“Pastor tahbelh” tia sawi a ni fo a; chutih rual chuan Mizoram Baptist Kohhran pastor zíngah chuan, tú thîk thu ni lo se, kohhran mite mittui ti tlaa tahtír tam bertu pawh a ni hial mai lo’ng maw aw… ? te ka ti hial thìn—he hla phuahtu Rev. H. Lénglûta hi.

Naupang të-a rawng báwltu

Kristian Hla Bu kan hman laia nambar 590-na “Khawvêl suala bo hnu tlan chhuak leh tûrin,” hla phuahtu Rev H. Lénglûta hi Lungléng South-a piang a ni a; a hnu lawkah an khaw pangngai Bualpui H (Hemphunga Bualpui)-ah an pém lêt leh a. Kum naupang të a nih lai atanga kohhran bèl chawt mi, kohhran inkhâwmna leh zai khâwmna lama lám lâm thìn a ni. Kum 13 mi lek a nih lai, Sunday School-a Intermediate zir tùr a nih kumin, Kohhran Committee chuan Primary department zirtírtu atán an ruat hlawl tawh a; kum 15 a tlin hmain Beirual laia Mual inkhâwmnaa thu sawitu atána ruat a ni tawh bawk. Private-a páwl ruk a pass hnu, páwl sarih a zir kum, kum 20 mi a nih laiin thlaraua pian nawn lehna/Chhandam nih inhriatna a chang thar leh a. Hetih hun lai hian zaipáwl conductor leh an kohhran khuang pú a ni tawh. Kum 1971 January thlaah (kum 26 mi a ni) Kohhran Rawngbáwltu (Synod-in Tual Upa an tih ang hi) a ni tawh a; hemi kum vëk February thlaah Kohhran Upa atána thlan zui a ni nghâl bawk (Kohhran dàn zawh kim vote 286 tlaah mi 282-in an vote)!

Harsatna kára léng—Lénglûta

An chhúngkaw khawsak a harsat êm avàngin a duh angin lehkha a zir mümal thei lo a. Nupui a han nei a, fanu pahnih an nei hman chauh tihah a nupuiin a thihsan zui! A fanu naupang zâwk chu hnute hne lai a la ni si. Kohhran Upa leh zaipáwl conductor a ni bawk nèn. Nau paw chunga solfa vaitu kha amah Lénglûta ngei hi a ni e!

Kum upa tawh tak a nih hnuin, harsa takin Eastern Theological College, Jorhat atangin B. Th a zir zo a; kum 39 mi a nihin Pastor atána lâk (ordain) a ni. Bial hrang hrang a vil hnuah kum 2005 khán pension-a chàwl tùr a ni a; amaherawhchu, BCM Assembly-in contract-in, kum khat zêl atán an ruai nawn a. Kum nga chhúng ngawt an rawih zui hnu, April ni 1, 2010-ah a contract pawh chu lo tàwpin a pension ve tak tak ta a; a Pastor nihna kawr chu a hlîp fel ve ta a ni. (Rev. H. Lénglûta chanchin ngaihnawm tak hi, hun remcháng dangah kan la ziak dáwn nia).

Missionary-a kal tum thu

Kum 27 mi a nih lai, kum 1972 a ni. Thingsaia an awm lai a ni a; Baptist Kohhran thla tin chhuak chanchinbu “Kohhran Beng” agent a nih lai a ni. tum khat chu Kohhran Beng-a Tripura-a missionary paruk mamawh a nih thu te, a díltu chu páwl ruk pass nih a ngaih thu leh kohhran hriatpuina lehkha thil tela dìl theih a nih thute a chhiar fuh hlauh mai a. A rilruah missionary-a kal chu a lang ut ut mai. A nupui a hrilh a; ani lah chuan, ‘Koh i nihna hmun chu kan kalna tùr a ni zêl ang chu,’ a lo ti thën mai si a.

