Penalty!

Football-a penalty chhuih tawh hi, khawvêlah hian an tam tawh àwm mang e! Mizo mipa naupang lo ni tawh zawng zawng phei hi chuan kan pét deuh vek tawh lo’ng maw le aw … ka ti hial! A pét goal-ten fak an hlawh teh lua ngai loh laiin, a pét goal lo làrpui ta phian hi “kan” tam ta dah a! Pèt goal kha, “chiang sa, hmin sa!” anga kan ngaih vàng te pawh a ni chék ang chu!

Football khawvêla intihsiakna ngaihhlut ber kan dan sàn ber chu World Cup football hi a ni ang. Chu World Cup-ah chuan penalty hi chhuih a lo ni fo tawh a. World Cup 1982 atang khán chak zâwk zawn nán tum 35 lai penalti hi pèt a lo ni tawh a, player 320-in chhuih tawhin player 222-in an chhuih lût a, mi 98-in an lo hlah tawh bawk.

Penalty chhuih goal loh tluk zeta thil pawi thleng zeuh thìn chu, mahni lama chhuih goal “palh” hi a ni. World cup history-ah mahni lama ti goal palh mi 54 lai an awm tawh. Chûng zínga nunna hial chàn phah chu mi pakhat a awm — chu pa chanchin chu a ni sawi kan tum hi!

“Escobar” fel-zâwk-a!

South America khawmualpuia ram pakhat, Colombia-ah khuan “Escobar” tih hming làrpui êm êm mi pahnih an awm — Pablo Escobar leh Andrés Escobar. A hmasa zâwk hi “ruihhlo lalpa” tia hriat, man hleih theih loh khawpa fing phakar a ni. Pakhat zâwk Andrés Escobar ve thung hi chu, mi zaidam leh mi fel, ram tána football khèla feh chhuaka “football martar-puitu” ti hiala an sawi a ni ve thung.

Football khawvêla chanchin lungchhiatthlâk ber thlentu chu Andrés Escobar, ama khawtual ngeia kah hlum tâk kha a ni ngei ang a, a la ni reng bawk a; tin, a nih zêl pawh ka ring! A kum 27-na hmang mék Adrés hian, an ram inkhelh kawr no. 2 a ha a; an team tlar hnung (central defence)-a ban pawimawh a ni. Group stage-ah a thlengtu branch, USA nèn an inkhèl a. Chumi tum chuan, minute 35-naah an lamah a ti goal palh (tak zet) hlauh! A tàwpa an inkhelh result chu 1 – 2 a ni ta a ni.

Chak loh kha “chak loh”-in kal ta mai se, khawvêl pawh hian a pawm mai ang; mahse, an lama pét goal “palh”-tu, Escober-a thil tih kha, hre thiam lotu an awm miau a; a nunna chu tih tàwpsak niin an khua, Medellin-ah ngei kah hlum a ni ta a ni! Kha thil thleng khân lung a run tak zet a, khawvêlin Escobar-a a sún a, hriat thiam harsa a ti a ni!

Medellin football club tha, Atletico Nacional player, Escobar leh Colombia team te khân USA nèna group stage an khelh hnu khán Switzerland hneh leh mah se, Round of 16-ah an inhláng kai zo ta lo a; mahni in lama mu leh tùra tirh hàw an ni ta a. An ram, an khua leh an in lum an thlen hnu, kár khat hnuah, Medellin khuaa nightclub kawtah mi pakhat, a hming Humberto Castro Munoz an tih — Escobar-a ngai sáng êm êmtu ni thìn chuan, an ram ti mualphotuah Andrés chu a ngai ta tlat a; a kâp ta tawp mai a nih kha! Ká pawh chhawn loin Escobar hi a thi nghâl a ni.

