chu, hengte aia chak lo emaw hniam zawk emaw tia sawi theih, executive instruction an tih a awm leh a. Hei chu chu department malin a chhuahte a ni thin. Executive instruction te hi Act emaw rules emaw awm lohna hmunah hman theih a ni a. Act/Rules awm tawh sa lakah executive instruction siam a nihin Act/rules awm tawh sa a luahlan thei lo a, a kalh thiang thei hek lo. Hmun ruak hnawh khata, tanpuia, tifamkim thei chauh a ni. 

Ram inrelbawlna hi lungthu pathum angin sawi thin a ni a, chungte chu – thuneitu (executive), dan siamtu (legislature) leh dan anga thubuai remtu (judiciary) te a ni. India danpuiah hian parliament dan siam theihnate leh state mal tinte dan siam theih-nate chiang takin a inziak sa a. Thuhretu koa, thubuai rem ngai chi reng rengte chu, danin a bik taka a sawi a nih loh chuan, judiciary chan a ni sa deuh zel. Chuti ni ta se, sawrkar laipui emaw state tinte emaw thuneihna chin (executive extent) hi khawi chin nge ni ta ang le? India danpuiah hian tawi fel takin a inziak a. Sawrkar laipui thuneihna chin chu Article 73-naah a inziak a, state te thuneihna chin chu article 162-ah a inziak kan tithei ang. Mahse, a fiah chuang lo. Tawitea sawi dawn chuan, sawrkar laipui leh state sawrkar te thuneihna chin chu, dan an siam theih chinah zel a ni kan tithei ang. Chuvang chuan, hemi chin zelah hian executive instruction pawh hi an chhuah thei a ni. 

Sawrkar hna reng reng hnawh khat tur chuan post ruak a awm a ngai thin. Post ruak awm mah se, post thenkhat chu hnawh khah lohin a awm fo thin. A chhan chu hna ruak hnawh khah dan tur inziahna (rules) a awm loh vang a ni fo. Hei hi department-in hna ruak hnawh khat a dil changa thuneituten an lo remtih loh (regret) chhan a ni fo.  

Mahse, Supreme Court chuan, Act/rules awm loh avang ngawta appointment leh promotion siam loh hi tha a ti lo a. Hna ruak hnawh khah tur atan chuan, hna lak thar (appointment) emaw kaisanna (promotion) emaw a ni thei e, sawrkarin executive instruction a siam ang a, chumi hmang chuan hna ruak chu a hnawh khat thei ang tiin thuthlukna a lo siam tawh a. Chutih laiin, he executive instruction hian fundamental right pawimawh em em pahnih, dan hmaa mi zawng zawng intluktlanna (A.14 – Equality before law) leh mi tinten hna dil tura hun remchang inang an neih theihna (A.16 – Equality of opportunity in matters of public employment) fiahna a paltlang ngei tur a ni, a ti thung. 

Latest News & Chhiar Hlawh