Chhúngten min tih luih tlat avàngin, mi dang nèna innei tùra min tihna kohhran lehkha, Biak inah an tár tih, ka Tawihpa (bialpa) nèna kan hriat meuh chuan kan thin a khei dùn zar mai. ‘Tu nèna in inneihna tùr lehkha nge maw an lo tàr chu le!?’ tiin min zâwt nghal var a. A hmélah làwmna hmél hmuh tùr a awm tawh lo!

Kei chuan, ‘Aw, ka pí leh púten min neih luihtír an tum, Thakthing véng tlangvál, British sipaia tang lai ka tih kha maw le,’ tiin hnuai lam bih chungin ka chháng zawi sap. ‘I zui duh em ni? I zui tawp lo ang. Hawh teh, lehkha chu i zuk pawtthla teh ang!’ a ti ta vut mai. Ka hnial ngam lo! Hnial pawh ka tum lo! Kohhran lehkha meuh han pawh thlâk chu—a pa, kan khaw lal thinrim dàn tùr pawh ka hre thiam pha ve vek. Mahse, hmangaih loh kianga kumkhuaa siang làwi ai chuan lehkha pawh thlâk chu ngam lo thei ka ni lo—kan zuk pawt thla ta a nih kha!

Mahni chanchin tlém han insawi lawk ila. Kei hi, kum nga mi vêl ka nihin ka pa’n min boralsan a. Ka nu hian pasal dang min ûmsan leh avàngin Venghluiah ka pi leh puten min enkawl sei lian a. Ka Tawihpa hi, unau sawm zínga a upa ber dawttu a ni thung. Ani hi kei aia kum hnih chè chê-a upa a ni. Inthenawm hnai tê kan nih avàngin naupan têt lai atanga sikulah leh tual laiah pawh, inkawm chawt, inthlah ngai meuh lo kan ni.

Kum 17 mi, pasal nei rual ka lo nih ve meuh chuan ka pí leh púte chuan, lal fapa kawm renga a nupui hial han nih chu, kei fahrah tán chuan vàna rah ang hialin an ngai a; namén loin min khap hial rêng a ni.

Hetih lai hian ka Tawihpa nu lah chuan a fapa nupui atán chuan, lal dang fanu a melh ve reng thu a lo chhâk chhuak ve sek mai bawk a ni àwm a. Ka tán chuan lal mo nih chu, lal chhúngkaw tán leh kan tán pawha lei leh vàn ang hlauh a ni ang! Chûng zawng zawng pawh chu dáwn pha lo ka ni bîk lo.

Ka hma-khaw ngai chung leh ka khawsak nawm zâwk nán tiin, ka pí chuan ka pasal atán, British sipaia tang lai, Aizawla chhuti rawn hmang zâwk chu an lo be fel diam tawh chu lo niin! Chu chu alãwm ka sawi—kohhran lehkha an tàrna chhana pawh chu. Ka pí leh púte leh ka Tawihpa nu lamte chuan inneih lohtír dàn an zawng ta ngar ngar a; inhmu thei lo tùra, phaia min thawn bo chu an tum dàn ber pawh a ni ang chu. An thiltih dàn hi—Mizo dànah chuan  a àwm lo hran lo pawh a ni thei e; mahse, hmangaihna mitah chuan pawm theih a ni lul si lo!

Chhúngte thu hnial thei ta lo ve ve chu, British sipaia tang, inneih zawh ruala vai rama hãw mai tùrte inah chuan ka láwi ta a nih chu! Mizo dànin kan inkutsuih ta rup mai! Hetih lai hian ka Tawihpa chu, lèn lai chán intiin a lo tliak ve hnâwp ngei ang le! Inneih lawm nán thingpui thlumte leh chhang bante pawh an sem ve a. Mipui chu, kei min lo làwm chuan an zai an zai ta mai a; an zai tui ta ngang mai—an zai tlaivár ta hial! Chumi tûk chuan ka pasal nèn, phai lamah kan thang bo tawh dáwn a ni.

Hetih lai hian ka laizáwnnu, ka chhang chiah Lallàwmi chu ka làwina Thakthinga ka kiangah a awm ve tlat a. Ani chuan a thian dangte punin ka thawmhnaw chu min lo fùnsak diam a. A tûk khuantevîkah, sipai truck-in phai lam panin kan kal ta a.

Lallawmi chuan, mo làwma zan khuaa mipui an zài tlaivàr avàng chuan, keini nupa tuak tharte chu kan la mu dùn miah lo tih a hre ve khiau mai si a le! Làwmi vêk chu a ranga rangin ka Tawihpa kiangah a tlàn nghâl hi a lo ni a. Ani chuan ka pasal thar nèna kan la mut dun loh thu chu phùr êm êm mai hian a va hrilh ta chu niin!

