INNGAIHHLUT TAWKA LIAMA INNGAIHLU LO VIN
Mi pangngai chin chuan mahni tawkah tangkaina leh pawimawhna mual kan nei vek mai. Chutih rualin kan tangkaina mual pawh ni raw sek sek, a loa luatin kan tangkaina leh pawimawhna aia sang daihin kan in dah pawimawh palh thei. Pawl tana mi tangkai tak, akul ataia inhmang thin pawh ni ila chawlh hun, inthiar fihlim hun kan hriat fo a pawimawh. Mi thenkhat chu ‘ka ta’ ti khawpin eng pawlah emaw ber an in hmang a, an telna chuan pawl chu ngaihtuah awm dawn riauin an hre thin. Mahse, an inhmuh dan ang ngawt kha a ni lo fo thin. A lehlamah chuan tangkai viaua an inhriat lai khan pawl thanmawh bawk, hmasawnna daltu lian tak pawh an ni zawk daih thei.
Tin, kan inngaihhlut ang ai hian chuti takin mi dang hian min ngaihlu lo. Mitin hian mahni kan inngai pawimawh ber theuh a, mahni kan inngaihlu ber thin. Veng thenawma mitthi ai chuan kan mawng khawihli pawhin kan rilru a luah fe zawk thin. Pa pakhat pawhin atia lawm, “Rei tak kan han zin bo ve bawk a, kan thian tha, min ngai ve deuh tura kan ngaih te pawhin kan zin bo thu an lo hre hlek lo a, ka lo pawimawh lo hle mai” a ti a. Mahni hi indah pawimawh viau thin mah ila, kan tello hian khawvel hi a vir ngaiin a vir reng a, kan tello hian mite hi an lo tlei thei khawp tho mai. Chuvangin tirhkoh Paula tawngkam takin tumah hi inngaihhlut tawk aliamin inngaihlu lo ila, khawvel chu a nuam a ni mai. Inngaihhlut tawk aliama kan inngaihlut hian mahni kan inbum mai a ni.
GB Pant-a Union Home Minister a nih laiin a enkawl home ministry-a IAS officer fel tak mai chu department dangah an sawn dawn a, ministry-a hnathawkte chuan chu IAS officer fel tak leh hna thiam tak chu hmun danga sawn lo turin an pu chu an ngen chiam a, ani ber a awm loh chuan Home ministry hnathawh pawhin tuar hle tur angin an sawi bawk a. GB Pant chuan eng danga chhang ta lo chuan, “Hetiang mi fel chungchuanga kan ngaih te pawh hi thlanmualah an thlan lung hmuh tur a tam tawh mai” a ti a ni. (M Lalmanzuala, ‘Nghet taka ding zelin’ p-348) Mi fel leh mi tha pui pui, ram hruaitu ropui tak tak te pawhin mual an lo liam tawh thin, khawvel a buai phah lem lo. Tawng khawlo ni suh se, tuna kan ram Prime Minister pawh hi lungphu chawlin thi thut pawh nise chuti takin kan ram rorelna hian a buai phah lo ang. Mi dang mi thain an thlak leh mai ang a, reiloteah ram inrelbawlna chuan ngai a awh leh mai ang. Ram hruaitu ropuite thihna mah chuti a nih chuan nang leh kei hi a loa luata inngaihlu tur kan ni lo ve.
Chhungkaw inrelbawlnaah pawh hian a ni tho mai, fate ring thiam lo leh ring zo lo, thil zawng zawng mahni’na tih tum vek nu leh pa an awm thin. Hetiang nu leh pa hian tul lo takin mahni an inti hah thlawn mai a ni. Kan fate hi ring ngam ila, mawhphurna pe ngam ila, kan rin ngam phawt chuan rintlakah an chhuak mai ang. Chutiang ni loa thil zawng zawng tih kan tum a, inchhung sekrek khawih engkimah kan fate kan awl a, awmpuite kutah emaw kan dah tlat chuan kan fate chu an sawngnawi mai nak lohah. Thangtharte kan dem a, ‘Tunlai thalai nikhua loh zia hi, engmah tih tum lo, engmah thiam nei lo’ tia kan an bawrh bawrh lai hian dem tur tak chu a phena an nu leh pate hi an ni zawk fo thin. Kan fate hi a hunlaia kan kaihhruai loh a, mawhphurhna kan pek loh chuan an sawngnawi mai nak lohah.
Nu leh pa te hian kan kum a tam ang zela chhungkaw mawhphurhna kan sem zai thiam hret hret a, chhungkaw rorelnaah pawh inrawlh chin tawk kan neih thiam a pawimawh khawp mai. Pa ber nih vanga chhungkaw sum zawng zawng kawl tum vek mai te hi a fuh chiah lo. Chhungkaw pakhat pawhin an sa a, an chhungkaw sum zawng zawng chu an pa, tar tawh tak mai chuan a kawl tlat mai a, perek leina tur nen lam an dil zel a ngai a, a fate chuan buaithlak an ti khawp mai. A changin pa ber chuan pawisa a pe chhuak phal lo a, ‘Pawisa in hmang tam tawh, inren rawh u’ a ti thul. Tul loah a inti hah thlawn mai a ni. A fate, puitling vek tawh hnenah khan mawhphurhna leh sum hlan se, hahdam takin an chetla vel kha lo thir mai mai se a nun pawh a nuam zawk tur.
Midangte nena kan nunhonaah hian mi zai ngaih thiam te, mi ngaihdan leh duh dan ngaih pawimawh te hi zir thar zel i la, mi dangte rin zawh loh tlat te, mahni ngaihdan leh duhdan tih tlang tum ran mai te, kan duhdan leh ngaihdan ang diak diaka thil a kal loh avanga so san chiam mai te hi chin loh a tha khawp mai. Rilru hrehawmna kan tawrh tam tak hi a loa luata mahni kan inghaihhlut vang leh chhungrila chapona kan paipawn tlat vang a ni. I tello hian, ka tel lo hian chuti takin tu vak mah hi an buai chuang tlat lo.