Escobar-a kâp hlumtua an puh hi — a hmaa kan sawi “Escobar pakhata”—ruihhlo tawlh rûka hmingthang, “cocaine lalpa” tia khawvêlin a hriat Pablo Escobar-a véngtu (bodyguard) a ni a. Andre-a khelhna, Atletico Nacional pawh kha, a thuhnuaia a dah lai a ni. Pablo khân, ruihhlo mai bâkah, football leh an ram sorkar thleng khán, a thu hnuaiah a dah thei tlat a! Andre-a “dah that” a nihna chhan tak pawh kha — chiang taka hriat a ni lo! Mahse, hei erawh a chiang: “mahni lamah chhuih goal lo se, kah hlum a ni lo ang,” tih leh, “tih palh liau liau pawh ni se — ngaihdam a ni lo,” tih hi!

Eng nge an sawi?

Andres Escobar-a kâp hlumtu, Humberto Castro Munoz hi man nghâl a ni a; a tûkah court-a hruia niin kum 43 tàn ina táng tùra a chung thu rèl a ni nachungin, kum 10 jail bang a zût hnuah chhuah leh a ni. ‘Tlang takin sawi ila, Colombia ramah hian dàn rorèlna dik tak a awm lo! Dàn rorèlna hi a hminga kalpui ve chauh a ni. Kum 43 táng tùra tih a nih laiin chhuah zalèn a ni lehnghâl a!’ tiin a fapa kâp hlumtu chungcháng hi Andres-a pa Darlo Escobar chuan a sawi.

Escobar hian kum 1994 kum tàwp lamah a bialnu chu nupuia neih a tum a. ‘Andres kha ka hmangaih a ni,’ tia sawiin a nupui hual chuan, ‘Ka pasal, ka fate pa tùr a nih laiin … nia, khatiang khán thil a thleng ta si a!’ a ti.

Zico ve thung

Brazilian tán chuan Pele tluka “lei pathian” tia sawi tùr an awm chuang àwm lo e; chuvàng te pawh chu a ni ang e, an ram mipuiin an ngaih sàn rawn Zico kha, “The White Pele” ti hiala hming lem an puttír ni! A khèl a dam a, a hmuhnawm tho si a. Attacking midfielder tha chungchuang niin a ball sem thiamna leh a mit finna kha fak tlâk a ni. Freekick specialist niin direct free kick atangin goal 101 ngawt mai a pét goal. Mahse, ani meuh paw’n, “World cup khelh leh duh tawh miah lohna rilru” putna chhan a nei ve tlat — 1986 World cup semi final-a France nèn an inkhelh tumin penalty a hlah ve tlat a!

An ram Brazil tán tum 94 feh chhuaka goal 68 hàwn theitu, Arthur Antunes Coimbra, “Zico” tia hriat làr hi, an ram tán goal thun tam ber pangana a ni pha a. Kum 1978, 1982 leh 1986 World Cup a khèl a; mahse, World Cup no mawi erawh a chàwipui ve ta lo!

Mizoten FIFA World cup kan en tan kum tia sawi theih chu 1986 Mexico World cup kha a ni ngei ang. Quarter final-ah France leh Brazil an intum a. He inkhèl hi World cup history-a inkhèl hmunawm bîka sawi zíngah a lang pha hial! Zico erawh, a khûp hliam avàngin inkhèl bul a tan thei lo a. Minute 17-na a ni a: Brazil tán Careca chuan France lamah goal a thun; mahse, half time hma lawkin French thiam pui-pa, Michael Platini-a’n an si phurh a rawn sût.

Second half a ni. Minute 72-naah Brazil coach Tele Santana chuan Mueller la chhuakin Zico a luhtír. French lam chuan penalty an chawi zui. A pét àwm ber, footballer tha bera khawvêlin a ngaihte zínga mi Zico chu penalty pét tùrin a rawn pên chhuak. Mahse, Franch goalkeeper Joel Bats chuan a la dansak hlauh! Zico a zak ngawih ngawih!

1 – 1 in an inhneh tâwk a. Hun pêk belh thlengin goal a lût lo. Penalty-a chak zâwk zawnnaah Zico hian chhuih lût leh mah se, Brazil lamin si 3 si 4-in France an ngam ta lo! Puanthuah télin an häw!