Mahse, keini lah, sipai truck full load-in kan tlan vut vut tawh mai si. Chu truck-a chuang ve passenger dang—Zosap missionary tlém tê-te, sipai chhuti hmang zo ve tho te leh vai ram pan tùr, mi dang rêng rêng chu ka ngaihtuah thei lo. Durtlang kan pèl chho, Sihphír kan thlen lai te chuan, ka rilruah tu dang rêng an lang thei lo—Venghlui tlangvál ka kalsan tâk tih loh kha chu!

Kan vànneih asiam nge ni dáwn, Neihbawih daiah kan truck chu a chhe ta hlauh mai le! Passenger chu kan chhuk dial a, tih tùr bîk nei loa kan awm mai mai lai tak chuan ka hming lam rî ka hre ta. Chu lam chu ka chhàwn vat a. Zawi tê hian, ‘Khu lai kãwiah khuan i chhúngten an hmu duh che a,’ min ti a; mak ka ti khawp mai! Chu laiah chhúngte ka nei si lo a! 

Ka zu chhuk chu—tu dang ni loin, ka naupan lai atã tawh, dam chhúnga ka tána ka roh tlat tawh, ka Tawihpa ngei mai chu, a thirsakawr kiangah a lo ding vàng chu niin!

Ka hamhaih lutuk chuan sawi tùr ber pawh ka hre lo. Ani chuan, ‘I duh lo chung em ni an kaltír che?’ tiin min zâwt a. Kei chuan, ‘Aw ni e. Ka kal lo thei si lo a, ka kal ta mai a nih kha,’ ka ti a. Ani chuan, ‘A nih leh hàwn leh i duh em?’ min ti zui zat. Ka dam chhúng zawngin chu zawhna tluka chhàn châk chu ka la nei ngai lo—‘Aw, duh lutuk e!’ ka va’n ti chiang tak êm! Chu vêleh, a thîrsakawr hnunga chuan chu ka rual a. Ka bungrua lam ka ngaihsak tawh lo—ka kalsan vang vang mai! A chhan chu, he thirsakawra min phurtu hi ka kalsan leh ang tih ka hlauh êm vàng a ni.

Kawng tluan chuan, min rawn ûm dàn chu a sawi ta a:

‘Nimin lama mo làwm an zai tlaivár tih ka hriat rual khán, mawng vawm bá pawh sawi hman loin, ka thil tih laklawh lai—kan sèrthlum kûng tang ro ka thliah lai chhunzawm chu sawi loh, ka thianpa Rokhûma thirsakawrin—nang, ka hmangaih ber, phai lam pana truck-a an phurh chhuah che kha ka rawn ûm ta che a nih chu—Venghlui atangin!

‘Eng chen nge in tlàn tawh ang a, khawi khua nge in thlen tawh ang, tih lam ngaihtuah hun a ni lo—tha tàwp chhuah reng chungin, hmangaihna chuan ka rawn ûm che a ni zâwk,’ tiin.

Ka Tawihpa chuan Durtlanga ka pí chhúngte inah min dah a. A zàn là là paw’n a thianpa nèn an lo léng leh nghe nghe. Ni li chhúng Durtlangah ka awm a. A hnua kan in lama rei lo tê ka awm leh zet hnuin Thakthing bazaar dàwrkai lian Pu Zakûnga chuan, ‘Dári, ka dàwr min lo nghahsak ta che,’ min ti hlauh a; a hnêna awmin a dàwr chu ka nghâk ta a.

Hetih lai hi ka Tawihpa nèna kan hun harsat lai a ni nawn leh! A chhan chu khawtlángah sawi kan kai si; ani lal fapa a ni si! Chu achhapah, kan inneih theih nána a nu leh pate rilru hmin hun nghah a ngai bawk si nèn.

Mahse, vànneihthlâk deuh maiin, kum 1948 fùr lai khán, ka Tawihpa, KC Lalvunga leh, Durtlanga ni li ka awm laia a rawn hruai, a thianpa, J Malsawma te chuan Matric an pass hlauh mai a. Guwahati-a Cotton College-ah college an zuk kal leh tê tê a. Hemi kum vêka vai puja hmanga a rawn hàw lai, September thla ni 5 khán, Pastor Thanga’n Pathian hmaah kut min insuihtír ta a. Zikpuii Pa leh Zikpuii nu chanchin chu a intan dáwn ta a nih chu!

[NB: Pu KC Lalvunga (Zikpuii Pa) leh Pi Darhmingthangi (Zikpuii nu) te chanchin hi kan hre tawh maithei e. Heti hian, thudik awmsa zúlzuiin, a chhiartuten an ngaihven phah law maw, tiin, thawnthu tawi angreng deuhin ka rawn ziak a ni e.
    Tin, ka thu lâkna hi ‘Tuihna – KC Lalvunga atanga lo pût (Inspiration from KC Lalvung’ tiha mi, Familia Laltansanga’n Meichher, June 2023-a a ziah atanga lâk a ni e.]