DOWNLOAD OUR APP

Read latest news on your phone
app-store
Modern Medicine leh hnam tihdan bik natna enkawl dan
Dr. Chawnglungmuana - Mar 12, 2024

Hnam hrang hrang hian natna enkawl dan, thlahtu te atanga kan lo chin tawh te, a then chu tunhnaia kan chin thar leh te, hnam dang tihdan kan lak chhawn te kan nei fur mai a. Issue hmasa lamah te pawh rannung seh natna (Scrub Typhus) enkawl nan rul sa a that leh that loh chungchang te kan lo ziak tawh a. He natna vek enkawlna atan hian zu a tha nia lo ziak leh te pawh an awm a. Mit (Gallbladder) a lungte awm te, kal (kidney) a lungte awm enkawl nan eng sava sa a tha tih te pawh hriat tur a awm bawk.

Heng local taka inenkawlna atana tha nia kan sawi te hi a that tak tak leh tak tak loh zawhna ka dawng ve fo a, ka doctor pui te pawhin an dawng fo ngei ang. Mahse Medical Doctor ka nihna ang leh, modern medicine thiamna a innghat ka/kan nih angin natna eng pawh mai hi a enkawlna atan chuan scientific proof ah kan innghat a ni tih ka han ziak hmasa duh a.Entirnan nachhawkna kan hman lar ber Paracetamol hi lo hmang ta ila. He damdawi hian kan taksa khawi emaw laia na lo awm kha, chumi na hre tura thluak a signal lut chho tur kha a block ta a, chu chuan na kha a chhawk ta tiin sawi ta mai ila.

Nachhawkna chi dang Non-Steroidal Antiinflamatory Drugs (NSAID) kan tih an awm bawk a, chung zingah chuan kan hriat lar leh tak chu Diclofenac (Difen tiin kan hre lar awm e) hi a ni a. Heng damdawi te hian nachhawkna power an nei ve tho a, chumi bakah chuan a na laia vung (inflammation) insiam kha an control tel bawk thin a. He zia hi paracetamol chuan a nei ve leh hauh lo thung. Chutiang anih lai chuan khawsik atan kan hmang nasa hle a, mahse mithiamte chuan engtinnge paracetamol hian khawsik a control dan hi ril takin an la hre chhuak mai lo thung.

Natna hi chi hnih zawngin sawi ta ila. Inkaichhawn theih natna (communicable disease) leh inkaichhawn theih loh (non-communicable disease – NCD) a awm a. NCD zingah hian entirnan thisen sang (Hypertension) hi lo hmang ta ila. A enkawlna atana kan hman lar tak pakhat chu Amlodipine (Stamlo tiin kan hre lar awm e) hi a ni a. He damdawi hi Calcium channel blockers an tih zinga mi a ni a. Lung leh thisen zam timur (cells) chhunga calcium lut tur a block a. Chu chuan thisen zam kha a ti zawi a, pressure a lo ti hniam ta thin a ni.

Communicable disease zingah hian a kaina kawnga thil dang mamawh Vector borne diseases an tih a awm hrang leh a. Kan tarlan tak rannung seh te, malaria, dengue te hi chung natna zinga mi chu an ni. Mihring in an kai nan a kailawn (vector) an mamawh a, malaria leh dengue te hi thosi seh atanga kai anih angin Scrub typhus pawh hi rannung (mites) seh atanga kai ani a, a thlentu hrik erawhchu bacteria chi khat Orientia tsutsugamushi ani thung. Chumi hrik that tur chuan antibiotic an hman ber chu Doxycycline a ni.

Mihring kan in an loh avangin hrik vanga natna lo thleng te pawh hi kan dawnsawn dan a in ang lo thei hle. Chumi piah lamah chuan heng hri leng te hi a lo insawhngheh tawh chuan (endemic tiin an sawi) a hrik kai pawh hian insawiselna nei mang lovin an lo pai dai fo thei a. Malaria tamna hmun thin Tuikuk tamna area a damlo zingah, malaria vei ngei, an la (spleen) pawh lian tawh, mahse khawsik pawh nei miah lo hi kan hmu fo a ni. Dengue Fever leh Scub Typhus natna te pawh hi kan ramah hian a endemic tan ni te pawhin a lang. Khawsik sang lem lo, thisen an test atanga Scrub Typhus lo positive te pawh an awm ta fo. Antibiotic ei kher lova dam leh mai te pawh an awm a ni.

Ka han ziah duah nachhan chu kan thupui, local taka natna enkawlna tha nia kan insawihmuh tam ber hi modern medicine thlirna atang chuan a dik leh dik loh kan sawi thei lo tih hi a ni. Scientific proof kan neih miau loh chuan keini medical doctor tan chuan ngaihdan neih a har hle. A lo tha ta phian anih pawhin chutiang enkawlna chu keini han chawh ve chi a ni hranpa lova. Chutiang natna damlo kan lo enkawl anih pawhin kan zir dana innghat leh, standard treatment anga khawvel medical science thiamna in a sawi ang kha kan hman tur chu a ni mai zel a ni. Kan sawi bo lova, amaherawhchu chung ang natna nei ten an lo hmang anih pawhin standard treatment ngei chu kan lo chawh tel zel zawk tur chu a ni.

Latest News & Chhiar Hlawh