ZALEN Feature : Raltlan engtin zel?

Thenawm ram, Myanmar-a politics buaina avangin Zo hnahthlak mi eng emaw zat Mizoramah an raltlan a. Chutiang bawkin Manipur tual chhung buaina avang leh Bangladesh-a politics buaina avangin mi eng emaw zat Mizoramah an rawn lut bawk a.
Mizorama raltlan awm zat tak hi hriatchian a har hle a, lut an awm laiin haw eng emaw zat an awm reng bawk a. Assembly session neih zawh takah khan Home Minister K.Sapdanga chuan tun dinhmunah Mizoramah raltlan mi 41,355 an awm mek niin a sawi a. Mizorama raltlan awm zat an chhiar hnuhnun berah Myanmar atanga raltlan 33,505, Manipur atangin 2,633 leh Bangladesh atangin 2,217 niin a sawi.
Mizoram hi khawvel ram dang pahnihten an karcheh a. Khawchhak lamah Myanmar awmin ramri km 510 leh khawthlang lamah Bangladesh nen inriin ramri km 318 an intawm a. Hei bakah hian India ram chhunga state pathum nen ramri intawm bawkin hengte hi Tripura (66 km), Assam (123 km) leh Manipur (95 km) te an ni.
Khawchhak lam internation border hi Assam Rifles-ten an veng a, khawthlang lama ram dang nena inrina lai chu Border Security Force (BSF)-ten an veng thung.
Khawthlang lama Bangladesh nen ramri hi hung a ni tawh a, tunah hian khawchhak lam Myanmar nena ramri chu hung mek niin Mizoram chhungah chuan ramri hung hna hi thawh a la ni lo thung.
Myanmar nena ramri km 1,643 hungna senso atan hian sawrkar laipui chuan Rs. vaibelchhe 31,000 a ruahman a, ramri hung hna hi kum 10 chhunga thawh zawh hman tum a ni.
Sawrkar laipuiin Myanmar ramri hung a tum hi tlawmngai pawlte leh zirlaite chuan na takin an dodal a, ramri hung a nih chuan zalen taka unau inkalpawh thin kha a theih tawh dawn lo a. Zofate chu then hranin kan awm dawn bakah kan inunauna pawhin a tuar dawn niin an ngai a. Hetih lai hian mi tam tak ramri hung duh an awm ve thung a. Ramri hung hi a bik takin khawchhak lam khuate leh Myanmar raltlan awm tam zualnate an ni deuh ber.
Mizoram khawchhak lama khaw lian tak, Farkawn khua chuan raltlante chu dawr neih leh sumdawn an phal lo a. March 15, 2025-a VC leh tlawmngai pawl hrang hrang kalkhawm chuan an khuaa raltlan dawr nei leh sumdawngte chu May 31, 2025 ral hmaa an bungrua tiral vek turin an hriattir a, raltlante dawr leh bungruate hi kharchhawn leh khulsak phal a ni lo va. Farkawnah hian raltlan mi 1,200 vel an khawsa mek nia sawi a ni.
Raltlante buaipui tura din, Village Level Committee on Myanmar Refugees (VLCMR) Secretary Lalparliana chuan tuna raltlan awm mekte chu an khaw mipui zatve vel zet an ni tih sawiin, “Hriat theih chinah Myanmar raltlan dawr 15 a awm mek a, heng zingah hian lumehna, two-wheeler workshop leh ni tin eichawp dawrte an ni,” tiin amah betu chanchinbumi a hrilh a. Farkawn bakah hian raltlan awmna khua - Cherhlun, Thingsai, Ngharchhip leh New Ngharchhip khawtlang hruaitute pawhin raltlan vang hian harsatna an tawk tih an sawi bawk.
Pa pakhat chuan Aizawl New Market-a thil zuar zingah pawh Myanmar lam mi an tam sawt hle tih sawiin, “Keini aiin hrehawm tuar an chak a. An seilenna hmunin a zir loh vangin tih hreh an nei lo emaw tih mai tur an ni bawk a. Chuvangin raltlan awm zel dan tur hi sawrkar hian uluk taka a ngaihtuah a tul hle in ka hria,” tiin ZALEN a hrilh.