An Kohhran Secretary, a pian thar zàna a lu chunga kut nghata mittui nèna tawngtaisaktu, tisa leh thlaraua “pâ” ena a en, Upa Zokima chu va hmuh thuaia kohhran lehkha va ziahtír thuai thuai chu a rilruah a lang lian ta hle mai a, phùr pawh a phûr ngei mai. A beisei dàn chuan, an kohhran ziaktu pawh chuan a lo phürpui ve hle ang a, an kohhran atanga missionary-a chhuak tùr an nei tùr chu a làwm ve hle a ring. Tin, Kohhran Upa a lo ni sâ bawk nèn, missionary-a an lâk ngei a beiseipui ve pawh a ring. Chutiang rilru pu chung chuan phür takin an kohhran ziaktute in lam chu a va pan ta a.

Beisei loh chhànna!

Upa Zokima te in a va thlen chuan tapchhakah Maian a lo bai a. A thil tumte a’n hrilh chuan Upa Zokima chuan a lo beisei rûk ang rëng rëngin a lo chháng ta hauh lo mai! ‘Lénga, patling i ni ve tawh a, thutlûkna chu nangma siam tùr a ni ngei ang. Mahse, min rawn ráwn ve a … tlang takin ka ngaih dàn ka hrilh ang che,’ a’n ti tê tê a. Chutah, Upa Zokima chuan missionary-a a kal chu a lo remtihpui awzáwng lo mai! ‘Missionary-a kal hi tül ka ti lo ni loin nangina i dìl hi tül ka ti lo a ni. Kan kohhranah Pathianin Kohhran Upa atán a ko che a, a hmang mék bawk che ... Tripura-ah chuan nang aia tangkai leh tawng pawh thiam hma zâwk tùr Pathianin thalai, a tána inpe a ngah mai. Chûngte chuan an díl ang a, mi paruk díl tùrah hian mi sawm hnih dáwn lai pawhin an díl ang a, kan hotuten duh an thlang mai dáwn a ni … Pathian hian mî chu a ngah a, a rawihna sum hi aläwm a mamawh. Làr ve deuh i duh a nih erawh Nazaret Kohhran Upa i nih ai hi chuan i lär ngei ang le … Tripura-a missionary i nih leh tùna kan Kohhran Upa i nih hi a intluk reng…’ a lo ti ta mai si!

A chhàn dàn tùra a lo beisei ang lo lutuka Upa Zokima’n a lo chháng ta si chuan a rilru a ti hrehawmin a ti buai hle mai. Zanriah pawh tui lo takin a ei a. Zàn inkhâwm a hruai hun a la ni zui! Inkhâwmnaah pawh, Kohhran Secretary-in thu puan tùr a rawn hrilh, ‘Inkhâwm bànah Upa leh Rawngbáwltute Upa Zokima inah kal khâwm nghâl tùr a ni,’ tih a puan bâk thil dang a hre mümal lo hial!

Inkhâwm bàn chuan Upa Zokima inah chuan an inpáwl khâwm a. Upa Zokima chu zawhna tam tak zawh tùr nei niin a inhria; mahse, a’n zâwt dáwn thìn a, a chhàn dàn tùr hre vekin a inhre bawk si; eng mah pawh chu a zâwt ta lo!

Pathian âw—Oswald J Smith-a thawnthu atangin

Zàn a mu tùr chu Bible cháng hrang hranga Chanchin tha puan darh tùlzia a chhiar kual a. Chutiangin, Kristian Hla Bua Chanchin tha puan darh tùlna hlate pawh. Chûngte chu Upa Zokima chu va chhiartír ve kher te pawh a châk rum rum hial!

Chutia muhìl thei loa a awm lai chuan a Bible kára Oswald J Smith-a lehkhabu, “Thilpêk Rawngbàwlna” tih lo inzep chu a hmu fuh ta a. A chhiar ta a. Thawnthu tawi pakhat hi a chhiar fuh ta a:

Chü thawnthuah chuan lal hian fapa a nei a; a ro luahtu tùr a ni. Mahse, lal fapa chu tuichhunchhuahah a tla hlauh mai. Lal chuan tanpuitu tùr a zawng a; mi pahnih hian an tanpui a. Pakhat zâwk chuan tuichhunchhuah koah hruizén lo chelhin pakhat zâwk chu tuiah chuan a liluh ta a. Lal fapa chu an chhan chhuak thei ta a. A tù chuan nge làwmman dawng tam zâwk ang? A chhànna inziak chu: ‘A inang rengin làwmman chu an chang ang,’ tih a ni. Chutah chuan Upa Lénga chu a harh ta a ni.

