DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Zoram kal siam kawng
May 15, 2022

- H. Thangluaia

Mizoram hian kan ramri tam zawk hi Khuavang Ramri an tih mai lui tam zawkin min ri a. Hmar lam ah ram min ri tu chu lui ni lo in Cachar leh Tripura te an ni tih kan hre theuh a. Kumtin deuh thawin Cachar lam a kan ramri ah hian buaina a thleng thin. Kan ramri hi Cachar lamah hian a chianglo zual hle ni in a hriat theih . Thenkhat in Survey of India 1875 a ni an ti thenkhat in thildang an sawi a sawi dan a inang lo hle hlawm ani. A eng ber nge ni a a eng ber nge dik hriat a har hle mai.

Hetiang ang deuh hi kan ramri han sawi nan chuan a fiah thei ber awm e. Lal pakhat in a hmei nu laka a fapa a indan tir a khulai ramah khuan lo zu awm rawh tiin ram a sahthlak a. Ramri chiangkuang lo takin a pe a, ti chuan a fapa chuan fate a han nei a an lo pung ve zel a sum tam zawk a mamawh ta a, a pa hnen ah chuan ram zau zawk min pe la ka ram chin pawh min tih chian sak ang che a ramri pawh i siam fel ang a ti a. A pa chuan, 'Sum tam zawk chu ka pe ang che mahse ramri chu a hma i delh ang a ni mai lawm,' a ti a. Ramri ching fel chuanglo in an awm leh ta a. A fapa in dang a chu Pathian malsawmna an dawng a an inthlah pung chak ta em em a an lo tam ta hle mai a a pa in a ram a pekah chuan an leng ta lo a an ram thenawm chhim lam leh khawchhak lamah te hmar chhakah te khawthlang lamah te an pem darh a, awmhmun khuar a khawsa an tam ta hle mai. Ni khua a lo rei a an chheh vel ram a cheng te nen pawh chuan an in unau na thleng in a lo chhe ta deuh deuh a an chheh vel a hnam dang te nen an inneih pawlh a an lo thang ta viau mai a ni. An pa ber in an chheh vel ram a awm te chu a ngaihsak lo. An ram enkawl bik chauh kha a vulh a a unaute ram dang a mi chu a hlamchhiah chho ta zel mai ani. An in unau na siam that nan in kal pawhna kawng te pawh a hluihlawn a. Inkalpawhna ram a neih that ber chu hmar lam a hnam dang mi vai ho in dan tir tu te kha an ni.

Mahse hun a lo kal zel a hmar lam a ramri kha a chianloh avangin ram buaina a chhuak fo mai a an chaklak na ber kawng a lo ni bawk si a unau te ram dang a cheng te lah kha inkalpawhna kawng tha fumfe neiloin an awm reng ta si a.

A chung a chanchin kan tar lan khi tun a Mizoram a cheng te dinhmun chu a lo ni ta. Thenawm state te nen a kan inkalpawhna kan unau te kan pawh theihna kan ngaihthah em em a ramri a rawn buaiin chaklakna kawng Vairengte kal tlang a Silchar thlen na chiah kan nei ta a ni.

(1) Mizoram hmar lam ah Tippaimukh tlang dung ah Vervekh kal tlangin leihlawn Vervekh leh Sihpuikawn inkarah Tuivai lui chungah leihlawn dawh a ni a, inkalpawh a nuam khawp mai awlsam takin Manipur a kan unau te nen a inkalpawh theih a Churachandpur harsa lo takin motor-in kan thleng zung zung mai a ni. Chu tih lai chuan Vervekh ram ep Sihpuikawn, Manipur lamah petrol pump Pu Suakhnuna ta a awm, Tuivai chung a leihlawn chu tui lian in a len chhia a thangkhat lian a liam hnu pawh in tun thlengin dawh that a la ni lo a ni. Dawh that leh tumna pawh a awm a ni awm e,engtikah tak leilawn chu dawh ang maw?

(2) Ngopa lamah Khawkawn atangin Sinzawl ah awlsam takin Singat khua a thlen theih.  Ngopa atanga Singat chu kilometer tam lo tak a ni. Chutah chuan petrol pump te a awm a SDO thut khua a ni nghe nghe, a mi cheng te pawh Mizo vek an ni. Manipur chan lam kawng a tha em em a Mizoram chan lam erawh chu a chhe viau niin an sawi. A enga pawh chu lo ni se awlsam taka chak lak theihna kawng chu a ni hrim hrim.

