DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
AW ZAWLKHAWPUI
Thanglai Pa - Feb 27, 2023

In titi leh ang u hmiang! Taksa lam bawrhsawmna avangin kan khaihlak deuh na in hei nimin tahrik ni 25 February kha Aizawl mei mit loa a awm kum 133 na champha a lo ni miau si a. Aizawl Lammual ah ropui takin AMC huaihawtin kan lawm zo chiah a ni bawk a, tlema abul thum deuh atangin khawrh chhoh han tum chhin dawn i la. Khatia China Lungbangpui atanga kan pipu te rawn tlanchhia a, thlang rawn tla zel kha Chindwin lui kam an lo thlen chuan anthlamuang ta aniang, bawp thluangin an thu ngam ta kha a nia. Chhungkaw hrang hrang te chu a hrangin an lo inbawk ta zel a, nikhua a lo rei zela tlang hranga awm te chu an tual thu a lo chhe ta fo a. An ran vulh vawk leh sial lu an kawtkai a an tar te chu an in vuak thlak sak a, tlang hranga awm te chu an lo in mihran chho ta zel a. 'Seipui khur' an tih hmuna awm te chuan eipui chhuakin ti in an sam tukhum ah an zial a. Tin, tlang danga inkhuar te chuan an chhip leh an chal chungah sam an zial thung a. (thuang hnih angin an inthen ta a nih chu)

Tukhuma sam zial ho chuan chal chunga sam zial ho chu hrum zial 'Pawih' an ti mai a. Tin, chhip lama sam zial ho chuan tukhuma sam zial ho chu 'Hmarh' an ti thung a. Heng hunlai hi chhut rilmi ho chuan kum 1450 atanga kum 1550 vel angin an chhut a, tunlai Mizo hnam hming kan tih ang hi a la piang lo. Helai ram a lo awm hmasa 'Kawl' ho chuan China mi tiin 'CHIN' tiin an lo ko mai bawk nen. Mahse, an mahni chuan China a an awm lai atanga an mahni in hriat dan 'Mitzao' / 'Mizo' tih chu an vawng nung hram hram a.

Chutia thuang hnihte an indo chhoh zel takah chuan chhipa sam zial ho chuan 'Kawl' ho hnen atangin Meithal an nei ta a. (Silai hi Europe ah kum 1500 ah siam chhuah a ni a) Tukhum lama samzial ho ralveng chu an sai let tawp zel mai a, an ni lahin mak an ti, a ngaihna an hrelo thin khawp mai. Lam kal in tirin khaw daifem a hmeithai chu an va zawt a, a ni lah chuan "Phung a tia eng ka silai loh" a lo ti ve mai a, heta tang hian 'Silai' tih hming hi kan lo nei tan ta a ni. Tin "Phung" tih pawh chu enge tih hriat loh mihring te ti hlum thei hlauhawm tak sawi nan an lo hmang ta zel a, nau tap thlem nan "chu Phung a lo kal dawn a nia, bang rawh tap tawh suh" tiin nau tih mutna tawngkam lar tak a ni chho ta zel a nih hi.

Seipui khura mi te leh an behbawm ho chu dawih zawk chan changlo theilo an nih takah chuan thlang an lo tla zel a. Hrum zial ho chhiah khawn phakloh tura ngaiin kum AD 1700 khan Tiau Lui rawn kanin, Selesih Sangsarih khua an din a. He khua hian Lal 7 ngawt a nei a, khawkhat tia sawi tur ni mahse Lal hrang hrang te chu an in bawk hrang thliah a. Selesih khaw bawh pawh hi a zau hle a ni, heta Lal ropui ber pawl Lalluia chuan thlang tla zelin Sialsuk tlang a lo thleng a. Lalluia chuan a tupa rorum tak Lalsavunga chu Bel rawh mual nei hrang turin a indan tir a, Lalsavunga chuan tuna Aizawl tlang hi a luah ta a ni. Lalsavunga hian Aizawl tlang a thut dawn hian tlang ruam rai lai Aichhia /Aidu suak hmun chu hmingah chawiin 'AIZAWL' tih hi a khaw hmingah a phuah a nih ngei a rinawm. Lalsavunga hi helai hmunah hian kum sawm zet a awm a (1810 - 1820) Lalsavunga fanu chu tunlai a Mizo Lalnu ropui kan hriat lar tak, a lal ram humhim nan a British hnena a inpek duhloh vangin Kumpinu in a man a, Chitagong Jail-ah a tantir a, Lal ram tana thih chilh ta 'Lalnu Ropuiliani' kha a ni.

