Amah Liandãla Kha!
Amah Liandãla (1900-1980) hla phuah thiamzia sawi dáwn chuan a chanchin hi sawi hmasa ila. Mahse la, heti khawpa a hla phuahzia hi chu sawia fiah chi niin ka hre lo!
Kum 1900, December ni 19-a Thiltlang khuaa piang a nia. Kum 1922 atangin zirtirtu hna a thawk tan a. Khuanghlûm, Sèrkawna a thawh hnuin Darzo Middle School Head Master a ni a. kum 1964 atanga kum 1970 chhúng Lunglei Government high school zirtirtu a ni leh. Kum 1973 atanga 1980 thleng Zohnuai Middle School Head Master hna a thawk leh a. Kum 1980 December ni 19-ah a boral a, Zohnuai thlanmualah phùm a ni. Liandala hian hla 34 a phuah a, hla 68 lai a letling. Hla a letling nual a; a hla lehlinah hian, “Aw Lal Pathian, i kut chhuak thil siam tinreng” tih hla hi a letling fuh khawp mai. A hlaa lehlin ho hi tùna kan Kristian hla bu-a a chuang tam lo hi a pawi ka ti hle.
Amah, Liandãla hla kha, tawngká kha ani khân hla thu-ah a hmang thiam tlat bîk a. A tawng a ni satliah lo a, hlã-ah a chantír mai zêl kha a them thiam ka tihna chhan lchu. A duh thu kha hla-a a chantír thei tlat kha, tú tluk loh rim a namna pawh a ni.
Amah, Liandãla tluka hlaa kan Zoram chawimawitu hi, hla phuah thiam awmin kei chuan ka hre lo hial. He hla cháng hi han chhiar teh:
“Phunchawng, Naubán, Ainàwn pár, Tuah, Vau, Chawkhlei, Senhri pár; Chawnpui, Páng, Sàmtláng, Dingdí,
Pár mawi thang vulna, Zoram hmun zauah.”
Sa loin han chhiar nawn leh teh—i sa tho ang!
Hei hi, Liandàla hla phuah, “Kan Tláng Ram Par Vulna” hla thunawn mai chauh a ni. I chhiar zawh rual chiahin han sa zui la, Liandala them thiamzia hi tawngkáa hrilh fiah chî a nih lohzia i hre thiamin ka ring!
A hla thu dah khâwm fuhzia chu thuhranah pawh lo dah ta ni ila, a hla thu mil chiah chiah leh, a hla thu mila a hla thlûk phun rem mil chiaha siama a vuah dik leh chaih chaih maizia hi—a “doh–ray–me (daw–re–me)” thiamthlâk lulai tak zet a. Chu chu a solfa man fuh vàng ngawt pawh a ni thei lo; Pathianin them thiamna—Zofate chàwi nun zêl tùra amah chauh a pêk thiamna hmang tangkaia a phuah a ni tih hi a chiang êm êm a ni!
Amah hi a Zofaa—chu ai ngawt chuan, Mizofaa a piang hi, Rokûnga tluk thuakin a lãwm. A “Pí Pu Chhuah Tláng Hlui” hla ringawt pawh hi thlír ila, kan pí leh púte avànga kan chhuah tláng mawi a tih ngawih ngawih dàn hi aw! He hlaa mawi ka tih ber lai leh Liandãla them thiam ka tih êm êmna lai cháng chu:
“Léngin chhâwng an hnawt, chún, hrai léng nèn,
Sa leh buhchangrum, bawhártui nèn;
Zua tin an hlim, vàng khawpui an làwm,
Tlai tin ném duai, lènkáwl kárah hian,” tiin kan pí leh púte lèn dàn kha, hlain a hril thiam bîk a.
Mi bîk nih hi pian-fuh vàng ngawt a ni lo a, hringtu tha hrin nih vàng ngawt a ni lo—Pathian thil thlàwn pêk dawn vàng a ni. Chu chu Liandãla dawn—a bîktaka a dawn a ni—
Aw lal Pathian, i kutchhuak thilsiam tinreng
Phuahtu: Muka, Liandala
Aw Lal Pathian, i kutchhuak thilsiam tinreng,
Dawn changin mak tiin ka lo khat thin;
Zantiang siar zozai leh chung khawpui ri,
I thiltih theih boruak zauva lang nen.
Chutin fak che thlain a nuam Lalpa,
Aw ropui ber! Aw ropui ber!
Chutin fak che thlain a nuam Lalpa,
Aw ropui ber! Aw ropui ber!
Lentupui lehh tukram phulleng fan changin,
Sirva zai mawiten sang thing tin awi e;
Khua chuan ila, tlang sang tinreng atangin,
Dam te'n luang e, lui leh thlifim nuamte.
Lal Pathianin a Fapa chu zuah lovin,
Ka dawn seng lo, dairial changin a tir;
Kraws chungah chuan ka sual a phur lawm takin,
Thisen chhuakin a thi, ka sual tlanin.
Krista chu au thawm nen a lo kal hun chuan,
Min hruai ang vanah hlimin ka k hat ang;
Lawm takin ka chawimawi awng, a hma kunin,
'Aw ropui ber,' tiin ka fak tawh ang.