Kar hmasa khan ruihhlo hlauhawm zia leh thluak hnathawh a khawih danglam dan te, a bawiha tan tawh chuan chhuah leh mai a harsat dan te kan sawi a. Tun tumah hian ruihhlo laka kan tu leh fate an him theih nana chhungkaw pawimawhna tlem a zawng kan sawi dawn a ni.

Ruihhlo ti thin tam zawk hi tleirawl lai atanga ti tan an ni a, chuvangin tleirawl lai hian kan nun dan te, kan thian kawmte kan thlan fimkhur a tul zual hle. Tleirawl lai hi taksa leh rilru zat hun lai a ni a, thil eng pawh tih ve chhin (experience) kan chak thin. Tleirawlte hian thiante zingah thing bik leh changkang lo bik anga lan te an hlau a, mi nuihzat nih te an hlau thin. Chutih rualin ngaih pawimawh bik nih te, mi mit fukna bik nih te erawh an duh leh hle si. Tleirawlte hian thian an ngaina a, thian tel loa awm harsa an ti thin. In lamah an tawngmawh a, nu leh pate lakah an ngeng deuh ngalh a, biak pawhin an chhang tha duh mang thin lo. Chutihrualin thiante zingah erawh an tawng duh em em a, a nui ring ring, sawi tur hria hria an ni leh lawi si. 

Hetiang taka thian ngaina leh thian thahlel, thiante duh ang apiang duh pui ve zel thei khawpa thiante laka rilru inkau an nih avang hian tleirawl te hian thian sual an kawm chuan sual lama hruai kawi an awlsam bik a, an nun kal zel atan a pawi em em a ni. Chuvangin nu leh pate hian kan fate thian kawm thin te hi tute nge an nih a, eng ang chhungkua atanga rawn zi chhuak nge an nih tih te, an seilenna chhungkaw boruak nen lama kan ngaihven pui a tul khawp mai. Tu an nih hre lo leh chik loa an thian kawm apiang kan thlir liam mai chuan kan fate hian hum sual an dai phah thei.

Ruihhlo laka fihlim tur chuan seilenna chhungkaw boruak hi a pawimawh khawp mai bawk. Chhungkaw inpawhtawnna boruak tha awm lo, nupa inhauh reng mai, inbiak chhun pawha bak deuh hluka inbe thin, invin khur khur fo mai kan nih chuan engtin nge kan fate’n inchhungkhur chu nuam an tih reng ang ni? Chhungkaw boruak a nawm loh chuan pawn lamah hlimna an zawng a, pawn lamah hun an hmang tam tial tial a, pawn lama hun hmang tam na na na chu sualah an tlu lut nge nge thin. Ruihhlo ti thin tam zawk hi chhungkaw nun hlim lo, chhungkawn nun ipik atanga rawn zi chhuak an ni duh khawp mai. Chutihrualin, chhungkaw boruak a that a,  chhungkua kan inpawh a, nupa kan inkawm ngeih a, kan ti ti ho a, kan nuih ho a, thu chhia a tha kan sawi ho a, nitin Pathian kan biak ho thin chuan naupang tan sual kawng zawhna chance a tlem bik.

Tin, chhungkaw inkaihhruaina a mumal loh lutuk chuan a tuartu ber chu naupang pawisawilo te an ni. Fate ngaihsak lo, nun kawng dik hrilh ngai lo leh kawhhmuh ngai lo, rinna kawngah pawh kaihhruai tum chuang lo, an taksa mamawh- ei leh in leh silh leh fen phuhruk sak chuan duh tawk mai nu leh pa kan nih chuan kan tifuh lo ang. Laiking fa neih ang leka fa nei, fate sapial tlat tir mai mai, an nun dan leh an khawsak dan, an nungchang pawh chik tum lo nu leh pa kan tam vang a ni mahna heti taka kan ramah ruihhlo a hluar mai ni. Zan rei tak thlenga kawtthler lun laia tleirawl inhawrkhawm let let hmuh tur an awm fo mai te hi tu mawh nge? Enga tinge an nu leh pate hian zan rei tak thlenga chhuah an phal? “Nizanah i fanu/fapa kha zan rei tak thlengin khawlaiah an bengchheng a, khawtlang duty-in an haw tir asin” tih pawh a, “Chutia ni maw? A roomah a awm reng emaw tia. Engtik laiin nge a lo chhuah ni?” ti mai mai nu leh pa kan tam chuan kan fate hian ruihhlo ngawl an vei mai nak lohah.

Hetih rual hian nu leh pa thenkhat chu fate lakah kan khawng leh lutuk ve bawk a, kan ham strict leh lutuk a, kan fate hian a kawi a ngilin kan thu zawm se kan ti a, an ngaihdan an sawi chhuah ve pawh kan phal mang thin lo. Kan ngaihdan kalhin an duh dan sawi se min hnial emaw kan ti tlat a, “Min chhang suh” tiin kan vau bet a, an rilru chhungrila an lungawilohna pawh inbunchhuak hlei thei lovin kan siam a, nu leh pa bulah an inhrikthlak (inbunchhuah) ngam loh chuan inbunchhuahna tur dang an ngaihtuah tawh mai thin. Naupan lai atanga nu leh pa hnial ngai lo, nu leh pa thu a kawi a ngila zawm thin te hi an lo tleirawl hian thinte thu thuin, an tih ang angin an awm duh bik an ti. Nu leh pa thu a kawi a ngila an lo zawm tawh thinna chuan thiante thu pawh a kawi angila zawm turin an rilru a lo buatsaih (conditioned) diam tawh pawh a ni mahna. Chuvangin, inchhungkhurah kan fate an han thinrim a, a changa nu leh pa thu an han hnial ve bap bap te, an han titau ve bur bur te hi thatna lai a awm ve tlat a nih chu. Titau ngam lo leh thinrimna ti lang ngam lo khawpin kan fate hi kan awp bet thin em? A lehlamah nu leh pa tih nuam (lenient) leh lutuk, fate sawi apinga tih sak tum, an ngen apiang pe mai, picnic dawn an tih pawha phal em em mai nih erawh chuan a tha chuang lo ang. Chinese thufing chuan, “I vawkpa leh i fapa chu an ngen apiang pe la, vawkpa thau tak i nei ang a, fapa sual tak i nei bawk ang” a ti a ni.

Kan rama ruihhlo hluar zia ngaihtuah hian ruihhlo do hna hi inchhungkhurah kan tan a hun ta khawp mai. Kan fate hian inchhungkhur hi nuam ti se, chhungkaw inpawh tawnna borauk tha neih tum ila, an naupan lai atanga an rilruah ruihhlo hlauhawm zia leh that loh zia kan tuh ngheh phawt chuan kawngro a su ngei ang. Puitlin hnua sim tir tum ai chuan naupan lai atanga ruihhlo laka fihlim tura an rilru lo buatsaih hi a sawtin a hlawk zawk em em a ni.