Lalsavunga hian Aizawl a chhuahsan hnu hian Suakpuilala fapa Thanruma chuan kum sawm vel bawk Aizawl hi a thut ve leh a. Thanruman Aizawl a chhuahsan lai chuan Vailian chuan Aizawl chu kum 1890 ah rawn luah tan in, Mizorama Kumpinu hmunpui ah Aizawl chu an siam ta a ni. Hetih lai hian Mizo Lal te chu Kumpinu thuhnuai ah an la awm meuh lo a, sipai za hotu chu W.W Dally a ni a. Mizo Lal te chu chah khawmin Mizo Lal te chuan Pasaltha sang rual an rawn khawm a, British/Kumpinu chuan sipai ralthuam famkim a inthuam 400 zet nen Mizo Lal te chu a lo hmachhawn bawk a. Heta British sipai leh Mizo pasaltha in zarpharha an in epna chu tuna 'Millenium Center' chung zawn chho mual hi a ni a. Chulai hmun chu Mizo ten "Zarkawt" tiin an sawizui ta zel a, Aizawla veng hming hmasa ber a ni awm e.

Mizo Lal te leh British aiawh te chuan tlawm zawk nih an duhlo ve ve a, an inrem thei lawk lo a. Capt. Brown-a hmang chuan remna Saui an tan thei ta hram a, he remna saui tan hnu reilo te ah Capt. Brown Aizawl kulh atanga Changsil pana sakawr chungchuang chu Mizo Pasaltha remna Saui tanna a tel velo ten an lo kap a. Thilo a ruangin Changsil kulh a thleng hram a, reilo te ah a hliam chu a thih pui ta kha nia. Pipu ten remna Saui an tan dan hi han sawifiah lawk ila- inrem lo te kha an hotu te khan ui nghawngah an zai a, ui ka kha vanlam hawiin an keu ang a, zu an chhung lut a, a nghawng an zaina a zu lo chhuak chu no ah an dawh a, "he kan inremna Saui tan hi ka bawhchhia a nih chuan hei hian ka thin deng chhe rawh se" ti a an chham zawh ah no a zu chu in remlo te khan an in ve ve ta thin a ni. (Pi leh Pu te khan ZU hian thin a khawih chhe ber thin tih te kha an lo hre daih tawh a lo ni.)

Kan Aizawl khawpui hi NE a khawpui te zinga thang chak ber a tih theih hial a ni ta, kawng hrang hrangin Aizawl hi a thang ti ila kan sawi sual awm lo e. Uar deuh taka sawi phei chuan kan hla phuah thiam Rokunga pawhin "Vanram leh Tripura (Reng) Lal In a tehkhin na kha a la reilo hle a nih kha. Kan pi leh pu te pawhin Silchar kha ropui tiin hahip a an sawi thin kha a nia. Keini ang duang pawn kan hre phak a nih kha maw. Tun dinhmunah chuan mihring pawh nuai 4 zet chu he khawpui ah hian kan cheng mek a, phak ang tawkin khawpui tih changtlun nan hmalak ni mek zelin hmuh theihin a thang a. Phai ram zin ngai kher tawh lo a he khawpuia tih ve mai theih leh lei ve mai theih tam tak a awm tawh a ni. 

Aizawl khawpui huam chhung ah hian veng hrang hrang Za chuang kan awm mek bawk a, Kristian Biak In hrang hrang pawh veng tin ah pahnih pathum a awm thluah a, keini a cheng mek ten ngaia kan neih kan khawpui nun zia te hi a la hre thang lo tan chuan hahip a sawi tur pawh a awm nual ngei ang. Tin, kan sawi hmaih loh tur chu Aizawl boruak that zia hi a ni bawk awm e, khawvel hmun hrang hranga Zo hnahthlak te tana Jerusalem anga ngaih hiala an sawi hetiang khawpui kan nei hi chung Pathiann remruat a ni ngei ang.

Latest News & Chhiar Hlawh