Total lockdown lai a ni a, a tuate pawh kan hman tlâng hle a, mutna hun pawh kan ngah nangiang hlawm e. Hetih rual hian mut hun loa mut chînga zawngchhang ta pawh kan pun phah sawt ka ring. Mihring dam tha lai, hrisêl pangngai hun hman dân bawhpêl thaka khawsaa mut huna mut nachâng hre lo leh zîng kâr hmu hman ngai ta lo pawh kan pun belh ngei ang le. Hriam hrêk hrâwkin i’n sawi zui teh ang.

 ‘Tih tûr a awm chuang hlei nêm,’ tih chhuanlama hmanga mu reiho hi, chîk chîk mah la, hripui lên leh lên lohin an mut hun bî a tih buai ve miah lohte aiin, kawng hrang hrangah an lâktlâk loh zâwk ngei ngei ang. Lockdown lai mah ni se, zing kâra biak theih loh nutling patling, mi zahawm tak leh khawtlângin an chung en rawn ka hre ve lo. An lo awm palh a nih chuan ka en thin dân a sâng tawh hauh lo ang! Han bia ila, ‘Nizân ka meng rei lutuk a...’ an ti fur ang a; ‘Eng tiin?’ ti leh ila, hna tangkai an thawh vâng a ni lo deuh zêl. Kum upa lam leh dam lohna emaw zân mut theih loh benvawn nei emaw ni chuang si loa hetianga khawsak ngawt mai hi, kei chuan Siamtu’n mihring khawsak dân phung a rêl zah lohnaah ka ngai  … satliah lo a, Mizo nunphung zak miah loa hnuchhawn mêknaah ka ngai tlat! Mut hahchawlh nân a ni lo’m ni Pathianin zân hun hi a ruat? A nih leh, kan pi leh pute khan zîng thawh tlai chîng an ngaisâng ngai em? Chhûngte ruala chaw ei hman lo khawpa mu rei mi zahawm tak ka hre ngai lo a ni satliah lo a, chaw ei tûra kaih thawh chawp ngai ziah mi ngaihsânawm tak ka la hre ngai bawk hek lo!

Lockdown lai a nih avânga chhûngkaw khawsak phung—zing thawh leh mut hun, tûkthuan leh zanriah kîl hun thlâk ngawt pawh hi, mi chhûngkua ka sawi lo a, keini chuan kan duh ve lo. Tûna kan hman viau vâng ngawta khawsak phung kan thlâk ngawt chuan, a pangngaia khawsak leh kan harsat viau tawh dâwn tlat.

Zîng dâr 6.00 hmaa tho chhuak thin nu leh pa nih hi, fel vâng a ni lo a, nipui laia khawsak dân phung pangngai a ni zâwk. Chhûn khaw luma kan thawh peih loh hi zîng boruak thianghlim leh reh raih hnuaiah tam tak kan thawk hman. Kan fa, naupangho chu lo mut reitîr deuhin, dâr 7.00-ah kai tho ta pawh ni ila, tual hmun phiah, thutthleng leh dawhkân nawh fai, kan la thawhtîr hman vek tho. Zîng dâr 9-ah tûkthuan ei ta ila, chaw ei hunah chuan chaw châkin kan ril a tâm tlâng viau hman viau tawh ang. Thawh hlima chaw ei nghal tawp thin naupang ai chuan kan faten an ei tha fe zâwk ang; puitling paw’n. Chawhnu dar 1-ah chaw chhûn fâk ila; a kâra thingpui leh kamram dang eia in miah loin dâr 6:00–6:30 pm vêlah zanriah kîl leh ta ila. Chhûnah naupang lehkha zir hun, phone en hun bî, TV/movie en hun bîk siamsak ila. Zanah dâr 9 a rik chuan naupang mut a chhuak hman dêr tawh thin. Engati nge khawpuia chhûngkaw tam tak hian, he nunphung hi kan thlauhthlâk tâk ngawt mai le? Engati nge zâwm thei loa kan inngaih tlat mai aw? Kan thei lo a ni lo a, kan peih lo a ni zâwk lo maw?

Hun bi neia thil tih, ngaia neih hi naupang mai ni lo puitling tân pawh zirlai pawimawh a ni reng. Hripui lêng avânga zelthelna leh dâwngdahnate indelhbehtîra kan mu zawi reng a nih zawngin, hri rêm hunah zîng tho hmaa nunphung pangngaia nungte hian min la delh bet ve dâwn khawp a nia. Tûnah kan hman hle a, kan hman reng zêl chuan kan la ral mai ang!

‘Tih tur a awm lo a,’ tih hi kei chuan ka ngai thiam ve tlat lo; ‘Tih tûr ka hre lo,’ ti zâwk mai rawh se. He thu chhuanlama hmang thinho hian an hun âwl hnawhkhah nân lehkhabu an chhiar ngai miah lo a nih ka ring. Chu lo lehah, sawrkar emaw hna dang thawka chhuak thin emaw pawh ni se, an hna kaihhnawiha thil tangkai ngaihtuah chhuah emaw inzir belh emaw hlâwk zâwka hna thawh dân emaw an zirin an inen ngai hauh lo a ni tal ang.

YMA Motto-a a hmasa bera kan dah vah—‘Hun âwl hman that’ tih hi, tûn hi practical-a hman hun tak a ni. Mut dâwna, ‘Vawiina ka hun hman dânah khân ka lung a awi zân zân e,’ tia kan hun âwl neih, mahni lungawipui zâna hmang thin thalai eng zât tak awm ang maw? Hman nilêng, tih tûr tûl leh tha hre renga ti peih si lo, tih loh avânga inthiam lohna pawh nei chuang miah lo thalaite hi nakinah kan la inchhîr ang. Zirlai tân lehkha zirna hun tha a ni a, competitive exam inbuatsaih nan phei chuan hei aia hun duhawm hi a vâng ang. Social media kan khawih peih tluk zet hian, internet tuikhurin thàl sèn loha tam hausakna (human resources) a neih hi, hai chhuah tumin hun âwl hnawh khah tum ta zâwk ila, lockdown an phelh huna khawvêl thar din tûrin inhma khua zâwk ang u. Hripui lêng avânga harsatna kan tawh hi, zelthel taka hmang liam mai loin thil tha leh tangkai tih nân te, ngaihtuahna thar neih phah nân te, hriatna leh thiamna sâng zâwk min petu atânte hman phah i tum hlauh zâwk teh ang u.

Pu Vanneihtluanga’n a YouTube channel-a zawlnei anga a thu hrilh lâwk kha ka awih zâwng tak a ni: ‘Hripui lên lai pawha zîng dâr 6 hmaa tho zat zat thin chhûngkuate atangin Mizo hnam chhantu an lo la chhuak ang a; hripui lêng denchhena zîng dâr 9 hnu lama tho thin thlahte zîngah KS an tam bîk bawk ang,’ a tih kha!