‘Kei chu Lalber rawng báwltu ka ni a; min duhtuin a hmun chu a thlang ang a; keiin min dahna, min hùnna hmunah lungawi takin ka thawk ang. Min ruaitu hi a hmun lamah a buai lo a, rawng bàwlna dik leh rinawmnaah ringtute hi kan awm chuan a hmun pawh ama thlan tùr a ni a, làwmman lam pawh a rél sual dáwn lo,’ tiin a inngaihtuah chhuak ta a.

Chutih lai chuan zanlai dár 12:30 a lo ni ta reng mai. A chhúngte tih harh hlau tak chungin lehkhapuan leh pen a la a, thingrem chunga bati chhí-in, thutthlèng hniam tê-ah a thu a, thingrem chungah he hla hi a ziak chhuak ta a ni.

Thilpêk hmanga rawng bàwlna

A rilrua lian ta bera chu Pathian hian thilpêka Amah nèna inzawm a duhna hi a ni. Engkim siamtu leh neitu hi tanpui a ngai hauh lo; mahse, a hausakzia hre tùrin thilpêk nèna inzawm tlat a duh a. Pathianin mihring lei a ba ngai lo; malsàwmna hnár a ni zâwk, tihte a rilruah a lian hle a.

‘Chanchin tha hril tùrin kal chhuak vek thei lo mah ila, kal chhuah dàn kawng dang a awm, chu chu thilpêka rawng bàwl hi a ni,’ tihte chu a rilruah a rawn lang zui zêl a. ‘A cháng tàwp ber hian ka buaina chin fel a nih tâk dàn a hrilh fiah ber àwm e,’ tia sawiin Upa Lénga chuan, ‘Khatia Tripura-a kal duh si, thlarau lama ka pâ berin min chhàn dàn dik ti tho bawk sia ka buaina chin fel a nih dàn chu cháng lìna hi a ni,’ a ti.

Hla thil ti thei

Kum 1973 khán thla hnih lai mai natna khumah Pu Lénglûta hi a mu tawh a. An chhúngkua an harsa hle mai a. “Eng mah pêk tùr nei ve si lo hian, ‘Pe rawh u, tichuan, pêkin in awm ang; Pêkah Pathian i hnehbàn thei lo ang,’ tih hla te ka lo phuah a. A va zahthlâkin ka va inchhîr tak êm!” tiin a inngaihtuah a; a rilru a hrehawm hle mai.

Chutih lai tak chuan, hetih hun laia Zoram dung leh vànga Pathian thu hriltu lär, Pu Pu F Laltuaia team-a zai hruaitu, Pu F Lalthanliana chuan a rawn tlawh hlauh mai a. A kiangah a rawn thu a. ‘Pu Lêng, i hla hi Pathian hnênah i hlàn thar ngai em?’ tiin a rawn zâwt hlawl mai! Ani chuan a hlan thar ngai loh thuin a lo chháng a; tin, thilpêk rawng bàwlnaa pêk tùr nei lo khawpa rethei leh bawrhsáwm chunga he hla a phuah chhuah ve ’ngawt avànga a inchhìr thute a hrilh tel bawk a.

Pu Thanliana chuan, ‘E … Pu Lêng, zak rêng rêng suh. He hla hi Pathianin a hmang khawp mai. Ka lo phei dáwn khán Aizáwl Dàwrpui Kohhranah Ramthar Inkhâwm kan nei a. Thilpêk lâk khâwm laiin, Pu Tuaia leh a team-te chu he hla sa tùr hian hruaituin min ti a. Mittui tla lo an tlém khawp mai. Ni danga Ramthar inkhâwma thawhlàwm chéng 800/900 ni thìn kha, chumi tum chuan chéng 3,000 chuang a ni tlat asin!’ tih thu a hrilh ta mai a! A làwm êm êm mai a; an tawngtai dùn ta a. ‘Chuta tang chuan he hla ka phuah avànga ka zahna zawng zawng chu a lo bo zo ta vek a ni,’ tiin Pu Lénga chuan a sawi.

“Pe rawh chu, tichuan, pêkin in awm ang.”

Thu lâkna: “Ka Zawh Lamtluang” by Rev. H. Lénglûta