Tunhma deuh khan kan Chief Minister zahawm tak hian ‘mawl thau’ a sawi thin a. Tawngkam nalh ngeiawm ang reng tak, rilru la riau leh chhinchhiah awl fu si sawi chhuah hi a thiam riau a! Kha thu a sawi uar viau thin lai khan thau kha mawl vang a ni ang tih ka ngaihtuah ngai lo. Kum 20 hnuah hian min zirtir a tum kha ka hrethiam ta chauh pek a nih hi! Thau hi a chhan hrang hrang awm thei ve tho mahse fin vanga thau chu an tlem khawp ang tih hi ka ngaihtuah ta a ni!
%%%%%%%%%
Mawl thau
Kan u pakhatin ‘typical mizo nu pian’ a sawi atangin ka chik ve tan a. Thau dulkiar tawi si hi an lo tam khawm mai! An nulat lai chuan an nalh ve hlawm khawp ang maw le. Mizo pa dulkiar lah kan tam khawp bawk. Mahni nulat tlangval lai theuh thlalak han en let ila, kan lo cher nalh zaih hlawm! Kan hun hman engemaw lai khan kan lo ‘mawl’ hman tak reng emaw ni chu le?
Nupui pasal neih hi thauna a ni awm mange tih turin nulat tlangval laia cher chhe ve tete pawh kha kan khal viau ta tlat zel a. Nupui neih leh neih loh lam erawh a lo ni ngawt lem lo. Kum 25 leh 44 inkar hi rih belh hunlai a lo ni ve reng zawk a. Hemi hun chhung hian mipa kg 4-in, hmeichhia kg 7 velin an rihbelh tlangpui a lo nia! Chumi hun leh nupui pasal neih hun a lo inrual a, nau pai rai chuam leh inthlahdah zui te, patling nun hlim leh thatchhiat han inpawlh chho vel hi kan thau belh ta vak mai thin a ni ta ber ang! ‘Hetiang kum rual hi thau duh lai a ni a, in uluk zual tur a ni,’ tih lam ngaihtuah thleng loa ‘mawl’ kan lo tam a ni awm tak e!
“I thauin i hmeltha zawk, i zahawm zawk daih,” tiin nupui ten min han fuihpawrh ale! Pate bawk si, cher bawk si, hmelchhe bawk si nih ai chuan ‘thau zahawm hmeltha zawk hret’ nih chakin thatchhiat leh ei tui kan han zir ta hlawm a, pate thau dulkiar kan chhuak ta ruih hlawm a nih awm hi! Thau dulkiar zahawma hriatna kha mawlna chi khat a ni ve tho bawk alawm!
Chutih laiin kan CM-in a zilh fin hman ho chu an la nalh zaih hlawm! Pi Rii reng a nalh rei tawh mai! Kan thiannu pakhat chu chaw ei khawm nikhua hian chaw ei kham velah a thu mai duh lo a, “Pi Rii’n a phal lo,” zuk tia! Nalh zaih reng tur leh hrisel tur hian in uluk leh taimak a lo ngai khawp mai.
Kan thatchhiatna hi kan thaupui nasa khawp hlawm ang. Ni tla van vuaia hna hram thawk kan tlem ta a, awmhmun rawt hna thawkin kan thu milian ta hlawm a, a thlantla zawnga chet leh insawizawi kan peih si lo. ‘Ei tur tuihnai te kan ei ve theih nan alawm hna kan thawh,’ tiin kan incho phur a, ‘Mihring chin hriat a ni lo, puar phawt a tha’ tiin kan bar ta tun tun hlawm mai si a, thau lo chi kan ni lo alawm! Kan thahrui leh chakna hmanchhuah aia kan ei in luh a tam zawk hian taksaah thau a inchhekkhawl a, kan lo thau ta a ni mai reng si a.
Mahni san zawng mila rih hi a tha. Cher chhe zawr lutuk a tha lo ang chiahin thau mum kiar lutuk hi a tha lo. A mawi tawk leh hrisel tawk hi a awm. Mipa hrisel pangngaiah chuan an taksa pumpui rihna atanga zaa 18 vel hi thau a ni a, hmeichhiaah chuan 25% vel a ni thung an ti.
Taksa phut mawi tawk rih zawng teh nana an hman lar tak chu Body Mass Index (BMI) hi a ni. BMI chhut dan chu : Mahni buk rih zawng (Kg) kha, mahni san zawng (metre) square-a sem tur a ni. Entirna : I rih zawng kha Kg 80, i san zawng chu metre 1.7 ni se, BMI = 80 / 1.7x1.7 = 27.68 a lo chhuak ang. BMI 20 – 25 Kg/m2 inkar hi rih zawng duhthusam a ni. BMI 25 – 27 chu thau, 27 aia chung chu thau viau tawh, BMI 30 aia tam phei chu thau uchuak tawh a ni an ti. Kan CM-in ‘Mawl thau’ a tih kha a ni tawh mai thei!
Han inbuk la, i san zawng kha han hlam duai duai la, han chhut chhin teh! I lo ‘mawl thau’ ve reng tawh lo maw?