Ram dang atanga ngai leh thlahlel taka ‘kan ram’ tia kan lo sawi thin, Mizorama lo hâw zîngah, ‘Kan lo hâw ve êm êm a … min hmusit! Min lo chuti khati a, min lo chuti khati leh si lo!’ ti zâwnga min lo hmuah dân leh min lo enkawl zui dâna lungawi lo emaw vui hmui pu zâwng emawa tawngkam cheh kan lo awm a nih vaih chuan, chû mî chu zilhna tawngkam kha fek vawk nên kan Vâl-upâten lo zilhin lo chilh hrep teh u!

He hripui râpthlâk leh tihbaiawm tak avânga hlau leh thlabâr a, ti dêk chunga hmun danga kan awm laia mahni in leh lo te, min hringtu kan nû leh pâte leh kan chhûng te, khawtlâng pumpui mai ni lo, a ram pumpui mai, hri laka 100% free-a awmte hi kan ngaiin kan thlahlel takmeuh meuh che u a. Vâi ngalsângho kâra ti dêka awm renga inkhung tlawk tlawk reng ai chuan mahni rama rawn hâw ve a, in awm anga awm ve kha châk tak têin kan châk ve thin. Mahse hei, kan rawn hâw ta chêng a—hri theh darhtu ang maiin test-na results-ah kan positive ta sup sup mai si! ‘100% clean state’ chu hmun râl tîah kan rawn siam ta a nih ber hi! A vei thar kan thiante hrehawm tih tûrzia chu … inhriat thiampui ve kan ring. Tin, keini vâng a ni ber a, hetia sorkar-in total lockdown a’n puan thar leh chhan pawh hi. ‘Inthlahrunna’ tih awmzia hi anni mai ni lo, India ram khawpui hrang hrang atanga rawn hâw zawng zawngte hian kan pu vek ta mai si a!

Dik tak chuan, zanlaia test results an puan thinte hi, îp chawih chawih takmeuh meuh chungin kan lo ngaichâng ve thin a; ‘Vai rama kan khaw nghet lo atanga rawn hâw mi eng zât tak vei thar hmuh belh leh ang maw?’ tia lo nghah zan tin mai hi, thil nuam tak zawng a ni mawlh lo a nia aw! Chutah, kan la pung zêl dâwn tih lah thil chiang a la ni si…

Phaia tangkhanga kan awm lai khan lockdown theuh theuh, nangni nêna kan hun hman dân chu a inang lo teh mai a nia. Kan chheh vêla hri kai thar an awm reng bîk avângin hlauh a na zual a. Mahni in luma awm theuh theuh, in lo in-lockdown laia rilru thlamuang taka mahni ina in awm mai mai ang khan, tih tûr nei bîk lo mah ni ila, phai kan in luah tea kan lo awm mai mai nên chuan inang lo tak kan nia. ‘Engtikah tak kan ram hruaitute hian min hruai hâw ve theih dân tûr ngaihtuah ang maw?’ tih chu tlumtea thlîra kan thlîr thin a ni.

Beiseina chhe tê chu nei ve mah ila, a taka a thlen tak tak pawh kan beisei ngam loh angin sorkar chuan a sum sêng so in, kan hâwna tûr rêl leh bus te min lo ngaihtuahsak vek a. Ramrîah, zan rei e–chhûn pa chang e tih pawh sawi loin min lo hmuak thap mai a. Kan unaute hmêl ngei mai kan han hmu ringawt che u pawh kha, kan hmabâk tûr chu eng pawh ni rawh se, kan thlâ hi a muang veng veng ringawt mai a ni!

Chu mai a ni lo, min lawmna thu inziakte in lo buatsaiha mâw? ‘Tute nge maw kan niha heti êm êma min lo duat mai le?’ kan inti a—kan zak zâwk asin! Eng râl lû emaw eng hnam ro hlu emaw, cup emaw trophy emaw pawh, eng mah rawn hâwn azeng pawh kan ni si lo a le! Mahse, in hmêlah a chhânna chu kan hmu thei— ‘Mizo in ni alâwm!’ tih hi!

