DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Chhiartu Chanchin : Hnam ropuite u, tho r’u le
Zirsangkima - Oct 31, 2021

Zawi tê-in a tawng sep sep thin a; a phun niah niah thin. Mahse, a thu sawi ngaithlatute hnênah chuan ring deuhin thu a sawi thung! Chu chu tun tuma kan lehkhabu thlìr tùr, ‘Chhiartu Chanchin: Hnam Ropuite u, Tho R'u Le’ tih lehkhabu ziaktu Lalhruaitluanga Chawngte tawng dàn leh mite thinlunga thu a sawi dàn a ni. A inang lo ngawt mai.

A tawng dân ang chiah hian thu a ziak thin lehzêl a! A muang ban charh mai. Tlar tam chhiar hmaa kan chhiar zawh chiah tlar chhiar nawn ngai ang chi kha a tlar dul a. Phêk 95 leka chhah, a len zawng pawh buthlep (booklet, 1/4 crown size) an tih ang chauh hi a ni. Mahse, chhah tha hi ka’n ti lîng lêng khawp a! Ka keu a, ka keu ka keu a; ka keu zawh hnuah pawh a zo thei lo—rilru lamah ka keu zui zêl ka tihna a nih chu.

A zira zir chhuak ve lo nafam chuan lehkhabu thlìrna ziah hi ka tím fo. Tûn tumah pawh hian mite lehkhabu ‘review’ anga ziah ka tum hran law; a technical leh a critical review lam ziah pawh ka thiam lo a, ka hmuh dàn ka sawi mai dáwn a ni.

Lalhruaitluanga Chawngte lehkhabu pathumna ‘Chhiartu Chanchin: Hnam Ropuite u, Tho R’u Le’ tih hi article hrang hrang 26 dah khâwmna a ni a. Samaritan Printer kut chhuak niin Rs 150/- man a ni. Lehkhabu hlutna chhiar thiam lo tán chuan chhiar hma hawta ‘A man a to!’ tih awl tùr chî a ni maithei; mahse, he lehkhabu pan tak anga lang hi, a man leh a mukna, a hlutna hi bûk dun rálah chuan, a man hi a kãng vá vá ang!

Covid-19 hri lèn laia a thu ziah 26 te hian thupui pawh an nei chuang lo—bung nambar zât chiah an nei! Hming neihtír se ka ti hlawm ngawt mai. Thu ziak chapo lo tak, Zopa tìtî, thuhnuairawlh tak chunga kan hnam hmel thatzia tàr lanna thu ziak vek an ni a. Zonunzemawi, tlàwmngaihna, huaisenna, mi dang tána nun hlanna lam hawi deuh vek an ni. “…chûng chu kan thlahtute an ni e,” tih leh “Mizo a ni alãwm!” tih te chu a thu ziak tlángkawmna an ni zêl tiin a sawi theih bawk ang.

A thu ziah hrang hrangah hian Indopui pakhatna leh pahnihnaa Mizo tlangval, British sipai rál dopuitute chanchinin hmun a luah tam ber a, article pariat a chuang. Rambuai leh tàm kan tawrh chanchin thu ziak panga awmin Covid-19 lam hawi article pathum, 1971-a India leh Pakistan indo tuma Mizo tlangvál chanchinin hmun hnih changin a dang zawng chu mi mal chanchin tàr lanna leh indona lam thil tho an ni.

Mi mal hming tár langa bung khat luahtute chu, Taitesena, Khuangchera, SBI hotu lú Pradip Kumar Sen, Pu Dothawnga, Lt Col Kapchungnunga te an ni a; anni bâkah hian mi hrang hrang, hun hrang hranga mi, mimal taka an chanchin a ziahna pawh a chunga kan then (indopui chanchin, covid-19, rambuai leh tàm, adt.)-ah te khian a ther fur bawk.

Fuh tih êm êm mai ka nei a: Mizoten kan thil tawn tawha hun harsa ber tih hial tùr, rambuai leh tàm kan tawrh hun laia hnam inhmangaih kan nihzia hmangin lehkhabu a hawng a. “…mi dangte ngaihtuah leh ngaihsak thin hnam kan ni; mi dangte thatna tura tuar huam thin hnam kan ni; kan inlungrual a, kan induhsak bawk. Chu chu thlahtute atanga kan nihna a ni,” (p. 3) tia bul tanin vawiina harsatna kan tawh mék, Covid-19 hri lèn laia thil thleng, CT Ramnunmawii chanchin hmangin a tãwp a khàr a. “Kei chuan he hnam hmel hi tha ka la ti reng a…” a ti a. CT-i thu sawi, “Eng nge thil awmzia? Eng nge a ropui vakna? Mihringin a mihringpui chunga a tih tur thil pangngai a ni mai lo'm ni?” (p. 95) tih chu lehkhabu khãr nána a tawngkam hman a ni.

Chûng chu an ni, he lehkhabu bul leh a tàwp inkára thu awm zawng zawng thu pai chu!

Hun harsaah pawh, hmun harsaah pawh, Mizo te mawizia Lalhruaitluanga Chawngte hian min fah mawlh mawlh a; chu chu hnam dangte paw’n an hmuh hmaih lohzia mai ni loa mak an tih zâwk thin thu chu sawi nuam a ti a, duh pawh a duhthawh hle. Vai sipai officer pakhat a sawi pawh kha, “Mizo tlangval chu ni se,” a ti alãwm, “ ‘A ngai lo e, ka lawm e,’ a ti ang, a ti khawp ang, a ti tur a ni, a ti tur a ni ringawt,” (p. 8) a ti lawm lawm mai!

He lehkhabuah hian kan thlahtute màwlna lam thu ziak chhun han pakhat mah a chuang lo mai ni loin, vawiina awm mêk, keini thlah lo la awm leh zêl tùrte pawh an la mawi zêl a rin thu a sawi bawrh bawrh zâwk a. Taitesena tlàwmngaihzia a sawina hian thu tam tak a sawiin ka hre bawk. Han lâk chhuahsak leh lawk ila, “…chu rilru chu Taitesena hmuhchhuah leh chin chhuah a ni lo a, an thlahtute atanga an rilru puthmang, thang leh thar zelte hnena an hlan chhawn, chutianga an inhlan chhawn zelnaa Taitesena rilru pawh thleng ta a ni,” (p. 14) a tih hian, keini thangtharte rilru pawh hi a thleng zêl ang tih beiseina min siam nasa hle a ni.

Kan thlahtute mawina, hun harsa leh hun raltit lai pawha rilru dik leh chhawm nun tlâk an put zia, an lo huaisen zia, lu chhum bán chhum an lo inhuam zia, mi dang tána an lo inpêk zia, Pathian ringtu tha an lo nih zia leh Zonunzemawi awmze dik tak chu, he lehkhabuah hian a inphan chhuak chiat a. Chûng chu nupui neih hma hawta ‘pu’ nihna an puttir sek, (Pu) Hruaitea hian Mizo tawng mawi leh chhiar nuam takin a rawn ziak chhuak a. He lehkhabu nei ve lo, Mizo chhúngkua nih ve ringawt pawh a zahthlâk hial zâwkin ka ring hial!

Latest News & Chhiar Hlawh