Ngaihdamna chang — Zico

A hun laia khawvêla ball pét thiam ber leh pét dik thei bera ngaih, Zico-a’n penalty a hlah miau a; an ram, Brazil chak loh chhanah amah a inngai tlat! Field páwn a kal lai te chuan thlalatute chu a hlau emaw tih mai tùrin a kimki chawih chawih a. Dressing room an luh hnu thleng paw’n — chu aia thui — an ram lam pana thlawhnaa a chuan hnu thleng paw’n tú hmél mah a hmu ngam lo! Khawngaihthlâkin! An chak loh chhanah a penalty hlah chu a puh a. A inthiam lo a, a zak ngawih ngawih a, “Ka tán World Cup hi a tàwp ta!” a ti hial a. World cup-an an ram tána inkhèl leh tawh ngai lo tùrin thu tlûkna a siam phah ta hial a ni!

Zico-a thil hreh ber chu, an rama hàw a, airport-a amah leh an team lo hmuaktute hmél hmuh chu a ni. An ram mi zawng zawngin amah chu an chak loh chhanah an puh dáwn niin a ngai a, a sai hlawk hlawk a, a ti-ril a khùr der der hial! Huphurh namén loa huphurh chungin, rah loh theih si loh “a ram”— chhuang taka an hnam puanzàr a lo kaih parh thinna ram chu a rah tho tho a ngai dáwn si! He lai boruak hi, Zico tán hian a huphurhawm dáwn hian ka hre thìn!

Mahse, en teh — sâwng mipui zozai, an ram tána feh chhuak lo hmuaktute sâwn, “Zico, kan ngaidam vek che a nia aw … Inthiam lo duh miah suh! Brazil tán, i thiamna leh i theihna i hlan lui hräm hräm tih kan hria — inhliam chung lehnghâlin! Kan chhuang che a, kan la ngai sáng reng che!” tih inziahna banner hlai pui pui inziak te chu — hai rual lohin airport sírah chuan an lo kai parh sup sup mai nia! Zico tán chuan chü “ngaihdamna thu” aia thu mawi leh ropui zâwk chu a awm leh thei dáwn chuan em ni? A vawi khat penalty pèt goal loh vànga diriamna tawngkam eng mah a dawng ve lo — Zico chuan. A theihna zawng zawng a hlan vena chu an lo chhunpui a nih zâwk chu! Penalty a hlah avànga mittui tla Zico kha, a ram mipuite ngaihdamna a chan avàngin a mittui a tla leh ta zâwk a nih chu!

Ngaihdamna i chang ve ang em?

Keini pawh hi, kan ni tin nunah hian penalty kan pét thìn, tih hi kan ngaihtuah ngai em? Kei leh ka chhúngte tán, ka ram leh kan Pathian tán penalty kan hmu fo a. Kan pèt ngei ngei a ngai fo. Kan pét goal ngai em le?

Kei chuan ka hlah fo! Pét goal ngei ngei tùr leh, pét goal thei dinhmuna ka din reng cháng pawh hian, ka lo pèt goal lo “lui” fo thìn a nih chu! Thil tha tih tùr tih ka hriat reng, ka tih si loh chu “sual” a nih si chuan … Escobar-a anga kah hlum ve mai chu ka chan tùr a va nih hmèl ta si ve!

Pian hma atanga bawh chhe sa, sual sa, mahni lama goal chhuih luh chut chut la chíng zui reng, ni tin penalty la hlah zui ziah thìn ni mah ila — Krista avànga “tlan” ka nih tawh miau avàngin, ka zin kawng ka pelh hun chuan, ka Lalpa’n, “mi fel” tiin min lo la làwm tho ang a; “Ka fa, lo haw rawh,” tiin min lo kuangkuah ang! Chu hun ka thlìr cháng chuan, mahni lama pét goal chi ka ni tawh lo a, penalty pawh pét goal zêl tùr ka ni tawh — hlah chi ka ni tawh lo tih ka inhre chhuak leh thìn!