Sum kan sên ve ngai miah loin ei leh in min lo hlui a—‘Kan lâwm e,’ tih rî hi kan kâ atangin a lo chhuak lo a nih pawhin, kan thinlunga lâwmna au thâwm hian chu chu a sawi tho tho a nia aw… Hei hi a ni, Mizo nih nawmna chu! Hei hi a ni, Mizo nih hlutna chu! Hmun hrang hrangah tlâwmngaihna chu hmu ve bawk thin mah ila, Mizo Tlawmngaihna ngei mai hi a lo tak bîk a, a hmuhnawm bîk a, a hlu bîk a, lâwmna dik a thlen bîk a; lâwm avânga tah a tichhuak thei hial mai a lo nih hi!

Hmun hla tak, hmun hrang hrang atanga rawn zin hâw, bâl tak, tui leh sahbon mai maiin a tlen fai zawh loh khawpa tawp kan zîngah kan awm nawk dâwn tih kan inhria e. Min thin hrik vâng ni miah loin kan inkhung hranna tûr min lo buatsaih lâwksak vek a. ‘Keini zozai hi sorkar hmun ’ngawt chuan , min zo dâwn si lo a, engtin nge an tih ang le?’ tia khûta tanga kan lo buai rûk vêna te chu, Kohhran leh khawtlâng hruaitute inpêkna leh inhawnna avângin, kan balhna leh kan tawpna hre lo ang maiin, an hmun hmâ min lo ruatsak lâwk lehzêl a lo ni a! Vawi khat leh chauh ka’n sawi nawn leh teh ang: ‘Hei hi a ni, Mizo nih nawmna chu! Hei hi a ni, Mizo nih hlutna chu!’

Ei leh ina in insên so nasat dân tûr ringawt pawh hi… a hautak dân tûrzia ngaihtuah chuan, a inthlahrunawm lutuk a, ngaihtuah thui pawh a ngamawm lo hial! Dik tak chuan kan ramah hian, buai tak tak chinah tawh chuan sorkar chauh hi a mal buai ngai lo a. Min lo dawn sawn dân leh in lo mi hmuah dân zawng zawng hi phaia hnam dang kan thiante hriattîr kan va’n châk tak! Mak an ti dâwn nasa mai si a! Keini chu, sorkar lú a hai chinah pawh Kohhran kan nei bîk a, YMA leh tlâwmngai pâwl hrang hrang kan nei bîk a, kan thlâ hi a muang takzet zet a ni.

Mi sâng rual tehmeuh rawn hâw zîngah a mâwl fâl deuh te, ruihhlo laka fihlîm lo te leh a tih-mawh fâl deuhte an awm ngei ang. Chûng mite chu Mizo nihna dik tak theihnghilh ngam khawpa mi mâwl tâwp khâwk, hnam hmusit duh khawpa inti phai awm satliah ve, ‘lehkha thiam zîk tluak lo!’, rilru covid-19 kai, rilru cancer vei, rawn hâw zawng zawngte min timualpho vektute an nih avângin, kan YMA ten Mizo nihna dik tak hrilhin lo zilh hrep teh u. Lo dîm hauh suh ang che u.

A chhe ber kan dâwn a; hrî chu a lo darh ta hlauh a nih pawhin, ram chhûnga lo awm sâte inkai darh chu a ni lo ngei ang tih kan pawm ngam ang. Dem emaw puh mawh tûr in zawng dâwn a nih ngai chuan, keini bâk kan ni lo ang e. Mahse, chu pawh chu kan inenkawl dân te, kan inngaihsak tawn liam liam dân te, intawngtaipuina kan bânsan duh loh dânte kan thlîr hian, a lawmawm tho tho a, taksa lam dam lo mah se, a pawimawh ber rilru erawh a dam sawng sawng tho tho dâwn alâwm!

Phai atanga lehkha thiam leh lehkha thiam fumfê lo rawn hâw zawng zawngte hi, sorkar, tlâwmngai pâwl, kohhran leh mipui zawng zawngte chungah kan lâwm takzet zet e.