(3) Khawthlang lamah Mamit district Kanhmun thlang mai ah Dharmanagar leh Panisagar ah te chaklak tur kan mamawh thil awlsam tak a  lak theih a ni bawk. Chunglai ram delhtu a mi cheng te chu Mizo vek an ni bawk.

(4) Hmar lamah bawk tunhma a Kani kan tih Pu Lalduhawma  sawlai bial MLA anih lai a a hming mawi taka a phuah Zokhawthiang saw Tuiruang kam a awm a ni, chuta tang chuan tuna Mizo te chenna khua Hmar-khawlian Cachar leh Jiribam Manipur an hla lo hle.  Mei-lawng te chi hmang a awlsam tak a chaklakna kawng awm reng a ni bawk. Hmar-khawlian atang phei chuan Silchar Airport Kumbigram pawh hnai tak a ni.

Heng Mizoram tan a chaklak theihna kan state thenawm a Mizote ram lo delh reng lam hawi hian ngaihtuah na kan seng ngai lo reng reng niin a lang. A chhan chu Cachar nen a kan ramri a buai apiangin remchang ah hmangin khulai a cheng te ho khuan harsatna min siam thin a ni. Kan chaklakna pakhat chauh Vairengte kaltlang a kan neih mai hi eng chen a rei nge hei chauh hi kan neih dawn tih hi ngaihtuah tham tak ani. Kan Mizo unau ten a an delh ram kan sir vel a awm reng si hi an lam hawi hi kan hlau viau emaw ni chu le? Kan rilru put hmang hi han ngaihtuah vang vang hian India Sorkar Senior Officer lar tak pakhat in a sawi, “Thliarkar rilru Mizorama cheng te chuan an nei emaw ni” a tih hi  a lo dik viau a ni te hian kei mimawl chuan ka hre thin, chuvangin rilru zau tak pu a Zoram Kalsiam Kawng-thuampui ah hian ngaihtuahna kan sen a va hun ta em tih hi ka ngaihdan chu a ni.

Thil pakhat ka ngaihtuah fo chu heihi a ni eng vangin nge vairam ah chauh Mizoram House hi kan neih chu le? Engvangin nge Imphal leh Agartala ah te hian Mizoram House kan neih ve loh kan Mizo unau tam tak te an cheng si a; kan Mizo unau te kan hloh zo dawn alawm. Manipur a kan unau te leh Tripura a kan unau te Mizo hnam tam tak awm te hi an bulhnai a cheng hnam dang te'n min laksak zo tawh dawn ni hian ka hre thin. An thla hualtu tur Mizo te Jerusalem Mizoram atang hian uap an ngai hle in ka hria. Entirnan Manipur ram a Mizo pem chho Anan leh Chawthe ho te khi New Naga ah an lut tawh a ni awm asin. 

Chawthe te phei hi chu Mizoram a Chawhte te unau hnai an la ni asin. Mizo Union Party May ni 25, 1946 a din khan Mizo Union Constitution Article 4(a) ah chuan Mizo Union Party hi Mizo te tan a din anih avangin heng a hnuai a hnam te hi tu pawh tel theih a ni. Chung hnam te chu Lusei, Hmar, Ralte, Paihte, Zo, Darlawng, Kawm, Pawi, Thahdo, Chiru, Aimual, Khawl, Tarau Anal, Purum, Tikhup, Vaiphei, Lakher, Langrawng, Chawrai, Bawng, Mualthuam, Kaihpen, Pangkhua, Tlanglau, Biate, Hrangkhawl, Bawmzo, Miria Dawn, Kumi, Khiang, Anan, Rangte,  Chawhte, Tlau, Fanai etc.Heng hnam zinga thenkhat te hi chuan Mizo hnam an ni tih an hre tawh lova, keini Zorama cheng te pawh hian Mizo-ah kan ngai tawh lo ni in ka hria. Heng hnam Bible/ New Testament te hi ka library te tak te ah hian bu 22 (Sawmhnih leh pahnih) ka kawl a ka han chhiar lawr hian kan tawng inhnaih dan te a la hriat theih khawp mai.

Chuvangin Zoram Kalsiam Kawngthuampui ah hian rilru zau tak pu a ngaihtuahna seng a hma lam pan zela kal dan hi i ngaihtuah tlang theuh ang u.

Latest News & Chhiar Hlawh