DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Comorbid Diseases neite Covid-19 lakah an derthawng bik
Dr. Chawnglungmuana - Sep 05, 2021

Covid-19 leng chuan kum 2020 leh 2021 hun tam zawk min chenchilh a, kan nunphung a tibuai nasa hle a, engchen nge a daih dawn, engtik nge a reh ang kan la sawi thei hek lo. Khawvel mi thiamte’n nasa takin an zir reng a, a invenna vaccine nise zirchianna a la kal mek reng bawk a, a enkawl dan nise kan la hmu chhuak fuh tawk hlei thei lo. A hmaa damdawi kan lo hman te kha a tangkai leh tawh lo, damdawi thar an hmang mek, chu pawh chuan mi zawng zawng a veng chuang lo tih velte chu kan hriat theih chin zel a ni mai. Kan state-ah thihpui kan pung ve tial tial a, kan sum dinhmunin a zir lovin hmunhma leh thawktu lamah indaih lohna nasa tak awm mah se kan vanneih a siamin kan enkawl zawh loh khawp kan la dawngsawng lo hram hram zel. Kumin a vanglai chhoa Delhi vela trolley-a thi ta tawp mai te, oxygen mamawh zat hmuh zawh loh vanga enkawlna dawng mumal lova thi ta tawp tawpte ang kha kan la tawng em lo va, a vanneihthlak letling. Ruahmanna siamtu kan sawrkar pawh fak an phu ka ti.

Tun tumah hian he Covid-19 natna leh natna benvawn neite an derthawn bik dan te leh, chuta tanga kan zir tur pawimawh nia ka hriatte lo thailan ka tum dawn a ni. Kan hriat tawh angin he hrileng kai zinga 80% aia tam mah chuan insawiselna nei lovin an pal dam a ni tih kan hmu a. A bik takin thalai leh naupangten an tuar chak bik a ni tih pawh a hriat theih. Hri kai serious zual ta zingah erawh kum upa lam leh emaw natna benvawn lo nei sate chu an tam hle a ni tih ZMC data atangin a hriat theih bawk. Nau paite pawh an derthawng hma hle a, enkawlna an dawn hma loh phei chuan an serious duh hle bawk; chutiang avang chuan an neih hun hmaa neihtir an awm nual reng a ni. Zirchianna pakhat ah chuan natna benvawn (Comorbid diseases)  zunthlum, thisen sang, lung leh chuap lam natna nei sa, transplant patient (kal, thin thlak etc), cancer chemotherapy la lai (emaw la tawh te pawh an tel ang), leh immunity chak lo, HIV+ te leh natna dang benvawn nei hrim hrim te hi Covid-19 an kai hma bik tih an hmuh dan a ni a, kum upa an nih phei chuan thihna a thlen duh zual bik an ti bawk.

IMA-ten 4C leh Home Isolation a enkawlte kan vil a, kan case hrang hrangte kan sawiho thin a. Chung case hrang hrangte atanga a lan danah chuan kum upa pawh ni kher lovah natna benvawn, a bikin zunthlum, thisen sang leh lung/chuap tha lo, inhre si lo kan lo tam viau mai. Chu tak chu ka rawn ziah tum hi a ni. Heng natna te hi Non-Communicable diseases tiin an khaikhawm thin a. Mahni hriselna inchik ngai lo, in checkup ngai lo, ei leh in lam uluk chuang si lo, taksa sawizawi tha lo, zuk leh hmuam leh ruihtheih lam inthlahdah si hi kan tam tih a hriat hle. Covid kher lo pawh hi hri leng dang a lo thleng leh thei reng. Hri leng reng reng hian taksa chak lo zualte a zuam duh bik hle a; chuvangin, hri leng laka kan inven theihna leh kan invenna atana kan lo inbuatsaih lawk theih chu mahni hriselna tihmasawn zawnga hmalak hi a ni.

Sa leh mawm lam chi te, fastfood te chenin kan uar hle ta mai. Kawng sirah an zuar thleh thluah a, a tam zawk chu tel mawm a kan an ni a, thau (fats) tamna chi a ni fur awm e. Hengte hi kan ei nasat bakah kan chhungkaw chawhmehah pawh sa tel lova chaw ei ngai mang lote hi kan lo tam hle tih a hriat. Lockdown an han thlahdul deuh hlek a, chawhmeh zawrhna reng rengah physical/social distancing kan zawm theih lohna chu sa zawrhna a ni deuh zel. Kan ei in reng reng balance tura kan taksa a chet tam a pawimawh a, kan che tlem leh lawi bawk si a. Lirthei kan intihhmuh a, kein kan kal tlem a (thingtlang lamah pawh ke-a kal phak tur angah lirthei kan hmang deuh zel ta mai), kan taksa kan sawizawi peih bawk si lo va, thau (overweight) kan tam phah em em mai a ni.

Thluaka thisen put (Cerebrovascular accidents - Stroke tia kan sawi mai) te, lung banga thisen zam block vanga Heart Attack neite hi kum upa lam neih tura kan lo zir fo thin kha tunah chuan naupang tete-in an nei ta mai a, thih phah pawh an tam ta hle. Zuk leh hmuam kan inthlahdah a, zu leh ruihtheih dang kan khawih nasa bawk si nen, kan hnam hi kan hrisel lo riau a ni tih hi a chiang reng mai. Chuvangin, heng natna benvawn nei lo tura kan fimkhur a, ei leh in kan uluk a, zuk leh hmuam insum, ruihtheih thil khawih loh/tlem leh, taksa sawizawi tam, ke a kal tam, lirthei a chuan tlem bakah, mahni in-checkup fo nachang hriatte hi kan hnam nunphung a kan neih a pawimawh hle. Kan senior doctor-te Japan-a training kal thusawi ka hriat reng chu Japanese kan han hmuh zingah thau kan hmu lo, kein an kal tam em em bawk a, an kawng kal an thatchhe ve hek lo an tih hi a ni. Hnam nunphung ah an nei nghet tawh a nih hmel. Keini pawh hian i inzir thar leh teh ang u. Hri leng laka kan him zel nan pawh a pawimawh tawpkhawk a ni.

Latest News & Chhiar Hlawh